حجت‌الاسلام والمسلمین ری‌شهری گفت: آیت‌الله رفسنجانی در آن روزها به من می‌گفتند امشب که می‌خوابید، شاید فردا صبح آیت‌الله منتظری رهبر باشد و با اقداماتی که انجام می‌دهید ممکن است باعث شود دیگر در مسیر انقلاب جایگاهی نداشته باشی و مجبور باشی در خارج از کشور زندگی کنی!

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی ری‌شهری در برنامه شناسنامه شبکه سه سیما، به تشریح برخی از مهمترین مسائل سیاسی و پرونده های دوران تصدی خود بر وزارت اطلاعات پرداخت.

مهمترین بخش های این گفتگو در ادامه می آید:

 *دادگاه انقلاب و ماجرای آیت‌الله شریعتمداری

ری شهری در مورد حضور در دادگاه انقلاب اظهار داشت:« دادگاه انقلاب یکی از ضرورت های انقلاب بود. اسفند 57 بنده به همراه دو سه نفر دیگر انتخاب شدیم و به دزفول رفتیم و اولین دادگاه انقلاب را آنجا تشکیل دادیم. بعد از حضور در تهران هم دادگاه انقلاب ارتش را شش ماهه تشکیل دادیم.»

وی ادامه داد:«دادگاه های مهمی در طول مدت خدمت در دادگاه انقلاب داشتیم که از بین آن ها می توان به ماجرای کودتای نوژه، جریان حزب توده، جریان قطب زاده وجریان مهدی هاشمی اشاره کرد.»

ری شهری در مورد نکات ناگفته پرونده قطب زاده گفت:« شاید مهم ترین مساله ای که در جریان قطب زاده وجود داشت، موضوع ارتباط وی با آقای شریعتمداری بود که این موضوع ماجرا را حساس تر می کرد. توطئه این افراد در نطفه خفه شد و به جایی نرسید. در همان جلسات اولیه ایشان با آقای عبدالرضا حجازی، اقای مهدی و آقای شریعتمداری در ارتباط بودند. آقای مهدوی مدعی بود وعده 20 میلیون دلاری به عنوان کمک اولیه داده شده تا بتوانند کار را به سرانجام برسانند. ما اجازه ندادیم این موضوعات در آن ایام منتشر شود.»

*راه ورود مهدی هاشمی به بدنه انقلاب

ری شهری در بخش دیگری از برنامه در مورد چگونگی ورود مهدی هاشمی و افراد وابسته به او به بدنه انقلاب هم اظهار داشت:«جواب این سوال روشن است. اساسی ترین عامل نفوذ این افراد، دسترسی آن ها به آیت الله منتظری بود. هرچند این افراد آقای منتظری را قبول نداشتند اما وقتی کسی که در جایگاه قائم مقام رهبری است، این افراد را تایید و حمایت می کند، زمینه برای نفوذشان در بدنه انقلاب فراهم می شود. این افراد به قسمت نهضت های سپاه ورود پیدا کردند. آقای هاشمی در این بخش مسولیت داشت و از این موقعیت سیاسی و اجتماعی خود و آقای منتظری نهایت بهره برداری را برای رسیدن به اهداف خود استفاده کرد.»

ری شهری در مورد دلیل شدت برخورد با سید مهدی هاشمی و همچنین موافقین و مخالفین دادگاه او یادآور شد:« کشف موضوع با وزرات اطلاعات بود. ما هیچ علاقه ای به ورود به این مساله نداشتیم اما مدیر ضدجاسوسی وزارت اطلاعات گزارشی به ما ارائه داد که از کشف یک خانه تیمی با امکانات بسیار پیشرفته، از جمله پودر سرطان زا حکایت داشت. در این گزارش اینطور آمده بود که این خانه مربوط به سید مهدی هاشمی و نهضت هاست و ما از این موضوع نگران هستیم که اگر برخورد کنیم و اقدام به تخلیه این خانه نماییم، آیت الله منتظری واکنش منفی نشان دهند. این در واقع سرنخ موضوع پرونده سید مهدی هاشمی بود.»

