یکی از دغدغه‌های جدی رهبر معظم انقلاب در شرایط فعلی انقلاب اسلامی موضوع فضای مجازی است. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «اهمیت فضای مجازی به‌اندازه انقلاب اسلامی است.» ایشان در بیانات اخیر خود در دیدار با اعضای شورای عالی فضای مجازی از فضای مجازی به‌عنوان قدرت نرم یاد کردند که دارای اثرگذاری بسیار بالا در عرصه‌های مختلف اعم از فرهنگ، سیاست، اقتصاد، سبک زندگی، ایمان، اعتقادات دینی و اخلاقیات است.
اهمیت و شمول فضای مجازی فضای در بیانات مقام معظم رهبری:
به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ یکی از دغدغه‌های جدی رهبر معظم انقلاب در شرایط فعلی انقلاب اسلامی موضوع فضای مجازی است. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «اهمیت فضای مجازی به‌اندازه انقلاب اسلامی است.» ایشان در بیانات اخیر خود در دیدار با اعضای شورای عالی فضای مجازی از فضای مجازی به‌عنوان قدرت نرم یاد کردند که دارای اثرگذاری بسیار بالا در عرصه‌های مختلف اعم از فرهنگ، سیاست، اقتصاد، سبک زندگی، ایمان، اعتقادات دینی و اخلاقیات است. (دیدار با اعضای شورای عالی فضای مجازی،16/6/1394) این دو بیان رهبری به‌خوبی اهمیت و شمول فضای مجازی را در عرصه حیات امروز زندگی بشر نشان می‌دهد. اینکه اهمیت فضای مجازی به‌اندازه انقلاب اسلامی است، بیانگر حوزه اثرگذاری بسیار جدی این فضا بر عرصه حیات بشری است.
ظهور انقلاب اسلامی ایران را باید نقطه عطفی در تاریخ جهان دانست. این انقلاب در دورانی به پیروزی رسید که دو تفکر حاکم بر جهان آن روز، لیبرال‌سرمایه‌داری و مارکسیسم، دین را بر اساس مبانی خود از عرصه حیات اجتماعی بشر و به‌خصوص از عرصه حاکمیت کنار گذاشته بودند. در چنین شرایطی در بحبوحه نزاع میان این دو تفکر، انقلاب اسلامی ایران به رهبری یک مرجع برجسته شیعی، امام خمینی (ره)، به پیروزی رسید. در واقع انقلاب اسلامی ایران بستر بازگشت دین به تمامی عرصه‌های حیات انسانی را فراهم آورد و در این چهارچوب به‌نوعی تمامی عرصه‌های حیات بشر را تحت تأثیر قرار داد.
امروز هم فضای مجازی به‌صورت جدی تمام ابعاد زندگی و حیات بشری را در برگرفته است و بسترساز تحولات اساسی در زندگی انسان شده است.
آسیب‌های فضای مجازی:
اما در نگاه امام خامنه‌ای، فضای مجازی دارای آسیب‌هایی است که بخشی از این آسیب‌ها به‌نوعی امنیت ملی کشور را هدف قرار داده‌اند به‌صراحت توسط ایشان بیان شده است.
«این جوان‌ها همان جوان‌هایی هستند که شبانه‌روز به‌وسیله‌ی رسانه‌های صوتی و تصویری و اینترنتی، در زیر بمباران تخریب قرار دارند؛ غوغایی است در دنیا؛ در دنیای مجازی. در دنیای رسانه‌های صوتی و تصویری، صدها رسانه، و با یک اعتبار هزارها رسانه، در حال بمباران افکار جوان‌های ما هستند؛ بعضی از آن‌ها سعی می‌کنند جوان‌ها را از دین برگردانند، بعضی سعی می‌کنند آن‌ها را از نظام اسلامی منصرف کنند، بعضی سعی می‌کنند آن‌ها را به ایجاد اختلاف وادار کنند، بعضی سعی می‌کنند آن‌ها را در خدمت هدف‌های خبیث خود بگیرند، بعضی سعی می‌کنند آن‌ها را به ولنگاری و بیکارگی سوق بدهند؛ این بمباران به‌طور دائم بر روی سر جوان‌های ما و به‌وسیله‌ی همین دستگاه‌ها و رسانه‌های صوتی و تصویری و اینترنتی در حال انجام است؛ درعین‌حال شما نگاه می‌کنید می‌بینید ده‌ها میلیون از همین جوان‌ها در سرتاسر کشور در روز بیست‌ودوم بهمن می‌آیند و شعار می‌دهند و ابراز احساسات می‌کنند و نسبت به امام، نسبت به اسلام، نسبت به نظام اسلامی ابراز ارادت می‌کنند؛ این چیز کوچکی نیست، این فرصت بسیار بزرگی است.»(بیانات در حرم مطهر رضوی، 1/1/1394)
نگاهی به این بیان رهبری مؤید این موضوع است که فضای مجازی به‌عنوان ابزاری در خدمت تهاجم فرهنگی دشمن، امنیت ملی کشور را هدف گرفته است. بر این اساس یکی از بسترهایی که باید برای پایداری انقلاب اسلامی به‌خوبی مدیریت شود عرصه فضای مجازی است.
