حسن روحانی در سخنرانی دیروز خود در جمع مردم سمنان در حالی به تعریف و تمجید از برجام پرداخت که طی روزهای گذشته برخی از مدیران اقتصادی دولت یازدهم از جمله ولی‌الله‌ سیف رئیس بانک مرکزی نسبت به دستاوردهای برجام اظهار تردید کرده بودند.با توجه اختلاف دیدگاه سیف و روحانی در ارتباط با دستاوردهای برجام باید اذعان کرد که برجام آفتابان تابانی است که فقط و فقط حسن روحانی قابلیت رویت آن را دارد! هر کس هم که به آن نقدی را وارد بداند احتمالاً کم سواد یا تندرو افراطی خطاب خواهد شد!
 
به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ روحانی در طی سخنان دیروز خود با اشاره به این که امروز زنجیرهای تحریم گسسته شده تصریح کرد: امروز روابط بانکی خوبی میان بانکهای ایران با بانکهای جهانی یکی پس از دیگری گشوده می‌شود و اولین قراردادهای ما با دیکر کشورها در زمینه ایجاد ارتباط بین بانک مرکزی ایران و بانک‌های این کشورها است.
 
همچنین رئیس جمهور روحانی در ادامه گفت: باید به نکته دقت داشت که فقط سه ماه از اجرای برجام گذشته اما برخی فکر می کنند 30 سال گذشته است. در این سه ماه ببینید چه گشایش های فراوانی ایجاد شده است؟ تعداد بسیار زیادی از کمپانی‌ها و بخش خصوصی خارجی روزانه به سمت ایران آمده و قراردادهای مهمی در حال امضا است.
 
در همین راستا باید به این نکته اشاره کرد که با گذشت بیش از نود روز از اجرایی شدن برجام کماکان بسیاری از تحریم‌ها همچون چرخه دلاری پا برجا باقی مانده‌ است و آمریکا و هم‌پیمانانش به لطایف‌الحیل مختلف در تلاش به ضربه زدن به اقتصاد ایران می‌باشند؛ وضع بیش از 15 تحریم در طی این سه ماه علیه جمهوری اسلامی ایران تنها بخشی از این اقدامات خصمانه است.
 
این اقدامات از جمله دلایلی بود که رئیس بانک مرکزی را مجبور ساخت که تنها به بخشی از واقعیت‌های برجام اشاره کرده و با اذعان به این موضوع که تاکنون هیچ‌چیز از برجام عاید کشور ایران نشده بگوید: انتظار ما این بود که بعد از توافق هسته‌ای ایران به سیستم اقتصادی بین‌المللی دوباره متصل شود اما تا کنون این اتفاق نیفتاده است. ایران همچنان مشکلاتی برای دسترسی به دارایی‌های مسدود شده خود، که یکی از نتایج حاصل از توافق هسته‌ای باید باشد، دارد. شرکای ما در توافق هسته‌ای هنوز به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. ایران به طور کامل به تعهدات خود پایبند بوده است اما آمریکا به تعهداتش عمل نکرده است.
 
لذا با توجه  اختلاف دیدگاه سیف و روحانی در ارتباط با دستاوردهای برجام باید اذعان کرد که برجام آفتابان تابانی است که فقط و فقط حسن روحانی قابلیت رویت آن را دارد! هر کس هم که به آن نقدی را وارد بداند احتمالاً کم سواد یا تندرو افراطی خطاب خواهد شد!
 
اما تاسف‌بار‌تر از این مسئله آن‌که ایران به تمام تعهدات خود عمل کرده و صنعت هسته ای خود را به صنعتی دکوری تبدیل کرده است. این اقدامات به اندازه‌ای بوده است که «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در پایان نشست خود با مقامات و نمایندگان کشورهای ۱+۵، مدعی شد  ایران به صورت شفاف و فراتر از توافقنامه، با آژانس همکاری کرده است.
 
اما با وجود انجام تمامی این اقدامات بسیاری از ساختار تحریم‌ها کماکان پابرجا باقی مانده است. در همین راستا برای ملموس ساختن بیشتر دستاوردهای برجام تحریم‌های باقی مانده متناسب با توافق هسته‌ای را در ادامه می‌آوریم شاید که آفتاب تابان برجام خود را بیشتر نشان دهد!
 
در ابتدا بايد تاکيد کرد که تحريم ها عليه ايران به سه دسته کلي ، تحريم هاي اتحاديه اروپا ، تحريم هاي آمريکا و تحريم هاي شوراي امنيت تقسيم مي شود.
 
 
يک) وضعيت تحريم‌هاي اتحاديه‌ي اروپا
 
بررسي بندهاي برجام بيانگر آن است تحريم هاي ظالمانه اتحاديه اروپا برخلاف اظهارنظر رئيس جمهور رفع نشدند بلکه:
الف) ساختار تحريم حفظ شده است
ب‌)    تحريم‌هاي ملي کشورهاي عضو اتحاديه‌ي اروپايي (مثل باقي ماندن تحريم بيمه‌ي لويدز انگليس) که حتي برخلاف توافق ژنو نيز است، استمرار پيدا کرده است.
ج‌)     لغو «کليه‌ي تحريم‌هاي هسته‌اي» در توافق ژنو به فقط خاتمه دادن تدريجي اجراي «تحريم‌هاي اقتصادي و مالي هسته‌اي» در توافق جامع محدود شده است.
د‌)       همزماني اقدام‌هاي ايران با اقدام‌هاي اروپا رعايت نشده است
•          مشروط شدن اقدام طرف اروپايي به انجام تعهدات ايران و راستي‌آزمايي آژانس (بازرسي و تأييد انجام تعهدات ايران)
ه‌)       تحريم‌هاي اقتصادي-مالي هسته‌اي لغو نشده است :
•          باقي‌ماندن زيرساخت تحريم‌هاي اتحاديه‌ي اروپايي «Decision 413» که فقط بندهايي از آن تعليق مي‌شود (بند 16.1 پيوست 5)
•          برخي از اين زيرساخت‌ها تا 8 سال بعد حتي تعليق هم نمي‌شوند
و) اقدام‌هاي ايران با اقدام‌هاي اروپا تناظر و تناسب ندارد.
 