*مخالفت منتظری با بررسی پرونده مهدی هاشمی

وی افزود:« ما برای اینکه با پشتوانه قوی جلو برویم، موضوع را با امام درمیان گذاشتیم و از ایشان سوال کردیم که آیا اجازه می دهیم اقدامات لازم را انجام دهیم یا خیر. امام فرمودند جلو بروید و ببینید ماجرا چیست. ما تصور می کردیم آقای منتظری در این موضوع با ما همراه شوند و در جهت رسیدگی به اقدامات غیرقانونی این افراد با ما همکاری داشته باشند. در پرانتز باید بگویم که قبل از مطرح شدن این موضوع، وقتی از امام راجع به پرونده قتل های مهدی هاشمی در قبل از انقلاب و رسیدگی به آن سوال کردم؛ ایشان جواب روشن و قاطعی به ما ندادند. وقتی پرونده این افراد را در اصفهان مطالعه کردم پرونده خیلی روشن است و این افراد به دلیل همکاری هایی که با ساواک داشته اند، فقط مدتی زندانی شده اند و اقدامی روی پرونده قتل های آن ها انجام نشده است.»

ری شهری ادامه داد:« تصور ما این بود که وقتی پرونده جدید را به همراه پرونده قتل ها به آقای منتظری ارائه دهیم، ایشان می گویند بروید و به جرائم این افراد رسیدگی کنید. اما وقتی این موضوع را با ایشان مطرح کردیم، دیدم آقای منتظری خیلی عادی برخورد می کنند و به نوعی کارهای این افراد را توجیه می کند. ایشان گفتند مدارک را به من بدهید. مدارک را به ایشان دادیم و بعدها متوجه شدیم آقای منتظری مدارک را به سید مهدی هاشمی تحویل داده تا از جریان پرونده ها با خبر باشد.»

*پرونده مهدی هاشمی مسیر انقلاب را تغییر داد

ری شهری افزود:« وقتی این موضوع پیش آمد من از امام خواستم به درخواست پیگیری ما به صورت کتبی پاسخ دهد تا ما سند داشته باشیم و این شد که ایشان نامه معروفی را خطاب به من نوشتند و در آن اظهار داشتند که دامن بزرگان انقلاب باید از لوث این اتهامات پاک شود. با صدور نامه امام، ما به صورت جدی وارد این پرونده ها شدیم. سید مهدی هاشمی به هیچ وجه ماجرای قتل ها را نمی پذیرفت اما بعد از اینکه صحبت های زیادی با او داشتیم، توانستیم سرنخ های زیادی پیدا کنیم و به تدریج توانستیم جنازه ها را پیدا کنیم. جالب است که وقتی جنازه این شهدا پیدا شد هم آقای منتظری ماجرا را نپذیرفتند و دست از حمایت سیدمهدی هاشمی برنداشتند و این موضوع برای ما جای تعجب داشت.»

محمدی ری شهری با بیان اینکه اقدام روی پرونده سید مهدی هاشمی مسیر انقلاب را تغییر داد، خاطر نشان کرد:« آیت الله هاشمی در آن روزها به من می گفتند امشب که می‌خوابید، شاید فردا صبح آیت‌الله منتظری رهبر باشد و با اقداماتی که انجام می‌دهید ممکن است باعث شود دیگر در مسیر انقلاب جایگاهی نداشته باشی و مجبوری در خارج از کشور زندگی کنی! البته ایشان این صحبت ها را از روی خیرخواهی با من مطرح می کردند. راستش ما فکر آینده خودمان را نمی کردیم و به وظایف شرعی خود فکر می کردیم. پشتوانه اصلی ما امام  بعد هم مقام معظم رهبری بودند که از اقدامات ما پشتیبانی می کردند و هیچ حامی دیگری در این جریان نداشتیم.»