این بیان ایشان به‌نوعی آثار منفی و مخرب کار تخریبی دشمن در حیطه فضای مجازی را نشان می‌دهد:
الف: در این فضا سعی می‌شود که جوانان از دین بازگردند.
ب: در این فضا بستری برای شبهه افکنی و ایجاد فاصله میان نظام و جوانان وجود دارد.
ج: در این فضا سعی می‌شود که در میان جامعه اختلاف ایجاد شود.
د: در این فضا سعی می‌شود که جوانان در خدمت اهداف پلید دشمن قرار بگیرند.
و: در این فضا سعی می‌شود که جوانان را به ولنگاری و بیکارگی سوق پیدا کنند.
نگاهی به این بیان رهبری مؤید این موضوع است که فضای مجازی به‌عنوان ابزاری در خدمت تهاجم فرهنگی دشمن، امنیت ملی کشور را هدف گرفته است. بر این اساس یکی از بسترهایی که باید برای پایداری انقلاب اسلامی به‌خوبی مدیریت شود عرصه فضای مجازی است.
راهبردها:
مواجهه با این پدیده اثرگذار نیازمند یک برنامه منسجم و دقیق و هدفمند است و همان‌گونه که رهبری فرمودند: «لازمه‌ی حضور فعال و تأثیرگذار در فضای مجازی، «تمرکز در تصمیم‌گیری»، «جدیت در اجرا بدون از دست دادن زمان»، «هماهنگی میان دستگاه‌ها» و «پرهیز از موازی‌کاری و تعارض» است.»(دیدار با اعضای شورای عالی فضای مجازی،16/6/1394)
در این راستا توجه به مباحث زیر باید مدنظر قرار بگیرد.
به نظر می‌رسد که در نخستین گام باید موضوع مدیریت فضای مجازی به‌عنوان یک موضوع اساسی متناسب با حوزه اثرگذاری بالای خود در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور اعم از الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و برنامه توسعه پنج‌ساله کشور مدنظر قرار بگیرد.
رهبر معظم انقلاب در سیاست‌های ابلاغی برنامه ششم توسعه، موضوع مقاوم‌سازی فرهنگی را به‌عنوان یکی از اولویت‌های سه‌گانه این برنامه مدنظر قرار داده‌اند.
حوزه اثرگذاری بالای فضای مجازی به‌عنوان یک بستر اصلی تهاجم فرهنگی و آسیب فرهنگی در کشور به‌خوبی نشان می‌دهد که باید این موضوع به‌عنوان یکی از زیربخش‌های اصلی موضوع مقاوم‌سازی فرهنگی در برنامه ششم توسعه مدنظر قرار بگیرد.
در موضوع طراحی و تدوین الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت هم باید موضوع فضای مجازی به‌عنوان یکی از زیربخش‌های اصلی طراحی الگو مدنظر قرار بگیرد.
انحلال شوراهای موازی متناسب با این موضوع بسترساز انسجام دقیق در الگوی مدیریت فضای مجازی است. وجود نهادهای متفاوت تصمیم گیر موجب فاقد اثرگذاری سیاست‌ها و در نهایت از دست رفتن فرصت‌هاست. واقعیت این است که دشمن در زمینه موضوع فضای مجازی به‌شدت در حال برنامه زیری جدی و کار است. شورای عالی مجازی می‌تواند یک سازمان برنامه‌ریز و ناظر کوچک را ذیل خود تعریف نماید و این سازمان به‌عنوان بازوی اصلی شورای عالی فضای مجازی به رصد و نظارت بر برنامه‌ریزی‌ها و اثربخشی فعالیت‌ها در حوزه مدیریت فضای مجازی بپردازد.
در واقع شورای عالی مجازی می‌تواند نهاد اصلی در زمینه برنامه‌ریزی و رصد و نظارت فعالیت‌های حوزه مدیرت فضای مجازی مدنظر قرار بگیرد.
نکته دیگری که در زمینه موضوع فضای مجازی مدنظر مقام معظم رهبری بوده است، بحث شکل‌دهی نظام حقوقی و قوانین لازم در زمینه مدیریت فضای مجازی است. به نظر می‌رسد که یکی از پیش‌نیازهای جدی در این موضوع ایجاد یک باب فقهی جدید تحت عنوان فقه فضای مجازی است.
تشکیل یک مرکز مستقل فقهی زیرمجموعه شورای عالی فضای مجازی که به‌صورت خاص به موضوع فضای مجازی می‌پردازد در این زمینه لازم و ضروری است. این مرکز باید بتواند با استفاده از تمام ظرفیت فعال حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها به‌خصوص فضلای جوان حوزه که داری نگاه‌های به‌روزتر متناسب با شرایط فعلی جامعه هستند، بستر ایجاد فقه سیاست‌گذاری فضای مجازی و همچنین طراحی و تدوین نظام حقوقی فقه مجازی در اسلام را فراهم آورد.