رجوع به برجام
براي اثبات گزاره هاي بالا به متن برجام رجوع مي کنيم.
در بند 19 برجام آمده است:
•          اتحاديه اروپايي همه مفاد «مقررات اتحاديه اروپايي» را، آنگونه که موخراً اصلاح شده است، که کليه تحريم‌هاي اقتصادي و مالي مرتبط با هسته‌اي را اجرايي مي‌سازد، از جمله فهرست افراد مشخص شده‏ مربوطه، همزمان با اجراي اقداماتِ توافق شده‏ مرتبط با هسته‌اي توسط ايران، به نحو مشخص شده در پيوست 5، که توسط آژانس راستي آزمايي شده باشد، خاتمه خواهد داد، و (اين خاتمه) شامل تمامي تحريم‌ها و تدابير محدود کننده در حوزه‌هاي زير، که در پيوست 2 تشريح شده، خواهد بود
 
•       19. The EU will terminate all provisions of the EU Regulation, as subsequently amended, implementing all nuclear-related economic and financial sanctions, including related designations, simultaneously with the IAEA-verified implementation of agreed nuclear-related measures by Iran as specified in Annex V, which cover all sanctions and restrictive measures in the following areas, as described in Annex II:
 
به پيوست 5 بند 16 يعني همان بخشي که به تحريم هاي اتحاديه اروپا مربوط مي شود رجوع مي کنيم:
 
•          16. اتحاديه اروپايي: (روز اجرا)
•          16.1. مفاد آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 را لغو و مفاد متناظر در تصميم شماره 413/2010 شوراي اتحاديه اروپايي را تعليق خواهد نمود، به نحو مصرح در بخش هاي 1.1.1 تا 1.1.3؛ 1.1.5 تا 1.1.8؛ 1.2.1 تا 1.2.5؛ 1.3.1 تا 1.3.2 پيوست شماره دو (تا جاييکه به مواد 16 و 17 تصميم شماره 413/2010 مرتبط مي شود) و به نحو مصرح در بخش هاي 1.3.3، 1.4.1 و 1.4.2 و 1.10.1.2 پيوست شماره دو (تا جاييکه به مواد 39، 43، (الف)43 آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 مربوط  مي شود). دولت هاي عضو اتحاديه اروپايي در صورت لزوم اقدام به خاتمه يا اصلاح قوانين ملي اجرا کننده تصميم و آيين نامه اجرايي فوق الذکر خواهند نمود.
 
•       16. The European Union will:
•       16.1. Terminate the provisions of Council Regulation (EU) No 267/2012 and suspend the corresponding provisions of Council Decision 2010/413/CFSP specified in Sections 1.1.1-1.1.3; 1.1.5-1.1.8; 1.2.1-1.2.5; 1.3.1, 1.3.2 (in so far as it concerns Articles 16 and 17 of Council Decision 2010/413/CFSP) and 1.3.3; 1.4.1 and 1.4.2; 1.10.1.2 (in so far as it concerns Articles 39, 43, 43a of Council Regulation (EU) No 267/2012) of Annex II. EU Member States will terminate or amend national implementing legislation as required.
 
حفظ ساختار تحريم
يکي از ايرادات فني برجام درباره تحريم ها «حفظ ساختار تحريم ها» است. ميتوان براي اثبات اين گزاره، موارد زير را يادآور شد:
•          زيرساخت‌ تحريم هاي اتحاديه اروپا که حتي 8 سال بعد نيز تعليق نمي‌شوند
•          مواردي که از شمول همين تعليق نيز خارج است و در «روز اجرا» تعليق نمي‌شود و تعليق آن نيز به 8 سال بعد موکول مي‌شود، از جمله:
1- توقيف دارايي 224 شخص حقيقي و حقوقي
2- تحريم سوئيفت
3- تحريم خدمات و سوخت رساني به کشتي‌ها و بازرسي محموله کشتي‌ها و هواپيماهاي باري در موارد دلخواه
4- تحريم خدمات تعمير و نگهداري هواپيماهاي باري در موارد دلخواه
5- تحريم اقلام و فناوري دومنظوره و هسته‌اي
6- تحريم فلزات
7- تحريم نرم افزار
8- تحريم تسليحات
•          ....
 
 
1)      تعليق توقيف دارايي 224 شخص حقيقي و حقوقي ؛ 8 سال بعد
 
پيش از بررسي اين موضوع، بايد اشاره اي به زمانبدي اجراي برجام داشت. در برجام مشخص نشده است که روز اجرا در چه زمان مشخصي به اجرا در مي آيد اما با توجه به مراحل قبل و بعد از آن حدود و ثغور آن مشخص مي شود.
 
مرحله قبل از روز اجرا مرحله روز توافق است که اين مرحله 90 روز بعد از تاييد برجام آغاز مي شود( يعني 26 مهر 1394) و تا زمان اعلام نظر آژانس درباره راستي آزمايي اقدامات ايران طول مي کشد. ( اوخر آذر ماه).
 
پس از «روزتوافق»، مرحله «روز اجرا» است. علي رغم اجراي تمام تعهدات ايران و راستي آزمايي آژانس (در مرحله روز توافق) طرف مقابل در اين مرحله (روز اجرا) صرفا اقدام به تعليق يا توقف موقت برخي از تحريم هاي اقتصادي و مالي هسته اي خواهند کرد.
 
اما نکته قابل تامل اينکه مرحله بعدي اجراي برجام، روز انتقال است که 8 سال بعد از روز توافق خواهد بود (26 تير 1402). پس مي توان نتيجه گرفت که آن دسته از تحريم هايي که به تعليق يا توقف اجراي آنان در روز اجرا در برجام اشاره اي نشده، حداقل 8 سال پابرجا خواهند بود.
 
حال بايد ديد کدام تحريم ها در «روز اجرا» تعليق يا توقف اجرا مي شوند:
براي يافتن کدهاي مرتبط با اين موضوع بايد به بند 20 پيوست 5 برجام يعني جايي که به صورت کلي به تحريم هاي اتحاديه اروپا (در روز انتقال) اشاره شده رجوع کنيم.
در اين بخش از برجام امده است:
 
•          .اتحاديه اروپايي:
•          20.1. اقدام به لغو مفاد آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 شوراي اتحاديه اروپايي و تعليق مفاد متناظر در تصميم شماره 413/2010 شوراي اتحاديه اروپايي خواهد نمود، به شرح مصرح در در بخش هاي 1.1.4، 1.3.2 (تا جاييکه به مواد 15و 18 تصميم شورا و مواد 36 و 37 آيين نامه اجرايي شورا مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.5.1 و 1.5.2 (تا جاييکه به محدوديت هاي ناظر بر موشک هاي باليستيک مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.6.1 تا 1.9.1 پيوست شماره دو.
 
•       20. The European Union will:
•       20.1. Terminate the provisions of Council Regulation (EU) No 267/2012 and suspend the corresponding provisions of Council Decision 2010/413/CFSP specified in Sections 1.1.4, 1.3.2 (in so far as it concerns Articles 15 and 18 of Council Decision and Articles 36 and 37 of Council Regulation); 1.5.1 and 1.5.2 (in so far as it concerns Ballistic Missiles restrictions); 1.6.1-1.9.1 of Annex II.
 
