پذیرش پروتکل الحاقی، تخطی از یک خطوط قرمز نظام+ سابقه اجرایی پروتکل الحاقی در کشورهای جهان

به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ اگرچه مسئولین دولتی و مقامات مذاکره کننده ی کشورمان از مناسب بودن شرایط برای رسیدن به یک نتیجه ی برد-برد سخن می گویند اما قرائن حاکی از چیزی بسیار متفاوت از گفته های آنان است. در هفته ها و ماه های گذشته هرجا نسبت به تفاوت اظهارات مقامات ایرانی و امریکایی و تفسیرهای مختلف از مفاد توافق لوزان انتقادی صورت گرفته است تنها پاسخی که از مسئولین امر دریافت شده اعتماد به تیم مذاکره کننده بوده است!
این در حالی است که شواهد مبتنی بر اظهارات خودِ مسئولین مربوطه اعتماد اذهان عمومی از آنان را سلب کرده است. به عنوان نمونه ملت ایران تجربه ی تلخ پذیرفتن پروتکل الحاقی را داشته است که زمانی اعتقاد بر این بود با پذیرفتن آن غرب به صلح آمیز بودن برنامه ی هسته ای ما ایمان خواهد آورد اما نتیجه ی عکس رخ داد و امریکا ایران را محور شرارت نامید.
یکی از دیگر از مواردی که ملت را نگران کرده است تخطی تیم مذاکره کننده از یکی از توصیه های صریح رهبر معظم انقلاب است. ایشان در بیانات خود در بهمن ماه 1393 در دیدار با جمعی از فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی فرمودند: ”همه‌ی آنچه هم قرارداد بسته میشود بین مسئولین ما و بین طرف مقابل، باید روشن، واضح، غیرقابل تفسیر و تأویل باشد."
اما چیزی که در عمل می بینیم دقیقا متضاد با توصیه ی ایشان است چرا که بین اظهارات مسئولین ما و مسئولین امریکایی تفاوت های عجیب و غیرقابل انکاری وجود دارد و متاسفانه –برعکس چیزی که مذاکره کنندگان ما معتقدند- نمی توان به تفسیری که امریکا از توافقات صورت گرفته دارد بی اعتنا بود زیرا این امریکا است که باید تحریم ها را لغو کند و حق غنی سازی را برای ما به رسمیت بشناسد و قصد متوقف کردن برنامه ی هسته ای ما را نداشته باشد! و قطعا امریکا به تفسیر خویش از این موارد عمل خواهد کرد نه آنچه که آقایان ظریف و صالحی و عراقچی و ... می گویند.
پروتکل الحاقی
یکی از موارد تفسیرپذیر جدیدی که در روزها و هفته های گذشته حرف و حدیث های فراوانی را به دنبال داشته است تبعات امضا و تصویب پروتکل الحاقی است. پروتکل الحاقی یک سند قانونی است که طبق آن دولت طرف مذاکره با آژانس بین المللی انرژی اتمی متعهد می شود اجازه دهد تا آژانس بازرسی های فراتر از حد معمول را درخصوص فعالیت های بیان شده و فعالیت های احتمالا بیان نشده ی آن کشور داشته باشد. (*)
ایران با وجود تجربه ی پیشین از امضای پروتکل که هیچگونه کمکی به حل اختلافات درخصوص بی اعتمادی غرب به برنامه هسته ای ایران نکرد این بار باز هم متعهد شده است که پروتکل را امضا و تصویب خواهد کرد. اما این بار تفسیر آژانس از تصویب این سند بین المللی قدری متفاوت و خطرناک تر از پیش است! در حالی که در ابتدای امر نگرانی جدیدی از امضای آن دیده نمیشد اما با اعلام تفسیر آمانو رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی نگرانی ها به اوج خود رسید به طوریکه مقامات مذاکره کننده ی ایرانی نیز نتوانستند آن را انکار کنند: آمانو در مصاحبه ی هفته ی پیش خود با خبرنگار آسوشیتدپرس اعلام کرد: ”طبق پروتکل الحاقی ما می توانیم از هر مرکز نظامی در ایران که لازم بدانیم بازرسی به عمل بیاوریم." وی در ادامه افزود: ”در مقاطع زمانی مختلف و در کشورهای گوناگون سابقه ی بازرسی از مراکز نظامی وجود داشته است. خب چرا درباره ی ایران بازرسی نظامی صورت نگیرد؟ اگر ما ضرورتی برای بازرسی از مراکز نظامی ایران ببینیم آن را مطرح خواهیم کرد و ایران نیز طبق پروتکل باید آن را بپذیرد!"
اما قسمت خطرناک ماجرا این است که از اظهارات آمانو اینگونه بر می آید که پروتکل الحاقی پایان ماجرا نیست! وی در پاسخ به این سوال که آیا عمل به پروتکل الحاقی برای راستی آزمایی از ایران کافی است یا خیر پاسخ داد: هنوز هیچ چیز معلوم نیست. این کاملا به سطح همکاری ایران با آژانس بستگی دارد!
طبق این گفته ی وی، احتمال بهانه های جدید غرب و درخواست های حتی فراتر از پروتکل نیز وجود دارد! گفتنی است امریکا و دیگر متحدینش در مذاکرات با شنیدن این اظهارات، آتش بیار معرکه شده و مدعی شدند ایران در گذشته از برخی مراکز نظامی خود برای ساخت سلاح هسته ای استفاده کرده است.
محمدجواد ظریف سه روز پس از این اظهارات در گفتگو با اشپیگل بدون اشاره به خطرات بازرسی از مراکز نظامی و خط قرمز بودن آن، از قریب الوقوع بودن توافق خبرداد!
حال سوالی که مطرح است این است که از بین کشورهای مذاکره کننده با ایران کدامیک پروتکل الحاقی را پذیرفته اند و طبق آن چه بازرسی هایی از آنان به عمل آمده است؟
طبق منابع موجود، تمامی 6 کشور مذاکره کننده با ایران پروتکل الحاقی را پذیرفته و به تصویب رسانده اند اما هیچ منبع موثقی از چگونگی بازرسی های احتمالی به عمل آمده از آنان طبق پروتکل در دسترس نیست! کمبود منابع در این خصوص این شبهه را تقویت می کند که بازرسی های منطبق بر پروتکل الحاقی کاملا سیاسی بوده و درخصوص بسیاری از کشورها از جمله کشورهایی که سابقه روشنی در آتش افروزی دارند اجرا نمی شود. بازرسی های همه جانبه و گسترده تا کنون فقط در عراق رخ داده اند که آن هم منتج به جنگی خانمان سوز شد.

