رئیس دولت یازدهم دیروز درحالی از چراغ سبز بخش خصوصی خارجی برای حضور در بازار ایران بعنوان یک پیروزی بزرگ در پسابرجام نام برد که سازمان توسعه تجارت از سفر 145 هیات تجاری در 9 ماه نخست سال 94 به ایران بعنوان سیمای آماری قرارهای تجاری در پسابرجام گزارش داد که در سیمای آماری قراردادهای تجاری ناشی از این سفرها تنها یک قرارداد تجاری امضاء شده دیده می شود که البته جزئیات آن هم مشخص نیست.
به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ روحانی در اجتماع مردم استان سمنان در خصوص نتایج برجام و شسکتن زنجیره تحریم ها گفت:
امروز شاهدیم همه روزه مجموعه‌ای از بخش خصوصی خارجی وارد کشور می‌شود و قراردادها امضا می‌شود؛ مگر بیکارند که وقت خود را صرف کنند و 2 هفته به ایران بیایند و مذاکره کنند؟ این‌ها شرکت‌های بزرگ جهانی‌اند و دقیقه هم برای آنها قیمت دارد. چرا واقعیت را نمی‌خواهیم بپذیریم.
این صحبت های روحانی در حالی صورت می گیرد که فعالان حقیقی و حقوقی حوزه تجارت انتقادات شدیدی در خصوص سفر هیئت های تجاری به ایران در پسابرجام داشته اند.
12 دی 94 مجیدرضا حریری، نایب‌رئیس اتاق ایران و چین وعضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی در مصاحبه ای خصوص 145 هیات تجاری در 9 ماه اول بیان داشت:
برخلاف آنچه تصور می‌شود حضور این هیئت براساس وجود یک برنامه مدون و دقیق از سوی دست‌اندرکاران داخلی نبوده بلکه سفر غربی‌ها بعد از پنج سال تحریم شدید به منظور ارزیابی بازارهای داخلی و اعلام سهم‌خواهی و حضور اروپایی‌ها بوده است. طرف‌های اصلی هیئت‌های خارجی، دولت بوده و خیلی ارتباطی با بخش خصوصی نداشته‌اند. البته نوعی نگاه سیاسی و اینکه آنها احتمال می‌دادند روابط جدید با امریکا منجر به کوچک شدن کیک تجارت آنها شود نیز در هجوم هیئت‌های تجاری مؤثر بوده است. آنها دقیقاً بهتر از ما شرایط اقتصادی ایران را می‌شناسند و با نگاهی به رتبه کسب و کار و رتبه مقابله با فساد و سایر شاخص‌ها ترجیح می‌دهند که بیشتر در حوزه‌های نفت و خودرو و صنایعی که به نوعی دولتی به شمار می‌روند ورود پیدا کنند.
مریم نصیری صادر کننده‌ی نمونه‌ی ملی و کارآفرین برتر آسیا و اقیانوسیه دیماه سال گذشته در انتقاد به ورود هیات های تجاری خارجی به ایران گفت:
ظرف دو سه ماه گذشته ۱۴۵هیات تجاری وارد کشور شده است، اما یک ریال منجر به جذب سرمایه گذاری در کشور نشده است.
13 دی 94 ميرابوطالب بدري، معاون سازمان توسعه تجارت در مصاحبه ای درباره كميت اين هيئت‌ها اعلام کرد:
تاكنون هيچ گزارشي مبني بر اينكه مذاكرات به عقد قرارداد عملي منجر شده باشد رسانه‌اي نشده است.
مسعود دانشمند رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات نیز در اسفند 94 در این خصوص اظهار داشت:
45 هیات تجاری به کشور آمد ولی هیچ اتفاقی نیفتاده و ما تنها با آنها پروتکل امضا کردیم. این پروتکل یا یادداشت تفاهمها اگر بخواهد تبدیل به قراردادی شود که سودی را به اقتصاد ایران برساند، بسیار زمان بر است.
بنا بر اعلام بدری معاون امور بازاریابی و تنظیم روابط سازمان توسعه تجارت ایران در نه ماهه اول سال 94 بیشترین آمار سفر با اعزام 12 هیات متعلق به کشور آلمان بوده و ایتالیا با 360 نفر بزرگترین هیات اعزامی به ایران را در بین 45 کشور اختصاص داده اند که در چرایی گسترده بودن هیات های تجاری این دو کشور باید گفت؛ ایتالیایی ها به ایران می آید تا فروش کالاهای خود را به 4 تا 5 میلیارد دلار در سال برسانند. شرکت های آلمانی هم اینگونه اند. آلمان ها تا قبل از تشدید تحریم ها، بازار 10 میلیارد دلاری در ایران داشته که بر اثر تحریم ها به 3 میلیارد دلار کاهش یافت و الان بدنبال رساندن صادرات کالاهای خود به ایران به میزان قبلی هستند. غربی ها به ایران به عنوان بازاری که آنها را از رکود خارج کرده و شرکت هایشان را از ورشستگی نجات خواهد داد می نگرند. کشورهای اروپایی با توجه به رکود شدید جهانی که از سال 2008 تاکنون موجب کاهش تقاضا شده است، ورود به ایران را تنها برای جذب بازار و فروش کالای های خود می خواهند و اگر سرمایه گذاری ای هم صورت بگیرد تنها در بخش های نفت و گاز و خودرویی که منحصرا دولتی است خلاصه می گردد و چیزی نصیب بخش خصوصی و مردمی و صنایع کوچک و متوسط نخواهد گردید. سرمایه گذاری در بخش های سنتی ایران که کمترین میزان انتقال تکنولوژی را در سی و هفت سال گذشته را به خود اختصاص داده است.
در حالیکه آنچه در کشور نیازمند سرمایه گذاری مستقیم و در کنار آن انتقال تکنولوژی است بخش های مختلف تولیدی کشور در بخش خصوصی است تا با احیای آنها بتوان به جبران عقب افتادگی های ایجاد شده در دو سال گذشته در بخش های اشتغال، معیشت، رونق بازارهای داخلی و صادرات نمود. بیکاری که سر به فلک نهاده، رکودی که تولید کنندگان داخلی و بازار را فلج کرده و زمینه های صادراتی کشور را در حال از بین بردن است بطوریکه در سال گذشته بیش از 3 میلیارد دلار از سهم صادراتی خود به عراق را از دست دادیم و صادرات 8 میلیارد دلاری در سال به عراق به کمتر از 5 میلیارد دلار کاهش یافت.
به نظر می رسد رئیس جمهور بجای بیان سخنان کلی در خصوص نتایج برجام، با ارائه آمار دقیق و متقن از نتایج محسوس سفر هیات های تجاری به ایران و وعده های داده شده خود سخن بگوید.(+)