*حکایت جانشینی رهبری

رئیس سابق بعثه مقام معظم رهبری در مکه مکرمه در مورد ایام رحلت امام گفت:« تصور برخی از وزاری دولت آن زمان تصور داشتند که چون بنده پیگیر پرونده سید مهدی هاشمی هستم، می خواهم فضایی را ایجاد کنم که آیت الله مشکینی بعد از امام مقام رهبری را به دست بیاورد. حتی برخی از بزرگان در آن روزها به من گفتند شما که نسبت به آقای منتظری نقد دارید، فکر می کنید بعد از امام چه کسی رهبر خواهد شد؟ فکر می کنید آقای مشکینی رهبر می شود؟ من پاسخ دادم خیر چون آقا مقام رهبری نیاز به مدیر دارد اما آقای مشکینی مدیریت ندارد.»

وی ادامه داد:« شاید همان موقع هم در ذهن بنده این موضوع وجود داشت که آیت الله خامنه ای می توانند بعد از امام به رهبری برسند اما نکته مهم در آن روزها این بود که اول کسی که توانایی و شایستگی رهبری ندارد کنار برود.»

*خلبان کودتاچی که شهید شد

ری‌شهری در بخش دیگری از این گفت و گوی تلویزیونی گفت:« تنها خاطره شیرینی که دارم این بود که وقتی خلبان‌های کودتای نوژه را محاکمه می کردم، یکی از خلبان ها گفت من می دانم که در این کار دخالت داشتم و می دانم که اعدام خواهم شد. او حکم را قبول داشت و فقط از ما خواست نوع اجرای حکمش را در اختیار خودش قرار دهیم. این خلبان گفت من را به یک هواپیما ببندید و مستقیم به کاخ صدام بکوبید. من حس کردم او از ته دل این حرف را بیان می کند. نزد امام آمدم و گفتم بعضی ها هستند که به اشتباه خود پی برده اند و به راستی توبه کرده اند. امام فرمودند اگر خودت تشخیص می دهی توبه این افراد واقعی است، اختیار تصمیم گیری داری.»

وی افزود:« من برگشتم و نه تنها این فرد را آزاد کردم بلکه به او اجازه دادم به کار قبلی خود یعنی همام خلبانی مشغول شود. شاید جالب باشد بدانید که این فرد در جنگ شرکت کرد و به مقام شهادت نائل شد و امروز یکی از شهدای خوشنام نیروهوایی ارتش جمهوری اسلامی است.»

ری شهری ادامه داد:« در یکی از دادگاه های انقلاب، از یکی از خلبان ها سوال کردم چه شد که به این راه افتادی و با ضد انقلاب همکاری کردی؟! ایشان در پاسخ گفت یکی از افراد فعال در عقیدتی- سیاسی پادگان نوژه به زن های ما اهانت کرد و من هم با خودم گفتم نظامی که مسول عقیدتی- سیاسی آن ما همسران ما اینطور برخورد می کند، باید با آن مقابله کرد. این برای ما درس است که برخوردهای اشتباه ما می تواند اثرات مخربی داشته باشد.»

*حواست باشد اینجا وزارت اطلاعات است

اولین وزیر اطلاعات تاریخ انقلاب در ادامه مصاحبه خود با برنامه شناسنامه اظهار داشت:« اولین کسی که تشکیلات وزارت اطلاعات را به وجود آورد ما بودیم. اطلاعات کشور قبل از تشکیل وزارت اطلاعات متمرکز نبود. چون تشکیلات اطلاعاتی در کشور موجود نبود، سپاه،نخست وزیر،کمیته ، دادگاه ارتش و... هر کدام اطلاعات جداگانه ای داشتند. در دیداری که همراه با دولت آیت الله خامنه ای، به مناسبت هفته دولت با امام داشتیم، بعد از پایان جلسه امام به من اشاره کردند که تو بمان. من متوجه اشاره امام نشدم، حاج احمد آقا گفتند اما می گویند تو بمان! تا نشستم، امام فرمودند حواست را جمع کن! اینجا وزارت اطلاعات است، وزارت کشاورزی نیست.»