همانگونه که در بند بالا اشاره شده ، جزييات تحريم هاي اتحاديه اروپا در پيوست شماره دو بخش هاي 1.1.4، 1.3.2، و 1.5.2،1.6.1 تا 1.9.1 بوده که توقيف 224 شرکت و مقام مسئول به بخش 1.9 و بخش هاي زير مجموعه آن در پيوست دو مربوط مي شود.
بنابر اين براي يافتن تحريم توقيف دارايي افزاد حقيقي و حقوقي که 8 سال  بايد تعليق مي شود بايد  به پيوست دو صفحه 49  رجوع کنيم. يعني آن بخش هايي که به اين دست از تحريم ها اختصاص دارد:
•          1.9.  فهرست اشخاص حقيقي، حقوقي يا نهاد هاي ايراني (توقيف دارايي و ممنوعيت صدور رواديد)
•          1.9.1. توقيف دارايي و ممنوعيت صدور رواديد قابل اعمال نسبت به:
•          1.9.1.1. بانک ها و موسسات مالي ايراني فهرست شده شامل بانک مرکزي ايران؛
•          1.9.1.2. اشخاص حقيقي، حقوقي يا نهاد هاي مرتبط با بخش هاي نفت، گاز و پتروشيمي؛
•          1.9.1.3. اشخاص حقيقي، حقوقي يا نهاد هاي مرتبط با کشتيراني، کشتي سازي و حمل و نقل؛
 
•       1.9. Listing of persons, entities and bodies (asset freeze and visa ban)
•       1.9.1. Asset freeze and visa ban measures applicable to:
•       1.9.1.1. listed Iranian banks and financial institutions, including the Central Bank of Iran;
•       1.9.1.2. listed persons, entities and bodies related to the oil, gas and petrochemical sectors;
•       1.9.1.3. listed persons, entities and bodies related to shipping, shipbuilding and transport;
 
 
•          1.9.1.4. ساير اشخاص حقيقي، حقوقي يا نهاد هاي غيرمرتبط با فعاليت هاي حساس اشاعه هسته اي ، تسليحات و موشک هاي بالستيک؛
•          1.9.1.5. ساير اشخاص حقيقي، حقوقي يا نهاد هاي مرتبط با فعاليت هاي حساس اشاعه هسته اي ، تسليحات و موشک هاي بالستيک؛
•          1.9.1.6. اشخاص حقوقي وافراد فهرست شده توسط شوراي امنيت،
•          به نحو مقرر در الحاقيه شماره 1، بخش 1 اين پيوست براي گروه هاي 1.9.1.1-1.9.1.4، الحاقيه شماره 2، بخش 1 اين پيوست براي تحريم هاي گروه 1.9.1.5 و بخش هاي 2 الحاقيه هاي شماره 1 و 2 اين پيوست براي تحريم هاي گروه 1.9.1.6 (مواد 19 and 20  و پيوست هاي I and II تصميم 2010/413/CFSP؛ مواد 23, 24, 25, 26, 27, 28, 28a, 28b, and 29  و پيوست هاي VIII and IX  آئين نامه اجرايي شماره 267/2012 شوراي اتحاديه اروپايي).
 
 
•       1.9.1.4. other listed persons, entities and bodies not related to proliferation-sensitive nuclear-, arms- and ballistic missile-related activities;
•       1.9.1.5. listed persons, entities and bodies related to proliferation-sensitive nuclear-, arms- and ballistic missile-related activities; and
•       1.9.1.6. entities and individuals listed by the UN Security Council, as set out in Attachment 1, part I to this Annex for categories 1.9.1.1-1.9.1.4, Attachment 2, part I to this Annex for category 1.9.1.5, and Parts II of Attachments 1 and 2 to this Annex for category 1.9.1.6 (Articles 19 and 20, and Annexes I and II to Council Decision 2010/413/CFSP; Articles 23, 24, 25, 26, 27, 28, 28a, 28b and 29, and Annexes VIII and IX to Council Regulation (EU) No 267/2012).
 
در نتيجه تعليق و توقف تحريم هاي بالا،  224 شخص حقيقي و حقوقي همچنان در ليست تحريم ها مي مانند.
اين اشخاص عبارتند از :
 
 
 
2)      تعليق تحريم سوئيفت در تعهدات اروپا؛ 8 سال بعد
يکي از تحريم هاي مهمي که در «روز اجرا» لغو و يا تعليق نمي شود تحريم سوئيفت است. در متن برجام آمده است که اين  تحريم در روز انتقال (يعني 8 سال بعد) تعليق خواهد شد .
بند 20 پيوست 5 برجام به تحريم هايي اشاره دارد که در مرحله «روز انتقال» يعني مرحله اي که 8 سال بعد آغاز مي شود اشاره کرده است.
در اين بند آمده است:
 
.اتحاديه اروپايي: (8 سال بعد)
20.1. اقدام به لغو مفاد آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 شوراي اتحاديه اروپايي و تعليق مفاد متناظر در تصميم شماره 413/2010 شوراي اتحاديه اروپايي خواهد نمود، به شرح مصرح در در بخش هاي 1.1.4، 1.3.2 (تا جاييکه به مواد 15و 18 تصميم شورا و مواد 36 و 37 آيين نامه اجرايي شورا مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.5.1 و 1.5.2 (تا جاييکه به محدوديت هاي ناظر بر موشک هاي باليستيک مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.6.1 تا 1.9.1 پيوست شماره دو.
پيوست دو:
1.1.4. تحريم هاي مربوط به خدمات پيام رساني مالي (سوئيفت) (ماده 20(12) تصميم 2010/413/CFSP؛ ماده 23(4) آئين نامه اجرايي شماره 267/2012 شوراي اتحاديه اروپايي)؛
 
•       1.1.4. Sanctions on financial messaging services (Article 20(12) of Council Decision 2010/413/CFSP; Article 23(4) of Council Regulation (EU) No 267/2012);
 
همانگونه که مشخص است تحريم رديف 1.1.4 تحريم سوئيفت است که در ليست تحريم هايي قرار دارد که قرار است در مرحله «روز توافق » (8 سال بعد) تعليق بشود.
 
در واقع بر اساس اين بخش برجام:
•    تحريم شرکت خدمات پيام‌رساني بانکي (SWIFT) همچنان پابرجاست.
•   تعليق تحريم بانک‌هاي عمده مثل بانک مرکزي، بانک ملي، بانک ملت، بانک کشاورزي و ... به روز انتقال (8سال بعد) موکول شده است که پيام نامطلوبي به جامعه‌ي بانکي جهان براي اعتماد و اطمينان به اين بانک‎هاست.
•   نرم افزار سوئيفت آمريکايي بوده و از جمله تحريم‌هاي اوليه است و تحريم آن پس از 8 سال باقي مانده و نه تنها لغو بلکه تعليق هم نخواهد شد.
 
3- تحريم خدمات و سوخت رساني به کشتي‌ها و بازرسي محموله کشتي‌ها؛ 8 سال بعد
در بند 20 پيوست 5 برجام همچنين به مواد 15 و 18 از تحريم 412  اروپا اشاره شده که بايد در روز انتقال يعني 8 سال بعد تعليق شود.
در بند 20 پيوست 5 برجام آمده :
•          .اتحاديه اروپايي:
•          20.1. اقدام به لغو مفاد آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 شوراي اتحاديه اروپايي و تعليق مفاد متناظر در تصميم شماره 413/2010 شوراي اتحاديه اروپايي خواهد نمود، به شرح مصرح در در بخش هاي 1.1.4، 1.3.2 (تا جاييکه به مواد 15 و 18 تصميم شورا و مواد 36 و 37 آيين نامه اجرايي شورا مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.5.1 و 1.5.2 (تا جاييکه به محدوديت هاي ناظر بر موشک هاي باليستيک مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.6.1 تا 1.9.1 پيوست شماره دو.
 
مواد 15 و 18 از تحريم 413 اروپا شامل تحريم هاي مربوط به بازرسي و تحريم خدمات حمل و نقل است.
در واقع تعليق تحريم خدمات و سوخت رساني به کشتي‌ها و بازرسي محموله کشتي‌ها و هواپيماهاي باري در موارد دلخواه به 8 سال بعد موکول شده است.
 
