شبكه ملي اطلاعات، بزرگترين طرح وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات است كه با هدف بر طرف كردن دو مشكل بنيادي امنيت فضاي مجازي و پهناي باند، از نخستين سال روي كار آمدن دولت نهم آغاز شده است.

بحث در مورد شبكه ملي اطلاعات تحت عناوين اينترنت ملي ، اينترنت پاك و يا اينترنت حلال از اواخر سال ۱۳۸۴ مطرح و مهمترين دليل پياده سازي اين شبكه كاهش وابستگي به شبكه جهاني اينترنت اعلام شد.
تا قبل از روي كار آمدن دولت نهم شبكه هاي اطلاعاتي در كشور بصورت بخشي و جزيره اي ايجاد شده بود. بعنوان مثال برخي بانكها براي اتصال به شبكه بانكي مستقيما از ارتباطات ماهواره اي استفاده مي كردند كه مخاطرات خاص خود را داشت. در ساير حوزه ها نيز وضعيت به همين نحو بود. ارتباط دستگاهها با شبكه هاي داخلي و خارجي از نظم خاصي برخوردار نبود. در اسفند سال ۱۳۸۴، بر اساس تصميم هيات دولت مقرر شد شبكه ملي طي سه سال به بهره برداري برسد و طراحي هاي كلي شبكه نيز انجام شود.

در سال ۱۳۸۵ قرار شد پروژه شبكه ملي اينترنت درمركز تحقيقات مخابرات ايران انجام شود؛ سرانجام در سال ۱۳۸۶ برنامه هاي عملياتي راه اندازي و بهره برداري اينترنت ملي در سالهاي ۸۶ تا ۸۸ در هيات وزيران تصويب شد.
با توجه به الزامات سند چشم انداز بيست ساله در سال ۱۳۸۹ موضوع شبكه ملي اينترنت با نام جديد شبكه ملي اطلاعات به صورت جدي تر مطرح و در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه گنجانده شد.

** اهداف و ماموريت هاي شبكه ملي اطلاعات
ماموريت هايي كه براي شبكه ملي اطلاعات در نظر گرفته شده شامل موارد زير است :
- صرفه جويي و كاهش هزينه هاي ارتباط با اينترنت
- ايجاد امنيت و مصون ماندن اطلاعات از حملات اينترنتي
- برطرف كردن نيازهاي كشور در حوزه هاي كسب و كار الكترونيكي، سلامت الكترونيك و آموزش الكترونيك
- ايجاد موتور جستجو گر ملي، پست الكترونيكي ملي، تلويزيون اينترنتي، ويدئو درخواستي، آموزش از راه دور، دور كاري، سلامت الكترونيك و تجارت الكترونيك.

** چشم انداز شبكه ملي اطلاعات
قرار است همزمان با توسعه خدمات و محتواها و تامين زيرساخت‌ها اين شبكه تا پايان سال ۹۴ يعني پايان برنامه پنجم توسعه، به سطحي از توسعه و گستردگي برسد كه ۶۰ درصد خانوارها و كسب و كارها به شبكه ملي اطلاعات متصل شوند.
در شبكه ملي اطلاعات، دسترسي كاربران ايراني به پهناي باند ۲۰ مگا بيت بر ثانيه امكان پذير مي شود و ۸۰ درصد پرداختها در كشور به صورت الكترونيكي انجام مي گيرد.
كسب رتبه دوم منطقه اي سرانه پهناي باند و ساير شاخصهاي ارتباطات و فناوري اطلاعات در پايان برنامه از اهداف كمي شبكه ملي اطلاعات تا پايان برنامه پنجم توسعه است .

** ويژگيهاي شبكه ملي اطلاعات
- اگر اينترنت قطع شود، شبكه ملي اطلاعات قطع نمي شود
در صورت قطع اينترنت به دليل قطع فيبر نوري و ساير اشكالات، شبكه ملي اطلاعات دچار اختلال و قطعي نمي شود و در چنين مواقعي دسترسي به سايت‌هاي داخلي امكان پذير خواهد بود.
- شبكه ملي اطلاعات فيلتر نمي شود
در شبكه ملي اطلاعات، امكان شناسايي صاحبان سايت‌هاي مختلف و ميزبان‌هايي كه نسبت به انتشار محتواي غير اخلاقي اقدام مي كنند، فراهم است. درنتيجه باتوجه به تعهد و مسووليت توليد كنندگان محتوا و برخورد مراجع قانوني با متخلفان، ضرورتي براي فيلتر كردن سايت ها وجود ندارد و فيلترينگ فقط در دسترسي به شبكه جهاني مصداق دارد.
- شبكه ملي اطلاعات جايگزين اينترنت نيست
با راه‌اندازي شبكه ملي اطلاعات ارتباط ايرانيان با شبكه جهاني اينترنت قطع نمي شود، در اين ساختار دسترسي كاربران به كليه سايت‌هاي داخل كشور با سرعت بالاتر و قيمت ارزان‌تر برقرار شده و دسترسي به اينترنت بصورت فعلي باقي مي‌ماند.

** زير ساخت شبكه ملي اطلاعات
شبكه ملي اطلاعات شامل چهار دروازه بين المللي(SUPER CORE) درشهرهاي شيراز، تهران، مشهد و تبريز و ۲۴مركز (CORE) در شهرهاي اصلي و ۵۵ نقطه (Edge) در كشور است.
اين پروژه با قابليت دسترسي ۲۸۰ گيگا بيت بر ثانيه شروع به كار و بهره برداري كرده است كه از اين پهناي باند حجمي معادل ۸۰ گيگابيت برثانيه آن براي ارتباط با اينترنت و دسترسي به درگاه هاي اينترنت در نظر گرفته شده است.
تجهيزات مديريت اين پروژه امكان ارائه و مديريت خدمات چند رسانه اي صوت، ديتا و تصوير از جمله آموزش از راه دور، مشاهده ويدئو آنلاين و ديگر خدمات را از طريق ظرفيت بالاي اينترانت داخلي براي همو طنان فراهم كرده است.
اين شبكه در مجموع شامل ۵۵ نقطه است ، ارتباط اين شبكه با شبكه جهاني از طريق چهار دروازه اصلي صورت مي گيرد. سپس از طريق ۲۴ مركز درنظر گرفته شده در كشور اين ارتباط به نقاط لبه شبكه (۵۵ نقطه) توزيع شده و به اپراتورهاي مخابراتي كشور واگذار مي شود تا در نهايت اين ظرفيت ها را بين مشتركان و كاربران اينترنت توزيع كنند.
نقاط مركزي در شهرهاي اصلي سراسر كشور علاوه براين كه با چهار دروازه بين المللي در ارتباط هستند به صورت مستقل با يكديگر نيز ارتباط دارند. اين پروژه با صرف هزينه اي بالغ بر ۱۰۰۰ ميليارد ريال به بهره برداري رسيد.

** وضعيت موجود شبكه ملي اطلاعات
با توجه به معماري طراحي شده، اين شبكه از چندين شبكه اختصاصي تشكيل شده كه در قالب اينترانت روي شبكه ملي اطلاعات به هم متصل خواهند شد. براين اساس تاكنون ۵ زيرشبكه شامل شبكه ملي سلامت، ‌شبكه امور مالياتي، ‌شبكه مدارس، شبكه علمي كشور و شبكه ملي گمرك به عنوان شبكه هاي اختصاصي شبكه ملي اطلاعات به بهره برداري رسيده است.