وی افزود:« امام فرمودند این وزارتخانه مهم است و برای آوردن افراد برای همکاری با افراد معتمد خودت از جمله روسای سه قوه مشورت داشته باش و به تنهایی تصمیم نگیر. من زود متوجه منظور امام شدم که قبلاً به امام نکته ای را منتقل کرده اند که امام تا این حد روی این موضوع تاکید دارند. من صحبت امام را قبول کردم اما عرض کردم کسانی که شما برای مشورت اسم بردید با هم اختلاف سلیقه دارند و هر کدام ممکن است نظر خاصی نسبت به افراد مختلف داشته باشند. نکته دیگری که با امام در میان گذاشتم این بود که من از این دوستان مشورت می گیرم اما چون مسولیت با من است، در نهایت خودم تصمیم گیری خواهم کرد چون در نهایت این من هستم که باید پاسخگو باشم. ایشان فرمودند مقصود من هم همین است.»

*نفرت مردم از ساواک و نیاز به یک دستگاه اطلاعاتی منسجم

ری شهری ادامه داد:« بعد از صحبت با امام با آقایان صحبت کردیم و موضوع را با این دوستان در میان گذاشتیم تا کسی به اصطلاح در کار ما نگذارد (خنده). در ادامه به امام عرض کردم اطلاعات الان 7 خط است و از اطلاعات ارگان های مختلف تشکیل شده است. شما بدانید که بعد از این از من حرف های زیادی نزد شما خواهند آورد. ایشان فرمودند من به آقای موسوی گفته ام هر وزیری که می خواهی انتخاب کنی، مختاری اما در مورد وزیر اطلاعات باید با موافقت من فرد مورد نظر انتخاب شود و آقای موسوی هم شما را معرفی کرد و من هم با توجه به آشنایی که نسبت به شما داشتم، با حضور شما در وزارت اطلاعات موافقت کردم. من می دانم اگر شما باشی، به عمد کار خلافی را انجام نمی دهی. این مقدمه کار ما در وزارت اطلاعات بود و در ادامه هم با پشتوانه حضرت امام کارهای بزرگی انجام دادیم.»

وزیر اطلاعات دولت آیت الله خامنه ای در بخش دیگری از شناسنامه اظهار داشت:«قبل از کودتای نوژه در سال 59 ما دستگاه اطلاعاتی مستقل و منسجمی نداشتیم. با توجه به تصویر منفی که از ساواک در ذهن مردم و مسولین بود، این تصور وجود داشت که ما به دستگاه اطلاعاتی نیاز نداریم. به دلیل نفرتی که از ساواک وجود داشت، بعد از انقلاب خیلی از شخصیت ها نمی توانستند مسولیت های اطلاعاتی را قبول کنند. سال 60 که ترور ها و انفجارهای زنجیره ای آغاز شد، نیاز جدی به تمرکز اطلاعات احساس شد.»

ری شهری ادامه داد:« در ابتدا مساله تشکیل سازمان اطلاعات مطرح بود اما مجلس با سازمان موافقت نکرد و اظهار داشت که باید وزارت اطلاعات تشکیل شود تا مجلس بتواند روی کار وزیر نظارت داشته باشد تا مشکلات قبل از انقلاب پیش نیاید و وزیر خودش را به مجلس پاسخگو بداند. نکته مهم دیگری که وجود داشت این بود که وزیر اطلاعات از نظر سیاسی وابسته به هیچ حزبی نباشد و به همین دلیل شرط اجتهاد را برای وزیر اطلاعات قرار دادند.»