4-تعليق تحريم خدمات تعمير و نگهداري هواپيماهاي باري ؛ 8 سال بعد
همانگونه که گفته شد ماده 18 از تحريم 413 اروپا نيز شامل آن دسته از تحريم هايي است که در مرحله روز انتقال (8 سال بعد) تعليق خواهد شد . اين ماده مربوط به تحريم خدمات حمل و نقل است. بنابر اين تا 8 سال بعد خدمات مربوط به حمل و تقل در تحريم باقي مي ماند. تصوير زير مربوط به ماده 18 تحريم 413 اروپا است.
 
5- تعليق تحريم اقلام و فناوري با کاربرد دوگانه؛ 8 سال بعد
تحريم اقلام دوگانه نيز از آن دست تحريم هايي است که حداقل تا 8  سال بعد تعليق نمي شود چرا که در متن برجام آمده است تعليق اين تحريم ها مربوط به مرحله «روز انتقال» خواهد بود.  در بندي که مربوط به تعليق يا توقف اجرا تحريم ها در مرحله «روز انتقال» آمده است که تحريم هاي بند  1.5.1. و 1.5.2. پيوست دو ، بايد در اين مرحله تعليق شود. بند  1.5.1. و 1.5.2. به تحريم هاي اقلام و فناوري با کاربرد دوگانه اشاره دارد.
پيوست 5 بند 20:
•          .اتحاديه اروپايي:
•          20.1. اقدام به لغو مفاد آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 شوراي اتحاديه اروپايي و تعليق مفاد متناظر در تصميم شماره 413/2010 شوراي اتحاديه اروپايي خواهد نمود، به شرح مصرح در در بخش هاي 1.1.4، 1.3.2 (تا جاييکه به مواد 15و 18 تصميم شورا و مواد 36 و 37 آيين نامه اجرايي شورا مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.5.1 و 1.5.2 (تا جاييکه به محدوديت هاي ناظر بر موشک هاي باليستيک مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.6.1 تا 1.9.1 پيوست شماره دو.
 
•       20. The European Union will:
•       20.1. Terminate the provisions of Council Regulation (EU) No 267/2012 and suspend the corresponding provisions of Council Decision 2010/413/CFSP specified in Sections 1.1.4, 1.3.2 (in so far as it concerns Articles 15 and 18 of Council Decision and Articles 36 and 37 of Council Regulation); 1.5.1 and 1.5.2 (in so far as it concerns Ballistic Missiles restrictions); 1.6.1-1.9.1 of Annex II.
 
 
پيوست 2 صفحه 48
•          1.5.1. تحريم هاي مرتبط با فعاليت هاي هسته اي حساس اشاعه اي (کالاها و فن آوري، سرمايه گذاري و آموزش هاي تخصصي) (مواد 1(1) (a), (b), (d), (e), (2), (3) and (4), 2, 3, 5, 14 and 21  تصميم 2010/413/CFSP؛ مواد 2, 3, 4, 5, 6,7, 17(1), (2) (a), 18, 19 and 22 و پيوست هاي I, II and III آئين نامه اجرايي شماره 267/2012 شوراي اتحاديه اروپايي)؛
•          1.5.2. تحريم هاي مرتبط با خدمات تبعي براي هر يک از گروه هاي فوق (به ارجاعات فوق مراجعه کنيد).
 
•       1.5.1. Sanctions related to proliferation-sensitive nuclear activities (goods and technology, investment and specialised training) (Articles 1(1) (a), (b), (d), (e), (2), (3) and (4), 2, 3, 5, 14 and 21 of Council Decision 2010/413/CFSP; Articles 2, 3, 4, 5, 6,7, 17(1) and (2)(a), 18, 19 and 22, and Annexes I, II and III of Council Regulation (EU) No 267/2012); and
•       1.5.2. Sanctions on associated services for the category above (see the references above).
 
6- تعليق تحريم فلزات به 8 سال بعد موکول شده است
تحريم فلزات نيز از آن دست تحريم هايي است که قرار است 8 سال بعد تعليق شود. بخش 1.6.1. پيوست دو ، به تحريم هاي فلزات مربوط مي شود که در بند 20 پيوست 5 تاکيد شده که بخش  1.6.1. پيوست دو جز تحريم هايي است که در روز انتقال تعليق مي شود.
 
بند 20 پيوست 5:
•          .اتحاديه اروپايي:
•          20.1. اقدام به لغو مفاد آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 شوراي اتحاديه اروپايي و تعليق مفاد متناظر در تصميم شماره 413/2010 شوراي اتحاديه اروپايي خواهد نمود، به شرح مصرح در در بخش هاي 1.1.4، 1.3.2 (تا جاييکه به مواد 15و 18 تصميم شورا و مواد 36 و 37 آيين نامه اجرايي شورا مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.5.1 و 1.5.2 (تا جاييکه به محدوديت هاي ناظر بر موشک هاي باليستيک مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.6.1 تا 1.9.1 پيوست شماره دو.
 
 
پيوست 2 صفحه 49:
1.6.1. تحريم هاي مرتبط با فلزات (مواد4e and 4f  تصميم 2010/413/CFSP؛ مواد 15a, 15b, 15c  و پيوست VIIB آئين نامه اجرايي شماره 267/2012 شوراي اتحاديه اروپايي)؛
 
1.6.1. Sanctions on metals (Articles 4e and 4f of Council Decision 2010/413/CFSP; Articles 15a, 15b and 15c, and Annex VIIB of Council Regulation (EU) No 267/2012); and
 
 
7- تعليق تحريم نرم افزار؛ 8 سال بعد
تحريم نرم افزار نيز 8 سال بعد تعليق مي شود، بخش 1.7.1 مربوط به تحريم نرم افزار است. همانگونه که در بند 20 پيوست که مربوط به تحريم هايي است که در مرحله «روز انتقال= 8 سال بعد» تعليق مي شود، بخش 1.7.1. مورد اشاره قرار گرفته است. چرا که در اين بند اشاره داره بخش هاي  1.6.1 تا 1.9.1 که طبيعتا 1.7.1. شامل آن مي شود.
 
بند 20 پيوست 5:
•          .اتحاديه اروپايي:
•          20.1. اقدام به لغو مفاد آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 شوراي اتحاديه اروپايي و تعليق مفاد متناظر در تصميم شماره 413/2010 شوراي اتحاديه اروپايي خواهد نمود، به شرح مصرح در در بخش هاي 1.1.4، 1.3.2 (تا جاييکه به مواد 15و 18 تصميم شورا و مواد 36 و 37 آيين نامه اجرايي شورا مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.5.1 و 1.5.2 (تا جاييکه به محدوديت هاي ناظر بر موشک هاي باليستيک مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.6.1 تا 1.9.1 پيوست شماره دو.
 