هدایت موضوعات رساله‌های فقهی سطح 4 حوزه‌ها به سمت موضوعات مربوط به فقه فضای مجازی با حمایت از رساله‌ها و همچنین ایجاد دروس خارج فقه حوزه با موضوع فقه فضای مجازی در این زمینه بسیار راهگشاست.
. بررسی نظام حقوقی سایر کشورها در مواجهه با موضوع فضای مجازی می‌تواند در تدوین بهتر و سریع‌تر نظام حقوقی مدیریت فضای مجازی راهگشا باشد.
تنها زمانی این موضوع می‌تواند تبدیل به یک فرصت مهم برای تقویت قدرت نرم کشور گردد که تمامی آحاد جامعه اهمیت این موضوع را درک نمایند.
سفارش پروژه‌های پژوهشی به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در جهت بررسی مکانیسم‌های اثرگذاری فضای مجازی مانند الگوی شبهه افکنی و یا الگوهای ایجاد اختلاف و مکانیسم‌های سوق افراد به‌سوی ولنگاری یکی از پیش‌نیازهای طراحی و تدوین سیاست‌های مدیریت فضای مجازی است. به نظر می‌رسد که در نخستین گام باید تمامی موضوعات مورد نیاز در زمینه مدیریت فضای مجازی رصد گردند و تمامی مراکز پژوهشی و دانشگاهی کشور در این زمینه درگیر شوند تا بستری برای حضور فعال تمام ظرفیت علمی کشور در موضوع فضای مجازی به وجود آید.
شناسایی و رصد دقیق شبکه فعالان فرهنگی حوزه فضای مجازی انقلاب اسلامی یکی از بایسته‌های مدیریت فضای مجازی است. سامان‌دهی این فعالان در قالب تشکل‌های منسجم و استفاده از تجارب آنان و همچنین توانمندسازی علمی و اقتصادی آنان و شکل‌دهی به بازار محصولات حوزه مجازی متناسب با فرهنگ انقلاب اسلامی از بسترهای این موضوع است.
در این زمینه باید نهادهایی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان فرهنگی هنری شهرداری‌ها با تمام منابع خود به‌عنوان حامی این تشکل‌ها وارد شوند.
نکته کلیدی و مهم در زمینه استفاده از فضای مجازی، ایجاد آگاهی بخشی اثرگذار در زمینه آسیب‌های فضای مجازی است. تولید فیلم، سریال و مستندهای اثرگذار بخشی از راهبردهای این در این زمینه است.
علاوه بر این آموزش خانواده‌ها در زمینه آسیب‌های فضای مجازی و نوع استفاده از فضای مجازی و مدیریت آن یکی از پیش‌نیازهای جدی افزایش سواد رسانه‌ای در جامعه است.
استفاده از صداوسیما و مدارس و مساجد و فرهنگسراها باید به‌عنوان بستر آموزش مدیریت فضای مجازی به خانواده‌ها در مورد فرزندانشان مدنظر قرار بگیرد. حتی این امکان وجود دارد که شبکه ملی سایبری و فضای مجازی در صداوسیما با محوریت مدیرت کلان کشور ایجاد گردد.
نکته دیگر استفاده از فرصت فضای مجازی برای ایجاد اشتغال است. این موضوع می‌تواند از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان صورت پذیرد.
الف: بخشی از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در زمینه تولید تجهیزات سخت‌افزاری در فضای مجازی ایجاد و سازمان‌دهی شوند.
ب: بخشی از این شرکت‌ها می‌توانند در زمینه تولید محتوا در فضای مجازی سازمان‌دهی شوند.
به نظر می‌رسد که در نخستین گام باید ایده‌ها در هر دو زمینه مطرح‌شده در مورد فضای مجازی در نخستین گام سامان‌دهی و پالایش شوند و پس از انتخاب ایده‌های مناسب بستر حمایت از ایده‌ها توسط تمامی نهادهای مرتبط با ایده‌ها فراهم آید.
در این راستا باید بخشی از بودجه‌های پژوهشی وزارت خانه‌ها و نهادهای مختلف نیازمند به این محصولات صرف حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و خرید محصولات این شرکت‌ها شود که این موضوع در قالب سیاست‌های اقتصادی مقاومتی می‌تواند مدنظر قرار بگیرد. نکته بسیار مهم این است که فعالان حوزه مجازی انقلاب اسلامی باید به‌عنوان اولویت اصلی در زمینه ایجاد و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیانی که به تولید محتوا در زمینه فضای مجازی می‌پردازند مدنظر قرار بگیرند.
در این نوشتار سعی گردید که راهبردهای مختصری در زمینه مدیریت فضای مجازی در کشور مبتنی بر دغدغه‌ها و سیاست‌های ابلاغی رهبری ارائه گردد. اما واقعیت این است که تنها زمانی این موضوع می‌تواند تبدیل به یک فرصت مهم برای تقویت قدرت نرم کشور گردد که تمامی آحاد جامعه اهمیت این موضوع را درک نمایند.(+)
عمار خسروجردی
"Our President, analytical news site"
آخرالزمان
#قدرت نظامی ایران
#مستند
#یوفو