بانک مرکزی باید در هر سال مالی تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی را در تعیین نرخ برابری ارز اعمال می نمود و نرخ ارز را محاسبه میکرد. به عبارت دیگر، اگر متوسط تورم خارجی را 3 درصد در نظر بگیریم و تورم داخلی را 15 درصد آنگاه باید 12 درصد به نرخ ارز برای سال بعد اضافه می شد.

1226 تومان، 2400 تومان یا 3000 تومان؟ نرخ واقعی دلار چقدر است؟ این سوال را از هر که بپرسی، پاسخی متفاوت میگیری. هر اقتصاددانی فرمولی دارد و هر فعال اقتصادی، برآوردی.

اما قانون چیز دیگری می گوید. طبق بند (ج) ماده 81 قانون برنامه توسعه، هرساله باید به میزان شکاف میان تورم داخلی و خارجی به نرخ ارز افزوده شود.

از ابتدای برنامه سوم توسعه نظام ارزی شناور مدیریت شده در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. بانک مرکزی باید در هر سال مالی تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی را در تعیین نرخ برابری ارز اعمال می نمود و نرخ ارز را محاسبه میکرد. به عبارت دیگر، اگر متوسط تورم خارجی را 3 درصد در نظر بگیریم و تورم داخلی را 15 درصد آنگاه باید 12 درصد به نرخ ارز برای سال بعد اضافه می شد.

نظام شناور مدیریت شده رویکرد صادرات گرا دارد به همین دلیل در کشورهایی که می خواهند سرمایه گذاری کلان کنند و صادرات را رونق دهند کارایی دارد. در دوران اصلاحات اجرای این نظام مسکوت ماند. متاسفانه در سال های بعدی هم نظام بانکی به این سمت نرفت و بانک مرکزی در دوره های مختلف با آقای احمدی نژاد همراهی لازم را نداشت و سبب شد تا قانون عملیاتی نشود. البته فشارهایی هم بر مجموعه دولت بود مانند سیاست های تثبیت که در مجلس هفتم اعمال شد.

روی هم رفته، بسیاری عوامل و فشارهای داخلی و خارجی باعث شد به آنچه در قانون تکلیف شده بود جامعه عمل پوشانده نشود تا این شکاف در شرایط کنونی که یکباره سر برآورده است، بسیار بزرگ و شگفت آور و حتی باورنکردنی به نظر آید در صورتی که اگر بر اساس قانون نرخ ارز تغییر می یافت چه بسا شرایط قیمتی آن بسیار بالاتر از اعداد و ارقام کنونی می بود و البته این موضوع در نمودارهای زیر نشان داده شده است.

جدول زیر نشان دهنده نرخ واقعی دلار با توجه به قانون پنجم توسعه است.

 

برای مشاهده در اندازه بزرگتر کلیک کنید

نمودار زیر قیمت دلار در ماه های سال 90 و 91 است. اتفاقات مهمی که در این سال رویداد و تاثیر آنها بر قیمت دلارجالب به نظر می رسد.

 

برای مشاهده در اندازه بزرگتر کلیک کنید

 

در نمودار سوم چهار نرخ دلار رسمی، آزاد، مبادله ای و واقعی با هم مقایسه شده اند.نا گفته نماند به دلیل عدم دستیابی به اطلاعات ماهانه از نرخ تورم داخلی و خارجی قیمت دلار در سال های 90 و 91 به صورت کلی متوسط نرخ تورم سال در نظر گرفته شده است.

برای مشاهده در اندازه بزرگتر کلیک کنید