پيوست 2 صفحه 89:
•          1.7. نرم افزار
•          1.7.1. تحريم هاي مرتبط با نرم افزار (مواد 4i and 4j تصميم 2010/413/CFSP؛ مواد 10d, 10e and 10f و پيوست VIIA آئين نامه اجرايي شماره 267/2012 شوراي اتحاديه اروپايي)؛
 
1.7. Software
1.7.1. Sanctions on software (Articles 4i and 4j of Council Decision 2010/413/CFSP; Articles 10d, 10e and 10f, and Annex VIIA of Council Regulation (EU) No 267/2012); and
 
نکته قابل تامل اينکه در بخش 1.7.1. در داخل پرانتز به تحريم هاي  پيوست 5 آئين نامه اجرايي شماره 267/2012 شوراي اتحاديه اروپايي، نيز اشاره شده و اين تحريم ها نيز جز تحريم هايي خواهند بود که قرار است 8 سال بعد تعليق شود. اما نکته اينجاست که تحريم هاي اين پيوست ربطي به موضوع هسته اي ندارد. به عنوان مثال يکي از تحريم هاي مورد اشاره در اين پيوست ، تحريم نرم افزار اوارکل است . نرم افزار اوارکل در مسائل بانکي در حوزه هاي نفت ، گاز، صنعت هوانوردي نيز استفاده مي شود ولي اين نرم افزار  حداقل براي 8 سال بعد جز تحريم خواهد بود.
 
8- تعليق تحريم تسليحات ، 8 سال بعد
يکي از تحريم هاي مهمي که اتفاقا به موضوع هسته اي مرتبط نمي شود ، تحريم هاي تسليحاتي است. اين تحريم ها نيز حداقل براي 8 سال ديگر پابرجا مي ماند چرا که جز ليست تحريم هاي بند 20 پيوست 5 (تحريم هايي که قرار است در روز انتقال تعليق شود) قرار دارد.
 
بند 20 پيوست 5:
 
•          .اتحاديه اروپايي:
•          20.1. اقدام به لغو مفاد آيين نامه اجرايي شماره 2012/267 شوراي اتحاديه اروپايي و تعليق مفاد متناظر در تصميم شماره 413/2010 شوراي اتحاديه اروپايي خواهد نمود، به شرح مصرح در در بخش هاي 1.1.4، 1.3.2 (تا جاييکه به مواد 15و 18 تصميم شورا و مواد 36 و 37 آيين نامه اجرايي شورا مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.5.1 و 1.5.2 (تا جاييکه به محدوديت هاي ناظر بر موشک هاي باليستيک مربوط مي شود)، و بخش هاي 1.6.1 تا 1.9.1 پيوست شماره دو.
 
پيوست 2 صفحه 49
. تسليحات
1.8.1. تحريم هاي مرتبط با تسليحات  (مواد 1(1)(c), (3), (4), and 3  تصميم 2010/413/CFSP؛ مواد 5(1)(a) and (c), 17(1), (2)(a), and 19 آئين نامه اجرايي شماره 267/2012 شوراي اتحاديه اروپايي)؛
 
1.8. Arms
1.8.1. Sanctions on arms (Articles 1(1)(c), (3) and (4), and 3 of Council Decision 2010/413/CFSP; Articles 5(1)(a) and (c), 17(1) and (2)(a), and 19 of Council Regulation (EU) No 267/2012); and
 
 
دو) وضعيت تحريم‌هاي آمريکا
بخش ديگري از تحريم هاي ظالمانه عليه ايران ، مربوط به تحريم هاي آمريکا عليه ايران است.
بیش از آنکه به موضوع بررسی بندهای تحریمی آمریکا ورود کرد ، باید دامنه تحریم های اولیه و ثانویه را بررسی کرد.
بر اساس توافق صورت گرفته توقف تحریم ها تنها شامل تحریم های ثانویه می شود اما مشخص می شود بخش مهمی از تحریم های ثانویه همچنان پابر جا باقی می ماند.
 
تعيين دامنه تحريم هاي اوليه و ثانويه از نظر آمريکا
بر اساس صفحه 53 پيوست 2 دامنه تحریم های اولیه و ثانویه از نظر آمریکایی ها به شرح زیر است:
 
•          [11] . تحريم هايي که ايالات متحده وفق تعهدات خود در برجام (بخش 4) اعمال آنها را موقتاً متوقف و متعاقبا آنها را خاتمه و يا با هدف خاتمه بخشي به آنها اصلاح خواهد کرد، عبارتند از تحريم هاي ناظر به اشخاص غيرآمريکايي. در مورد بخش هاي4 و 6.7 اين «توافق جامع»، منظور از "شخص غير آمريکايي" عبارت است از هر فرد يا شخص حقوقي به استثناي 1) هر شهروند ايالات متحده، فرد خارجي مقيم دائم آمريکا، شخص حقوقي تاسيس شده طبق قوانين ايالات متحده يا در حدود صلاحيت ايالات متحده (شامل شعبه هاي خارجي)، يا هر شخص در داخل ايالات متحده، و 2) هر  شخص حقوقي که تحت مالکيت يا کنترل يک شخص آمريکايي باشد. در مورد شماره 2 جمله فوق، يک شخص حقوقي در صورتي "تحت مالکيت يا کنترل" يک شخص آمريکايي تلقي مي شود که: 1) حداقل 50 درصد از سهام از لحاظ ارزش يا قدرت راي را در اختيار داشته باشد؛ 2) اکثريت کرسي هاي هيات مديره شرکت را در اختيار داشته باشد؛ يا 3) به شکل ديگري اقدامات، سياست ها يا تصميم هاي شخصي آن شرکت را کنترل کند. اشخاص آمريکايي و شرکت هاي خارجي تحت مالکيت يا تحت کنترل آمريکايي کمافي السابق مشمول منع کلي مراوداتي که وفق اين «توافق جامع» مجاز شده اند، خواهند بود مگر اينکه از دفتر نظارت بر دارايي هاي خارجي وزارت خزانه داري آمريکا (افک) مجوز گرفته باشند.  
 
با اين حال برخلاف آنچه که گفته مي شود تمامي تحريم هاي اين کشور عليه ايران لغو خواهد شد، بر اساس متن برجام اين تحريم ها داراي ويژگي هاي زير است:
 
1. حفظ ساختار همه تحريم ها
2. محدود کردن لغو «کليه‌ي تحريم‌هاي هسته‌اي» در توافق ژنو به فقط توقف موقت تدريجي اجراي برخي«تحريم‌هاي اقتصادي و مالي هسته‌اي» در توافق جامع
3. عدم لغو کليه‌ي تحريم‌هاي اقتصادي و مالي هسته‌اي:
•          فقط توقف موقت اجراي برخي تحريم‌هاي اقتصادي و مالي ثانويه‌ي هسته‌اي
•          حفظ کليه‌ي تحريم‌هاي اوليه (حتي اقتصادي و مالي هسته‌اي)
•          حفظ کليه تحريم‌هاي ايالتي
4. عدم همزماني اقدامات ايران با اقدامات آمريکا
•           مشروط شدن اقدام‌هاي آمريکا به انجام تعهدات ايران و راستي‌آزمايي آژانس درباره انجام همه تعهدات ايران
5. امکان بازگشت تحريم هاي متوقف شده (بدون نقض برجام)؛ حق آمريکا براي اعمال مجدد تحريم هاي متوقف شده با اين قيد که اين تحريم ها مختص ايران نباشد(غير تبعيض آميز)
•          گروه 1+5 از تحميل الزامات مقرراتي و آئين نامه‌اي تبعيض آميز، به جايگزيني تحريم‌ها و اقدامات محدوديت سازي که مشمول اين “توافق جامع» مي‌شوند، خودداري خواهند ورزيد   (بند28 ص 14)
 
