اندر حکایت سوراخ های غیرمکشوفه برجام! / مقابله هوشمندانه آمریکا با توان موشکی ایران در سایه اجرای دقیق برجام!

آزمایش موشک عماد، موجی از مخالفت‌ها و انتقادات را نسبت به جمهوری اسلامی ایران برانگیخت و زبان تند و تهدیدآمیز مقامات آمریکایی را بار دیگر باز کرد. عمده بحث‌ها و تحلیل‌های صورت گرفته در روزهای پس از این آزمایش، در مورد این بود که آیا این آزمایش، برجام را نقض کرده است یا خیر؟
به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ اندیشکده آمریکایی آرمزکنترل در تحلیلی ضمن پرداختن به این موضوع، کوشیده است گزینه‌های آمریکا برای توقف برنامه موشکی ایران فهرست کند. نویسندگان گزارش اصرار دارند وضع تحریم‌های جدید، به هیچ عنوان دیگر کارایی ندارد؛ چرا که به نقض برجام می‌انجامد و پیشرفت‌های غرب در زمینه نابودی توان هسته‌ای را از بین می‌برد. بنابراین باید به رژیم‌های حقوقی کنترل تسلیحاتی اتکاء کرد و اجازه تأمین مواد ضروری برای توسعه توان موشکی را به ایران نداد. البته پیش از همه اینها، کسب یک ارزیابی اطلاعاتی جامع از توان موشکی ایران ضروری است.

آزمایش عماد، نقض برجام نبود
آزمایش‌های موشکی اخیر ایران که به شدت برای امنیت منطقه و جهان مضر است، نباید تعجب کسی را برانگیزد. اگرچه آزمایش موشک‌های بالستیک ایران، قطنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل را نقض کرد، اما نقض توافق هسته‌ای ایران و ۶ قدرت بزرگ جهانی که روز اجرای آن نزدیک است، به شمار نمی‌رود. البته باید نقض قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، پیامدهایی به دنبال داشته باشد. اگرچه سیاستمداران و دستگاه‌های تصمیم‌ساز آمریکایی باید خطرات آزمایش موشکی را یادآوری کنند و اقدامات مؤثری در پیگیری نقض این قطعنامه‌ها اتخاذ کنند، اما نباید پیشرفتی را که در کاهش توان هسته‌ای ایران حاصل شده، تخریب کنند.
به رغم تصویب قطعنامه شماره ۱۹۲۹ در شورای امنیت سازمان ملل که ایران را از آزمایش موشک‌های با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای منع می‌کرد، تهران حداقل با ۸ بار آزمایش موشک‌های میان برد، از جمله دو آزمایش اخیر در تاریخ‌های دهم اکتبر و بیست و یکم نوامبر این قطعنامه را نقض کرد. ایران بارها تعهد خود را مبنی بر التزام به توافق هسته‌ای حاصل شده در چهاردهم جولای، موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک اعلام کرده، با این حال مرتباً تصریح کرده که نه در حال حاضر و نه در آینده محدودیت‌های شورای امنیت سازمان ملل بر برنامه موشک بالستیک خود را که برای دفاع از خود ضروری می‌داند؛ نخواهد پذیرفت.

تحریم‌های جدید برای مختل کردن در برنامه موشکی ایران
در طول سال‌های اخیر، تحریم‌های سازمان ملل و ایالات متحده آمریکا، توسعه برنامه موشکی ایران را کند کرده، اما متوقف نکرده است. به موازات تداوم آزمایش‌های موشکی ایران، کارشناسان در حال برنامه‌ریزی و اعتبارسنجی تحریم‌هایی هستند که توسعه برنامه موشک‌های سوخت جامد ایران را مختل کند و در عین حال، حملات پیشگیرانه ایران را نیز کمتر برانگیزد. مقامات آمریکایی اخیراً گفته‌اند در حالی که ایران همچنان به آزمایش و توسعه موشک‌های بالستیک میان‌برد ادامه می‌دهد، بیش از یک دهه است که برنامه موشکی بین قاره‌ای دنبال می‌کند.
با این حال، در حالی که ایران و کشورهای ۱+۵ گام‌های نهایی اجرای توافق هسته‌ای ایران را بر می‌دارند، ایران همچنان تصمیم دارد آزمایش موشک‌های بالستیک که به شدت ناامنی را دامن می‌زند، ادامه دهد. اما باید دانست آزمایش‌های اخیر موشکی ایران، برجام را نقض نکرده، و مهم این است که به یاد داشته باشیم محدودیت‌های موشکی که به قطعنامه ۱۹۲۹ اضافه شد، بدین منظور بود که ایران مجبور شود به صورت جدی در موضوع برنامه هسته‌ای خود مذاکره کند، کاری که هم‌اکنون در حال رخ دادن است.

