تحلیل تایم درباره برادران لاریجانی

به گزارش فردا به نقل از مجله "تایم"، با انتصاب صادق لاریجانی به مقام ریاست قوه قضایه در 15 آگوست، دو قوه از سه قوه‌ اصلی ایران به برادران لاریجانی تعلق گرفت. علی لاریجانی، برادر بزرگتر، ریاست مجلس را بر عهده دارد.

در طول 30 سال گذشته، پنج پسر یک روحانی عالی‌رتبه نقش اصلی در ساختار قدرت ایران داشته‌اند،‌ یا کاندیدا و یا عهده دار مسئولیت‌هایی همچون ریاست‌جمهوری و نقش‌های متفاوت سیاسی مانند پست‌هایی در وزارت‌های مختلف، شورای نگهبان، مجلس،‌ شورای امنیت ملی، قوه قضاییه، صدا و سیما و حتی سپاه پاسدارن بوده‌اند. در طول سال‌های گذشته آنها قدرت خود را ثابت کرده‌اند.

محمدجواد لاریجانی،‌ ریاضی‌دان فارغ‌التحصیل دانشگاه برکلی، به عنوان نماینده مجلس، معاون وزیر خارجه و مشاور مقام معظم رهبری ایفای نقش کرده‌است. باقر لاریجانی، که فارغ‌التحصیل رشته پزشکی است، معاون وزیر بهداشت بوده‌است. و فاضل لاریجانی، یک دیپلمات بود که سال‌ها در اوتاوا خدمت می‌کرد. بظاهر پنج برادر بسیار به هم شبیه است.

صادق لاریجانی در زمان حساسی عهده‌دار مقام ریاست قوه قضاییه شده‌است.‌ زیرا محاکمه متهمان حوادث تهران که به اتهام برانگیختن مردم به انقلاب مخملی با پشتیبانی غرب محکوم هستند، در حال انجام‌است. دادگاه سوم آنها در 16 آگوست برگزار شد. با 49 سال سن، ‌به نسبت جایگاهش، لاریجانی برای چنین مقامی بسیار جوان است، وی به مدت 8 سال یکی از اعضای شورای نگهبان بوده‌است.

انتصاب پنج ساله وی به مقام ریاست قوه قضاییه نشانه اعتماد رهبری به لاریجانی هاست.

مهدی خلجی در تحلیلی برای "انستیتوی واشنگتن در سیاست خاور نزدیک" با اشاره به رابطه خوب صادق لاریجانی با نهادهای امنیتی،‌ انتظار تغییرات بنیادین در مواجهه با جریانات اخیر را بعید دانسته‌ است.

تردید وی ممکن است بر پایه این واقعیت استوار باشد که لاریجانی‌ها منتقدان جدی جریان اصلاحات در طول ریاست‌جمهوری محمد خاتمی بودند اما آنها تفاوت قایل ملاحظه‌ای را در این زمینه نسبت به نیروهای اصولگرایانی همچون احمدی‌نژاد داشته‌اند. در شرایطی که جناح‌بندی‌های سیاسی در ایران دائماً در حال این برادران امروزه اصول‌گرایان را در نظر می‌گیرند.

کریم سجادپور عضو موسسه صلح بین‌الملل کارنگی در واشینگتن گفت:" ده سال پیش، لاریجانی‌ها به عنوان بزرگان جناح راست محسوب می‌شدند اما جناح‌بندی سیاسی آنقدر به طرف راست حرکت کرده است که آنها اکنون تا حدی میانه‌رو به نظر می‌آیند."

لاریجانی ها هم از لحاظ شخصیتی و هم سیاسی با احمدی‌نژاد متفاوت هستند. علی لاریجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2005 رقیب احمدی‌نژاد بود که با کمتر از 6 درصد در جایگاه ششم قرار گرفت. سپس رهبری ایران وی را به دبیری شورای امنیت ملی منصوب کرد.

در این جایگاه، لاریجانی هیئت مذاکره کننده ایران را در مجامع بین‌المللی در مورد برنامه هسته‌ای کشورش را مدیریت می‌کرد. اگر چه او پافشاری سرسختانه در مورد حق غنی‌سازی اورانیم ایران، به عنوان بخشی از برنامه انرژی می‌کرد.

اما علی لاریجانی خود را در تضاد با ادبیات احمدی‌نژاد می‌دید و در نهایت در سال 2007 با کناره‌گیری از این جایگاه، کار را به دیگران سپرد. لاریجانی به یک خبرگزاری ایرانی گفت: آنها تفاوت ایدئولوژیک داشتند. وی در ادامه افزود:" من تصور می‌کردم که این اختلافات منجر به آسیب خواهد شد، بنابر این استعفا دادم." لاریجانی سال گذشته برای نمایندگی مجلس نامزد شد و به سمت ریاست مجلس درآمد.

علی لاریجانی همچنین پس از اعتراضات نسبت به انتخابات ماه ژوئن، یکی از معدود مقامات رسمی ایرانی بود که اظهارات متفاوتی داشت.

لاریجانی در گفتگویی با یک سایت ایرانی گفته بود:" باید به نظر معترضان احترام گذاشت و خطی میان آنها و آشوب طلبان و بی دین ها کشید و بین آنها تفاوت قائل شد."

در اختلاف نظر دیگری با احمدی نژاد، رئیس مجلس هفته گذشته هشدار داد وزاری دولت باید شایستگی لازم را برای عهده داری مسولیت داشته باشند.

به هر حال همه لاریجانی‌ها مرزبندی سیاسی مخفی ای دارند. علی لاریجانی هفته گذشته اعلام کرد که کمیته بررسی مجلس ثابت کرده است که شکنجه بازداشتی‌ها صحت ندارد. وی در مجلس گفت:" بر اساس جستجوهای دقیق و بسیط در مورد بازداشت‌شدگان در زندان اوین و بازداشتگاه کهریزک،‌ هیچ نشانی از آزار و شکنجه جنسی دیده نشده‌است." این بررسی‌ها در کمتر از یک هفته خاتمه یافت.

به نوشته تایم برادران لاریجانی از خاندان روحانی عالی‌قدر میرزا هاشم آملی هستند، مرجعی که تفسیر ایشان از اسلام مورد پذیرش بسیاری از شیعیان است. تعدادی از پسران وی نیز با خانواده های برجسته روحانی ازدواج کرده‌اند. علی لاریجانی نماینده قم است.

در طول این سال‌ها برادران لاریجانی موضع واقع گرایانه در قبال آمریکا اتخاذ کرده‌اند. محمد جواد لاریجانی، که فارغ‌التحصیل ریاضی در مقطع دکترا در دانشگاه کالیفرنیا مشغول به تحقیق بوده است، بارها به پایان تنش ‌ها اصرار کرده‌است. چنانچه یک دهه پیش در یک مباحثه عمومی گفت:" روابط کشورمان با آمریکا از جنبه منافع عمومی دارای اهمیت است. ما باید به روابطمان با آمریکا به صورت واقع‌گرایانه و بدون افراط بنگریم،‌ و آنها را با معیار منافع ملی خودمان بسنجیم."

اما منتقدان اظهار می‌دارند که برادران لاریجانی با کمک موقعیت شناسی خود به جایگاه کنونی دست یافته اند. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که علی لاریجانی ممکن است دوباره خودش را برای انتخابات ریاست جمهوری دوره بعد در سال 2013 کاندیدا کند.