6. فقط وعده‌ي پيگيري (Seek) فرايند قانوني براي خاتمه يا اصلاح برخي تحريم‌هاي کنگره آمريکا در روز انتقال (8 سال بعد)، در صورت اقتضا
 
1) تحريم هايي که 8 سال بعد صرفا پيگري مي شود
وضعيت تحريم هاي آمريکا حتي بدتر از تحريم هاي اتحاديه اروپايي است.
در متن برجام اشاره شده که تحريم هاي اتحاديه اروپا در روز انتقال (8 سال بعد) تعليق مي شود اما بر اساس متن برجام آمريکايي ها 8 سـال ديگر براي لغو تحريم هايـي که وجـود دارد له جاي لغو يا تعليق صرفا پيگيـري خواهند کرد.
در بند 21 پيوست 5 به آن دسته از تحريم هاي ايالات متحده اشاره شده که در مرحله روز انتقال (8 سال بعد) از سوي دولت اين کشور پيگيري مي شوند.
بند 21 پيوست 5:
•          21. ايالات متحده آمريکا:
•          21.1. اقدام قانوني براي خاتمه، يا اصلاح قوانين به منظور حصول خاتمه، تحريم هاي مبتني بر قوانين موضوعه به نحو مندرج در بخش هاي 4.1 تا 4.5، 4.7 و 4.9 پيوست شماره دو را در صورت اقتضا پيگيري خواهد کرد؛
•       21. The United States will:
•       21.1. Seek such legislative action as may be appropriate to terminate, or modify to effectuate the termination of, the statutory sanctions set forth in Sections 4.1-4.5, 4.7 and 4.9 of Annex II;
 
 
آمريکا چگونه از تعليق تحريم ها در روز اجرا شانه خالي مي کند؟
در پيوست 5 برجام به تحريم هايي که قرار است آمريکا در «روز اجرا» توقف موقت کند نيز اشاره شده . هر چند در متن برجام زمان مشخصي براي آغاز مرحله «روز اجرا» در نظر گرفته نشده اما به گفته مقامات دولتي اين مرحله از دي ماه 1394 آغاز مي شود.
البته در ابتدا براي آنکه نشان دهيم مقامات آمريکايي تحريم ها را «موقتا متوقف » کرد و «لغو» نمي کنند بايد به متن اصلي برجام بند 21 رجوع کنيم . در اين بند آمده است:
در صفحه 11 ترجمه فارسي برجام آمده است:
 
 
•     21- ايالات متحده منطبق با اين «توافق جامع» اعمال تحريم‌هاي مشخص شده در پيوست 2 را با اثربخشي همزمان با اجراي اقداماتِ توافق شده‏ مرتبط با هسته‏‌اي توسط ايران به نحو مشخص شده در پيوست 5، که توسط آژانس راستي آزمايي شده باشد، موقتاً متوقف ساخته و به اين توقف ادامه خواهد داد. اين تحريم‌ها شامل حوزه‌هاي زير، به نحوي که در پيوست دو تشريح شده مي‌شود:
 
•   21. The United States will cease the application, and will continue to do so, in accordance with this JCPOA of the sanctions specified in Annex II to take effect simultaneously with the IAEA-verified implementation of the agreed nuclear-related measures by Iran as specified in Annex V. Such sanctions cover the following areas as described in Annex II:
 
 اما نکته قابل تامل آنکه در پيوست 5 صفحه 88  بخش هاي مربوط به توقف موقت تحريم هاي آمريکا در « روز اجرا» ، موارد مهمي از تحريم هاي ثانويه استثنا شده است و در واقع شامل توقف تحريم نمي شود.
 
پيوست 5 بند 17:
 
•          .ايالات متحده آمريکا:
•          1.17. اقدام به توقف موقت اجراي تحريم هاي اشاره شده در بخش هاي 4.1 تا 4.5 و 4.7 پيوست شماره دو، به استثناي بخش (الف)211 قانون کاهش تهديد ايران و حقوق بشر سوريه (TRA) 2012؛
•       17. The United States will:
•       17.1. Cease the application of the sanctions set forth in Sections 4.1-4.5 and 4.7 of Annex II, with the exception of Section 211(a) of the Iran Threat Reduction and Syria Human Rights Act of 2012 (TRA);
 
 
تحريم‌هاي باقي‌مانده آمريکا
بنابر اين فقط آن دسته از تحريم هايي موقتا متوقف مي شوند که شامل « در بخش هاي 4.1 تا 4.5 و 4.7 پيوست شماره دو، به استثناي بخش (الف)211 قانون کاهش تهديد ايران و حقوق بشر سوريه (TRA) 2012»
 
آن دسته از تحريم هايي که شامل اين بخش از توقف تحريم ها نمي شوند را مي توان در سه دسته زير تقسيم بندي کرد:
الف) دستورهاي اجرايي رئيس جمهور
ب) تحريم هاي وزارت خزانه داري
ج)تحريم هاي کنگره
***
 
 
الف) دستورهاي اجرايي رئيس جمهور
در پيوست 5  صفحه 88 آن دسته از دستورهاي اجرايي رئيس جمهور آمريکا که در مرحله «روز اجرا» موقتا متوقف مي شود ذکر شده است:
 
•          17-4- فرمان‌هاي اجرايي شماره 13574، 13590، 13622، 13645 و بخش‌هاي 7-5 و 15 فرمان اجرايي شماره 13628 را به شرح مندرج در بخش 4، پيوست شماره 2 خاتمه خواهد يافت.
 
•       17.4. Terminate Executive Orders 13574, 13590, 13622, 13645 and Sections 5-7 and 15 of Executive Order 13628 as set forth in Section 4 of Annex II; and
 
 
کدام یک از فرمان های تحریمی رئیس جمهور آمریکا باقی می ماند؟
از 17 فرمان اجرایی ر ئیس جمهور آمریکا فقط چهار دستور اجرايي و بخشي از يک دستور ديگر  خاتمه خواهد يافت.  در جدول زیر اطلاعات تحریم های باقی مانده آمده است.
 
 
 
-         بانک‌هاي انصار و مهر
-         شرکت تايدواتر
-         سپاه پاسداران انقلاب اسلامي
-         بنياد تعاون سپاه
-         قرارگاه خاتم الانبياء
-         دانشگاههاي امام حسين، بقيه الله، مالک اشتر
 
یکی از تحریم های مهمی که جز دستورهای اجرایی رئیس جمهور آمریکا به حساب می آید ، توقيف دارايي دولت و نهادهاي مالي ايران از جمله بانک مرکزي است که در نتیجه فرمان اجرايي 13599 علیه ایران اعمال شده است. این فرمان اجرایی هیچ گاه علیه ایران بحتی توقف موقت هم نمی شود.
 
 
 
بر اساس بند 4 دستور 13628 نیز هر بانک و شرکت غيرآمريکايي که تحت کنترل اشخاص آمريکايي (حقوقي و حقيقي) قرار گيرد، ملزم به قطع روابط تجاري و مالي با ايران است.
 