اجرای دقیق برجام به نفع آمریکاست
اجرای توافق هسته‌ای که در ایران آغاز شده، به طور چشمگیری برنامه هسته‌ای تهران را محدود خواهد کرد و آن را زیر ذره‌بین نظارت‌های وسیع سرزده قرار خواهد داد. اجرای کامل توافق با حذف توان هسته‌ای ایران در ساخت تسلیحات هسته‌ای به طور قابل ملاحظه‌ای تهدید موشک‌های ایران را کاهش خواهد داد.
روز هفدهم دسامبر، ۳۵ سناتور جمهوری‌خواه در نامه‌ای به اوباما، رئیس جمهور آمریکا تصریح کردند ایالات متحده باید در پاسخ به آزمایش‌های موشکی ایران، تخفیف تحریم‌ها که در توافق هسته‌ای بدان ملزم شده، تعلیق کنند. این اقدام، نتیجه عکس خواهد داد؛ چرا که تعهدات آمریکا در توافق هسته‌ای را نقض خواهد کرد و بهانه‌ای به ایران خواهد داد که اجرای تعهدات خود طبق توافق را متوقف کند. به علاوه این اقدام، نه تنها تهدید موشک‌های بالستیک ایران را کاهش نخواهد داد، بلکه این تهدید را تشدید خواهد کرد. ۲۱ سناتور دموکرات نیز در نامه‌ای جداگانه به رئیس جمهور به او اصرار کردند تا در پاسخ به آزمایشات موشکی اخیر ایران و در صورتی که شورای امنیت کاری صورت نمی‌دهد، اقدامات یکجانبه‌ای اتخاذ نماید.