اما سابقه ی اجرای این پروتکل در دنیا –حتی با توجه به آمار اندکی که در دسترس است- نگرانی های عمیقی را به وجود می آورد. بازرسان آژانس، پس از پذیرش پروتكل الحاقی توسط دولت‌ ها علاوه بر آنكه دسترسی وسیع تری در بازرسی های خود از مراكز اعلام شده هسته ای خواهند داشت، می‌توانند به هر مكان دیگری كه مظنون باشند نیز ظرف ۲ ساعت پس از اعلام، مراجعه كرده و به اطلاعات هم دسترسی داشته باشند!
به طور مثال دولت عراق در زمان صدام حسین با شدیدترین بازرسی های تحت پروتكل الحاقی دست و پنجه نرم كرد و بازرسان حتی به كاخ صدام نیز رحم نكردند و با ادعای اینكه در کاخ الجمهوریه که بر رودخانه دجله اشراف دارد و در منطقه القرادع واقع شده است، كلاهك های هسته ای نگهداری می‌شود، یك بازرسی ۴ ساعته از آن را انجام دادند. بازرسان به بهانه ای مشابه به كاخ السجود صدام نيز رفتند.
هیچ تضمینی وجود ندارد که تعهد ایران به اجرای پروتکل الحاقی وضعیت مشابهی را به وجود نیاورد کما اینکه از هم اکنون خواسته ی غرب [در لفافه ی آژانس] برای بازرسی از مراکز هسته ای ایران اعلام شده است.
خلاصه ی مفاد پروتکل الحاقی
1- دسترسی وسیع تر آژانس به اطلاعات مرتبط با فعالیت های هسته ای از جمله فعالیت های مربوط به تحقیق و توسعه، تولید اورانیوم و توریوم و واردات و صادرات وسایل مرتبط با فن آوری هسته‌ای.
2- حق بازرسان به دسترسی به هر نقطه ای که از نظر آنان مشکوک باشد به این ترتیب که فقط 2 ساعت پیش از بازرسی از آن مکان درباره ی این امر اطلاع رسانی خواهد شد. همچنین آژانس اجازه دارد برای کشف فعالیت‌های غیرقانونی از وسایل نمونه‌برداری و وسایل کنترل از راه دور نیز استفاده کند.
3- سرعت بخشیدن کشورها به دریافت و تمدید ویزای بازرسان و تسهیل برقراری ارتباط بین بازرسان و آژانس.
4- حق آژانس به نمونه برداری از هر مکان اعلام شده و اعلام نشده در طول بازرسی!(+)

لیست کشورهایی که پروتکل الحاقی را امضا کرده‌اند می‌توانید از اینجا مشاهده کنید. کشورهایی که با رنگ قرمز مشخص شده‌اند، پروتکل الحاقی را امضا‌کرده اما هنوز به اجرا در نیاورده‌اند.

متن کامل معاهده NPT دانلود
متن کامل پروتکل الحاقی دانلود

"Our President, analytical news site"