ب) تحريم هاي وزارت خزانه داري
 
تحریم های وزارت خزانه داری آمریکا را می توان به دو دسته تحریم تحريم روابط با بانک مرکزي و بانک‌هاي ايران و تحریم چرخه دلار اشاره کرد.
 
 
 
 :Aتحريم روابط با بانک مرکزي و بانک‌هاي ايران
همانگونه که در جدول بالا نیز اشاره شده قانون Patriot همچنان در لیست تحریم های آمریکا علیه ایران باقی می ماند. بر اساس این قانون هرگونه تراکنش بانک‌هاي آمريکايي با بانک‌هايي که در منطقه اول پولشويي قرار دارند ممنوع است. بر اساس مقررات اجرايي خزانه‌داري 2011 ايران از مصاديق منطقه‌ي اول پولشويي است
بند A 1245 NDAA: براساس اين تحريم قانون NDAA وضع شده است. که در بند A آن تصريح شده است که ايران در منطقه اول پولشويي قرار دارد
 
 
بنابراین 273 شرکت، بانک و مؤسسات مالی ایرانی به عنوان مؤسسات نامطلوب و تحریم شده در لیست وزارت خزانه داری آمریکا
 
the U.S. Department of the Treasury’s Office of Foreign Assets Control (OFAC)  باقی می ماند.
براین مبنا مؤسسات رتبه‌بندی جهانی این واحدها را با رتبه‌ی اعتباری نامطلوب خواهند شناخت و اموری مانندfinance و صدور ضمانت‌نامه با مانع مواجه خواهد شد. (بالا ماندن ضریب ریسک)
 
 
B: تحريم چرخه‌ي دلار در ايران
یکی دیگر از تحریم های وزارت خزانه داری آمریکا که پابرجا باقی می ماند «تحریم چرخه دلار» است. بر اساس قانون تحریم چرخه دلار که تصویر آن در زیر آمده است کماکان تراکنش و نقل و انتقال‌هاي دلاري براي اتباع و بانک‌ها و نهادها و دولت ايران ممنوع خواهد بود.
 
 
 
تبعات تحريم چرخه دلار عليه ايران
عدم امکان بازکردن حساب دلاري توسط اتباع و نهادهاي ايراني
عدم امکان تراکنش دلاري توسط اتباع و نهادهاي ايراني
عدم امکان فروش نفت به دلار يا تسويه‌ي دلاري آن و ايجاد مشکل در فروش نفت با ارزهاي محلي و تسويه‌ي آن
عدم امکان شرکت در مناقصات بين‌المللي که با دلار صورت مي‌گيرد
 
تحريم تراکنش‌هاي نفتي (قانون NDAA و قانون IFCPA)
در تعهد براي توقف اعمال تحريم‌هاي مرتبط هسته‌اي در بند 4.3.1 (ص56) موضوع محدوديت‌ها بر مقدار فروش نفت خام ايران ضمن توقف بندهاي d(1) و d(3) ، بند d(4) مشمول توقف نمي‌شود که قابل اهميت است. که همين در مورد IFCPA هم تکرار شده است.
 
 
صفحه 56 پيوست 2:
•          بخش هاي نفت، گاز و پتروشيمي
•          4.3.1. تلاش ها براي کاهش فروش نفت ايران شامل محدوديت ها بر مقدار فروش نفت خام ايران و کشورهايي که مي توانند نفت خام ايران را بخرند؛
 
•       4.3. Energy and petrochemical sectors
•       4.3.1. Efforts to reduce Iran’s crude oil sales, including limitations on the quantities of Iranian crude oil sold and the nations that can purchase Iranian crude oil
•          موارد d(1) و d(3) از 1245 و 1247(a) موقتاً متوقف شده است
 
ISA Section 5(a)(7); NDAA Sections 1245(d)(1) and (3); TRA Section 212(a); IFCA Sections 1244(c)(1) and (d), 1246(a) and 1247(a); Section 1 of E.O. 13574, Sections 1(a)(i)-(ii), 2(a)(i) and 5(a) of E.O. 13622, Section 5 of E.O. 13628, and Sections 2(a)(i) and 3(a)(i) of E.O. 13645);
در واقع موارد d(1) و d(3) از 1245 و 1247(a) موقتاً متوقف شده است اما به به توقف d(4) و 1247(d) اشاره نشده است و اين يعني باقي‌ماندن تحريم‌هاي نفتي.
 
 
تحريم بانک مرکزي در قانون (TRA)
در «توافق جامع» صحبتي از ماده 502  قانون TRA نشده است
بر اساس ماده 502 قانون TRA (که جز تحريم ثانويه‌ي هسته‌اي است) به دادگاه‌هاي آمريکا داده می شود از منابع مسدودي بانک مرکزي ايران استفاده کنند.
همچنین در تعهد براي توقف اعمال تحريم‌هاي مرتبط هسته‌اي در بند 4.1.1 (ص54) موضوع تحريم‌هاي بانک مرکزي، بند 502 قانون TRA متوقف نمي‌شود.
 
 
ماده 502 قانون TRA
section 502
 
تحریم درآمدهاي نفتي ايران
در برجام به قانون IFCA بند 1247 (d) نیز اشاره نشده است. بر اساس این قسمت درآمدهای نفتی ایران همچنان در تحریم باقی می مانند.  
 
 
تحریم درآمدهای گازی
قانون IFCA بند 1247 (e) در برجام اشاره نشده است. این قانون مربوط به تحریم درآمدهای گازی است.
 
 
ج) تحريم هاي کنگره
تحریم های کنگره که علیه ایران باقی می مانند شامل جدول زیر است:
 
 
سه) تحريم‌هاي شوراي امنيت
علاوه بر تحریم های اتحادیه اروپا و تحریم ها ایالات متحده ، بخش مهمی از تحریم های شورای امنیت نیز پابرجا باقی می ماند. بر اساس قطعنامه 2231 برخي تحريم‌ها و محدوديت‌ها موشکيی، تسليحات و اشاعه‌اي حفط شده است.
علاوه بر این تحریم های شورای امنیت قابلیت «بازگشت‌پذيري» دارد.
 
قطعنامه:
بازگشت‌پذيري تحريم‌ها علي‌رغم حفظ محدوديت‌هاي درازمدت هسته‌اي
 
•          بازگشت تحريم هاي شوراي امنيت صرفا با اعتراض يکي از طرفين «توافق جامع»
•          ادعاي يک کشور از 1+5 به عدم اجراي تعهدات ايران در«توافق جامع»، در فاصله حداکثر 60 روز، با طي کردن رجوع به کميسيون هاي کارشناسان، وزراي خارجه، مشورتي و سرانجام رجوع به شوراي امنيت، تمام تحريم ها بازمي گردد.
•           بند 10 قطعنامه : « ظرف 30 روز از دريافت اعتراض يکي از طرف ها ي «توافق جامع»، در مورد موضوعي که يک کشور طرف توافق جامع اعتقاد دارد مصداق عدم اجراي تعهدات ذيل توافق جامع است ادامه اجراي لغو مصرح در پاراگراف 7 (a) قطعنامه بايد به رأي گذاشته شود.»
 