*نامه امام در مورد پرونده مهدی هاشمی

ری شهری در مورد حکم شرعی که در دوران وزارتش مبنی بر حرام بودن فعالیت سیاسی و اقتصادی افراد فعال در وزارت اطلاعات صادر کرده بود هم اظهار داشت:« وزارت اطلاعاتی که ما تشکیل دادیم؛ نه تنها مورد حمایت امام و آیت الله خامنه ای بود، بلکه همه مسولین به آن اعتماد داشتند.حتی مخالفین شخص خود من که در مجلس به من رای نداده بودند هم به وزارت اطلاعات اعتماد داشتند. تلاش من این بود که هیچ کار خلافی صورت نگیرد. یک بار یکی از جناح در جریان پرونده سید مهدی هاشمی می خواستند از این پرونده سوء استفاده سیاسی کند. در این پرونده خیلی صحبت ها و اسم ها مطرح شده بود. یکی از جناح ها فهمیده بودند که اگر این پرونده به مجلس بیاید، می توانند جناح رقیب را کوبید تا در انتخابات پیش روی رای نیاورند. در نهایت مجلس رای بر این داد که پرونده مهدی هاشمی به مجلس ارسال شود. من این کار را خلاف شرع تشخیص دادم چون آبروی یک عده طی این فرآیند می رفت.»

*توان ادامه کار را ندارم

وی ادامه داد:« من نامه ای به امام دادم و نوشتم اسامی در این پرونده وجود دارد که جرم آن ها اثبات نشده و اگر نامشان مطرح شود، متهم خواهند شد. امام زیر نامه من نوشتند فرستادن این پرونده به مجلس، خلاف شرع و خلاف قانون اساسی است. ما هم نامه را مجلس دادیم و مجلس از پیگیری این موضوع منصرف شد.»

ری شهری در بخش دیگری از گفت و گوی خود با محمد حسین رنجبران در مورد تشکیل جعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی در سال 74 گفت:« معنای تشکیل این جمعیت، این نبود که در آن زمان خاص ارزش های انقلاب در خطر بوده! من معتقدم همیشه باید از ارزش های ناب انقلاب اسلامی دفاع کنیم. در آن مقطع ما احساس می کردیم جریان های سیاسی که وجود دارند فراگیر نیست. من اصولآً با مطلق گرایی موافق نبودم و آن را به ضرر نظام می دانستم. کسی که وارد حزب می شود، مطلق گرا می شود و از ارزش های حزب خود دفاع می کند. ما این جمعیت را تشکیل دادیم تا از ارزش های خوب دفاع کنیم و حرف درست را از هر جناحی قبول کنیم. دیدگاه من از نظر سیاسی کاملاً همان چیزی بود که مبنای امام و رهبری بوده و هست. باید حرف حق را از هرکسی که گوینده آن است، قبول کرد.»

وی در مورد اینکه چرا عمر فعالیت این جمعیت اینقدر کم بود و سال 77 به پایان رسید، اظهار داشت:« راستش ادامه دادن چنین کاری را در توان خودم ندیدم.»

*نه منتقد مطلق بودم و نه مدافع مطلق

ری شهری در بخش دیگری از مصاحبه تلویزیونی خود در پاسخ به این سوال که سال 76 که وارد رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری شدید، به عنوان منتقد وضع موجود آمدید یا مدافع آن، گفت:«نه منتقد مطلق بودم و نه مدافع مطلق وضع موجود بودم. معیار ما حق، نظام و اسلام است.»

ری شهری در ادامه در مورد موضع خود نسبت به مطرح شدن تغییر قانون در سال 76 و ایجاد بستری برای نامزدی دوباره هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری هم اظهار داشت:« طبیعی است که من تغییر قانون را به هیچ وجه به صلاح نظام نمی دانستم. من جزو موافقین این موضوع نبودم.»