گزینه‌های آمریکا در برابر موشک‌های ایران

در موقعیت کنونی، ایالات متحده، متحدین و هم‌پیمانان ما باید به جای تعقیب تحریم‌های اضافی یکجانبه یا حرکت تهاجمی برای تعلیق تخفیف تحریم‌ها که بر اساس توافق هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۵، در راه است، برای محدود کردن توان موشکی ایران، از شیوه‌های مؤثر دیگری استفاده کنند. ایالات متحده، گزینه‌های متعدد بسیاری در پیش رو دارد؛ از جمله:
• تقویت اقدامات ممانعتی چندجانبه: ایران تاکنون از کنار تحریم‌هایی که برای تأمین فناوری‌ها و مواد لازم برای برنامه موشکی این کشور وضع شده، عبور کرده است. تحریم‌های کنونی سازمان ملل بر برنامه موشک‌های بالستیک ایران برای ۸ سال دیگر باقی خواهد ماند، بنابراین تعجبی ندارد که ایران به دنبال راه‌هایی برای استفاده از شبکه‌های تدارکات غیرقانونی باشد تا همچنان برنامه موشکی خود را حفظ و حراست کند. تقویت ظرفیت‌های موجود برای ممانعت ایران از دسترسی به چنین شبکه‌هایی از طریق مکانیسم‌هایی مانند برنامه امنیت تسلیحاتی (PSI) به دولت‌ها برای شناسایی و نظارت بر کالاهای غیرقانونی کمک خواهد کرد. پیش از این، برنامه امنیت تسلیحاتی در موارد متعددی از دستیابی ایران به مواد لازم برای برنامه موشکی ممانعت کرده است. در سال ۲۰۱۳، ایالات متحده آمریکا و امارات متحده عربی به طور مشترک یک برنامه امنیت تسلیحاتی را با تمرکز بر ممنوعیت سلاح‌های کشتار جمعی اجرا کردند. برگزاری و اجرای چنین برنامه‌ها و کارگاه‌هایی در خاورمیانه به کشورهای منطقه در توسعه تاکتیک‌ها، تکنیک‌ها و فرایندهای ممنوعیت کمک خواهد کرد.
• گسترش و تقویت رژِیم کنترل فناوری موشکی (MTCR): این رژیم یک برنامه داوطلبانه چندجانبه برای مقابله با موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و هواپیماهای بدون سرنشین حامل کلاهک هسته‌ای است. ۳۴ دولت عضو این برنامه، در تدوین سیاست‌های کنترل صادرات می‌کوشند و مجموعه‌ای از ضوابط فروش مواد صنعتی و تکنولوژی‌هایی که به این موضوع مربوط می‌شود، تدوین کرده و به اجرا می‌گذارند. این رژیم با جلوگیری از گسترش موشک‌های بالستیک در چند کشور اعتبار در خور توجهی پیدا کرده است. بیش از ده کشور به دنبال پیوستن به این رژیم هستند و تشویق سایر کشورها به عضویت در این برنامه، می‌تواند کنترل را شدیدتر نماید و فناوری‌های نوین به‌روزتری را در اختیار اعضا بگذارد.
• حمایت از تلاش برای مذاکره بر سر محدودیت‌های موشکی منطقه‌ای: به جز ایران، بر هیچ کشور دیگری در منطقه محدودیت‌های موشک بالستیک اعمال نمی‌شود. با توجه به تنش‌های موجود بین ایران و همسایگانش، بعید است ایران از توسعه قابلیت‌های موشکی خود دست بردارد، به ویژه که کشورهایی همچون عربستان سعودی و اسرائیل به دنبال نابودی هدف قرار دادن ایران از طریق موشک‌های بالستیک هستند. با این حال، ایران احتمالاً در مقابل اعمال محدودیت موشکی به عنوان بخشی از تلاش منطقه‌ای برای ممنوعیت به کارگیری سیستم‌های موشکی دوربردتر ایستادگی خواهد کرد. ایالات متحده می‌تواند مجموعه‌ای از اقدامات منطقه‌ای را برای مذاکره در موضوع ممنوعیت استفاده از موشک‌های حامل سلاح کشتار جمعی به راه بیندازد و از آن حمایت کند.
• درخواست یک ارزیابی از توانمندی‌های موشکی ایران: پیش از این دستگاه‌های اطلاعاتی اعلام کرده بودند تهران با کمک‌های ارزشمند خارجی قادر خواهد بود یک موشک بالستیک بین قاره‌ای را در سال ۲۰۱۵ آزمایش کند. مقامات آمریکا اخیراً گفتند ایران حداقل یک دهه است که ساخت موشک بالستیک بین قاره‌ای را دنبال می‌کند و مقامات ایرانی تأکید دارند آنها قصد دارند روی سیستم‌های موشکی میان‌برد تمرکز کنند. همچنان گروهی از اعضای کنگره از جمله آن ۳۵ سناتور جمهوری‌خواه که آن نامه را در روز ۱۷ دسامبر به اوباما نوشتند تصریح می‌کنند «ایران به دنبال تقویت و توسعه قابلیت‌های موشک‌های بالستیک بین‌قاره‌ای تنها با هدف کسب توان هدف‌گیری آمریکا با سلاح هسته‌ای است». یک ارزیابی اطلاعاتی جدید از قابلیت‌های موشکی ایران می‌تواند تصویر شفاف‌تری از تهدید و قابلیت موشکی ایران به دست دهد.
باید دانست دوره قطعنامه ۱۹۲۹ سپری شده است. در حالی که ایران به دنبال اجرای تعهدات خود در برجام است، قطعنامه ۱۹۲۹ تعلیق و با قطعنامه ۲۲۳۱ جایگزین شده است. قطعنامه جدید که در پی توافق هسته‌ای طراحی و تصویب شد، از ایران می‌خواهد هیچ گونه موشک بالستیکی که «برای قابلیت هسته‌ای طراحی شده» آزمایش نکند. این ادبیات از آنچه در قطعنامه ۱۹۲۹ درباره منع آزمایش موشک آمده بود، کارایی کمتری دارد و بعید است ایران را از تلاش برای توسعه توان موشکی کوتاه‌برد و میان‌برد بالستیک بازدارد. (+)