•          بند 37 «توافق جامع» :« متعاقب دريافت ابلاغ طرف شاکي، شوراي امنيت مي‌بايست منطبق با رويه‌هاي خود در خصوص قطعنامه‌اي براي ادامه  لغو تحريم‌ها رأي گيري نمايد.»
 
•       37. Upon receipt of the notification from the complaining participant, as described above, including a description of the good-faith efforts the participant made to exhaust the dispute resolution process specified in this JCPOA, the UN Security Council, in accordance with its procedures, shall vote on a resolution to continue the sanctions lifting.
 
نکته شگفت آور آن است که چنانچه ايران به عدم اجراي تعهدات«توافق جامع»  از سوي طرف غربي اعتراض کند، بايد همان مسير کميسيون ها و شوراي امنيت را طي کند و سرانجام، تمام تحريم ها عليه ايران بازمي گردد يعني عدم اجراي تعهد طرف غربي و اعتراض ايران، موجب تنبيه ايران خواهد شد. (بندهاي 11و12و13 قطعنامه2231)
 
•       11. Decides, acting under Article 41 of the Charter of the United Nations, that, within 30 days of receiving a notification by a JCPOA participant State of an issue that the JCPOA participant State believes constitutes significant non-performance of commitments under the JCPOA, it shall vote on a draft resolution to continue in effect the terminations in paragraph 7 (a) of this resolution, ...
 
 
•          بند 12 قطعنامه2231: شوراي امنيت تحت ماده 41 فصل 7، تصميم مي گيرد در صورتي که قطعنامه براي ادامه انجام لغو مفاد قطعنامه هاي قبل، تصويب نشد؛ تمام مفاد قطعنامه هاي قبل به همان نحو پيش از تصويب اين قطعنامه، مجددا اعمال خواهد شد.
 
•       12. Decides, acting under Article 41 of the Charter of the United Nations, that, if the Security Council does not adopt a resolution under paragraph 11 to continue in effect the terminations in paragraph 7 (a), then effective midnight Greenwich Mean Time after the thirtieth day after the notification to the Security Council described in paragraph 11, all of the provisions of resolutions 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008), 1835 (2008), and 1929 (2010) that have been terminated pursuant to paragraph 7 (a) shall apply in the same manner as they applied before the adoption of this resolution, and the measures contained in paragraphs 7, 8 and 16 to 20 of this resolution shall be terminated, unless the Security Council decides otherwise;
 
در متن اصلي «توافق جامع» نیز دراین باره آمده است:
 
•          18- قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد که “توافق جامع» را تاييد خواهد کرد، تمام مفاد قطعنامه‌هاي قبلي شوراي امنيت در خصوص موضوع هسته‌اي ايران- 1696 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008)، 1929 (2010) و 2224 (2015) را همزمان با اعلام راستي‏ آزمايي آژانس، درباره اقداماتِ توافق شده‏ مرتبط با هسته‌اي ايران به نحو مشخص شده در پيوست 5 لغو خواهد کرد و محدوديت‌هاي خاصي را به نحو مشخص شده در پيوست 2 برقرار خواهد کرد؛
 
•          18. The UN Security Council resolution endorsing this JCPOA will terminate all provisions of previous UN Security Council resolutions on the Iranian nuclear issue - 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008), 1835 (2008), 1929 (2010) and 2224 (2015) – simultaneously with the IAEA-verified implementation of agreed nuclear-related measures by Iran and will establish specific restrictions, as specified in Annex V.
 
 
•          پيوست 5 توافق جامع؛  بند 1701:  بر اساس قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد که اين برجما را تاييد خواهد کرد، موارد تحميل شده وفق قطعنامه هاي شماره (2006) 1696، (2006) 1737، (2007) 1747، (2008) 1803، (2008) 1835، (2010) 1929 و (2015) 224، مشروط به تحميل مجدد آنها در صورت عدم اجراي عمده تعهدات برجما از سوي ايران، لغو خواهد شد و برخي محدوديت ها شامل محدوديت ها در زمينه انتقال کالاهاي حساس اشاعه اي اعمال خواهد گرديد.[3]
 
•          18.1: In accordance with the UN Security Council resolution endorsing this JCPOA, the provisions imposed in UN Security Council resolutions 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008), 1835 (2008), 1929 (2010) and 2224 (2015) will be terminated subject to re-imposition in the event of significant non-performance by Iran of JCPOA commitments, and specific restrictions, including restrictions regarding the transfer of proliferation sensitive goods will apply.
 
 
•          .  «روز خاتمه» قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد، وفق شرايط مندرج در متن قطعنامه شوراي امنيت که “توافق جامع» را تاييد مي کند، يعني 10 سال پس از «روز تصويب» خواهد بود، مشروط به اينکه مفاد قطعنامه هاي قبلي مجددا اعمال نشده باشند.
 
•          23. UNSCR (UN Security Council resolution) Termination Day will occur in accordance with the terms of the UN Security Council resolution endorsing the JCPOA, which is 10 years from Adoption Day, provided that the provisions of previous resolutions have not been reinstated.
 
فرجـــام تحريم‌ها در بـــرجام
 
1- حفظ ساختار تحريم‌ها
2- باقي‌ماندن فشار
•          درحالي که به اذعان آمريکا با «توافق جامع» همه مسير دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي به طور عيني و قطعي بسته مي‌شود، اما
•          ساختار تحريم‌ها باقي مي‌ماند
•          تحريم هاي اوليه اعم از اقتصادي و مالي و غير آن و هسته اي و غير هسته اي، باقي مي ماند
•          تحريم هاي ثانويه هسته اي غير اقتصادي و غير مالي باقي مي ماند
•          برخي از تحريم هاي اقتصادي و مالي ثانويه هسته اي باقي مي ماند
•          آمريکا تعهد مسئو ليت آوري براي لغو تحريم هاي اقتصادي و مالي ثانويه هسته اي کنگره نداده است.
 
3- فقدان سازوکاري براي تضمين عدم نقض و پايبندي اروپا و آمريکا به تعهدات برجام؛ به دليل:
•          مرجع رسيدگي به شکايت ايران طرف متشاکي (کميسيون مشترک؛ آمريکا و اروپا) است.
•          مجازات ايران به صرف شکايت از طرف مقابل (اعتراض به عدم تعليق يا عدم توقف يک تحريم موجب بازگشت همه تحريم ها خواهد شد)
4- پرهزينه و زمان‌بر بودن بازگشت ايران به نقطه اول
•          از نظر فني هسته اي بسيار مشکل، هزينه دار و طولاني مدت است
•          از نظر سياسي پذيرش مواجهه با اجماع 5 عضو دائم شوراي امنيت و مقابله با فضاسازي رسانه اي و سياسي 1+5 در افکار عمومي جهان
 
 
5- امکان اعمال مجدد تحريم هاي اروپا و امريکا (حتي اقتصادي و مالي هسته اي)، بدون نقض توافق (بندهاي 28، 29 و 30 بخش مقدمه)
6- امکان اعمال تحريم‌ها در بسترهاي ديگر (به بهانه حمايت از تروريسم، نقض حقوق بشر و ...)(+)