نماینده ولی فقیه در مراسم حج، در مورد حضور بیست ساله خود در حج تمتع، به نمایندگی مقام معظم رهبری هم گفت:« از ابتدای انقلاب رابطه نزدیکی با مقام معظم رهبری داشتیم. بعد از قبول وزارت اطلاعات هم تقریباً هفته ای یک بار خدمت ایشان می رسیدیم و با ایشان صحبت های لازم را انجام می دادیم. زمانی که من دادستان کل کشور بودم، حاج احمد آقا (ره) اولین سرپرست حجاج دوران مقام معظم رهبری بودند. بعد از فاصله کوتاهی، حاج احمد آقا به دلیل مخالف مادرشان، از این سمت استعفا دادند. شرایط حج هم بسیار دشوار بود و قبول سرپرستی حجاج ایرانی کار راحتی نبود. رهبری استعفای حاج احمد آقا را پذیرفتند و من را دعوت کردند تا سرپرستی حجاج ایرانی را قبول کنم. من هم قبول کردم و بعد از چند روز حکم ما هم صادر شد.»

*انعکاس اتفاقات سال 88 در حج

ری شهری در مورد اینکه باتوجه به اتفاقات سال 88، آیا کار شما در حج آن سال سخت‌تر از همیشه بود یا خیر هم اظهار داشت: «کل اتفاقاتی که در کشور می‌افتاد، از تحصن در مجلس ششم بگیرید تا اتفاقات سال 88 در حج منعکس می‌شد. در ملاقات‌هایی که آنجا با شخصیت و زائرین مختلف داشتیم، مشاهده می‌کردیم که هر حادثه تلخی که در داخل ایران به وجود می‌آمد، باعث لرزش دل آن‌ها می‌شد. در واقع مسلمانان دنیا نظام اسلامی را پشتوانه معنوی خود می‌دانستند و به همین دلیل کوچکترین مشکلی که در ایران به وجود می‌آمد باعث ناراحتی آن‌ها می‌شد.»

محمدی ری شهری در مورد موضع گیری خود نسبت به فتنه گران در مراسم حج هم گفت:« من همان موقع و بعد از فرمایشات مقام معظم رهبری در نماز جمعه جزو اولین کسانی بودیم که اطلاعیه‌ای مبنی بر تبعیت محض از مقام معظم رهبری صادر کردیم. در مراسم حج من شرایط را طوری دیدم که خوب است از تریبون حج برای منعکس کردن برخی مسائل استفاده کنیم. آنجا گفتم که تجربه ما این است که هرکس جلوی نظام بایستد، عاقبت به خیر نخواهد شد.»

ری شهری در مورد این که اگر آیت الله مشکینی سال 88 در قید حیات بودند، چه موضعی می گرفتند هم اظهار داشت:« آیت الله مشکینی صد در صد مدافع نظام بودند. با اینکه خودشان مجتهد بودند اما در برابر امام و رهبری، به دلیل ولایتی که دارند، کاملاً خاضع و فروتن بودند. ایشان با تمام وجود از نظام و ولایت دفاع می کردند و هیچ تردیدی نیست که ایشان هیچ وقت در مقابل مصالح نظام کوتاه نیامدند.»

*فعالیت اقتصادی تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)

ری شهری همچنین در مورد فعالیت های اقتصادی تولیت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) هم یادآور شد:«این فعالیت ها وجود داشت. طرح توسعه فعلی هم حدود 1000 میلیارد تومان هزینه داشته است. برای تامین هزینه های اینجا، معاونتی ایجاد کردیم به نام معاونت اقتصادی که این معاونت فعالیت های مختلفی انجام داد. البته در دوران دولت اخیر یک سری فشار ایجاد شد که ما ترجیح دادیم همه کارهای اقتصادی را به ستاد اجرایی واگذار کنیم.»

ری شهری در پایان برنامه در مورد فضای سیاسی حاکم در کشور هم گفت:« فضای سیاسی فعلی، فضای مشکل داری نیست و شبیه به سایر دوران هاست. در شرایط انتخابات دشمنان انقلاب و نظام اسلامی تلاش می کنند فضا را ملتهب نشان دهند و سعی می کنند مردم کمتر پای صندوق های رای حاضر شوند.»