خاتمی: دولت نمی تواند معجزه کند / قانون اساسی از سوی نهادهایی که جوابگو نیستند نقض شد

اعضای هیأت رئیسه انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران با سید محمد خاتمی دیدار کردند و با بیان مطالب و دغدغه های خود خواستار انتقال این مطالب به رئیس‌جمهوری منتخب شدند. آقای خاتمی نیز پس از استماع مطالب دانشجویان، سخنانی را در خصوص انتخابات، آینده گفتمان اصلاح طلبی، سخنان اخیر مقام معظم رهبری، انتظارات از دولت آینده و ضرورت پافشاری بر اجرای قانون توسط رئیس جمهور بیان کرد که در ادامه می‌خوانید:
خاتمی: به منتخب مردم تبریک می‌گویم
بسم الله الرحمن الرحیم
اولا خیلی خوشحالم که شما را می‌بینم. این مطالبی که شما می‌گویید نشانه پختگی و بلوغ شماست و نشان می‌دهد شما می‌توانید از افکارعمومی – که بعضا اظهار می‌شود و بعضا در دلها نهفته است و اگر زمینه فراهم شود با شکوه خود را نشان دهد-نمایندگی کنید. در عین دلسوزی برای کشور و انقلاب و مردم خواستار تحول در همه عرصه های سیاسی و اقتصادی جامعه هتسد و این مسیر را موجب تقویت نظام می‌دانید؛ نه افکاری که به نام دفاع از ارزشها بزرگترین لطمه را به نظام و انقلاب و کشور می‌زند. مطالب شما که لب اصلاح طلبی واقعی است را وقتی می‌شنوم خوشحال می‌شوم. می‌دانم که در این سالها و بخصوص 8 سال اخیر خیلی سختی کشیدید و می‌دانم که حاضر نیستید دست از انقلاب و مصالح کشورتان بردارید و در عین حال از آنچه می‌گذشت و می‌گذرد ناراضی هستید و می‌خواهید در راستای همان ارزشها اوضاع تحول یابد.

من بارها گفته ام که انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران بقیه السلف جریان اصیل دانشجویی است که دلش برای انقلاب و کشور می‌سوزد و هم از بسیاری روندها ناراضی است وتا امروز دوام یافته است. امروز بسیاری از جمع های اینچنینی احساس امید می‌کنند. من بارها با دانشجویان صحبت کرده ام و با شما هم صحبت کرده و در آینده هم در صورت مساعد بودن فضا صحبت خواهیم کرد که چطور از اصول منحرف نشویم و چطور به سمت آرمانها حرکت کنیم.

خوشحالم که خداوند در این ایام شعبان که پر از رحمت و برکت الهی است و درهای رحمتش به روی بندگان باز است و در اعیاد بزرگی که داریم بخصوص در آستانه سال روز ولادت حضرت بقیه الله(عج) هستیم و میلاد امام حسین(عج)، حضرت ابوالفضل(ع) و امام سجاد(ع) را پشت سر گذاشتیم، خداوند یک شادی دیگر هم نصیب ما کرد که آن برگزاری یک انتخابات پرشور بود. گرچه موانع زیادی در این انتخابات بود اما زمینه ای پیش آمد که مردم حضور پرشور یافتند. این انتخابات واقعا حماسه شد و حماسه ای که رهبری می‌خواستند محقق شد. گرچه کسانی بودند که نمی خواهم بگویم با سوء نیست، اما نمی خواستند حماسه محقق شود که نمونه بارز آن ردصلاحیت آقای هاشمی رفسنجانی بود. الحق به محض اینکه ایشان آمد احساس کردیم انفجار امید و حرکتی در جامعه ایجاد شد که اگر ادامه می‌یافت، اتفاقی شکوهمندتر از آنچه اتفاق افتاد رخ می‌داد. زیرا عملا ردصلاحیت ایشان می‌توانست جلوی حماسه را بگیرد، اما برکت حضور مردم و هوشمندی همه-بخصوص شما جوانان و کسانی که به آینده ممکلت چشم دوخته اند- همه حضور یافتند و انتخاباتی پرشور برگزار شد. من وقتی که به آراء نگاه می‌کنم –از روستاها تا شرهای بزرگ، از کارگر و کشاورز تا استاد دانشگاه- می‌بینم تمام آنها یک حرف را می‌زنند این نشانه رشد و بلوغ جامعه ماست.

یعنی حرف اصلاح طلبی واقع گراست که ما جز انتخابات راه دیگری نداریم و با وجود مشکلات، بدیلی برای انتخابات نداریم و بدیل آن خطرناک است. البته انتخابات باید مطلوب تر باشد و همه بتوانند در آن حضور یابند. اما اینکه بخش زیادی از مردم با وجود عدم تمایل برخی و نپسندیدن آنها در انتخابات حضور پیدا کردند، خیلی مهم است. یعنی ما با وجود آن نخواستن های دیگران حضور پیدا کردیم و خودمان را محروم نکردیم.

من نمی خواهم جامعه را به اصلاح طلب و غیر اصلاح طلب تقسیم کنم؛ اما گفتمان اصلاح طلبی واقعیتی است که بخصوص در این سالها بشدت مورد تخریب قرار گرفت؛ از طریق تخریب شخصیتهای اصلاح طلب یا افراد عاقل. بعد از چند سال بمباران گفتمان اصلاح طلبی، مردم نشان دادند گفتمان اصلاح طلبی را می‌پذیرند؛ البته حرف من فقط اصلاح طلبان نیست، منظورم گفتمان است. در دل این گفتمان اعتدال و بهره گیری از همه نیروها در کشور نهفته است. گفتمان اصلاحات گفتمانی است که می‌کوشید سیاست را اخلاقی کند و نه اینکه دین و اخلاق را سیاسی کند و سیاست را نظرگاه تنگ گروههای خاصی بداند. این گفتمان از نظر اصلاحات درست نیست و بر اساس نظر اصلاحات سیاست باید در خدمت اخلاق و دین باشد. از جمله مسائلی که در جریان انتخابات مشخص شد، وجهه اخلاقی اصلاحات بود. یعنی کاری که آقای عارف کرد و الحمدلله بهره اش را هم برد و در افکار عمومی بروز وظهور بیشتری یافت، از نمونه های آن بود.

من در سال 87 که بحث انتخابات بود و به رغم بی میلی وارد شدم و با ورود جناب آقای مهندس موسوی بلافاصله و بدون هیچ تردیدی اعلام کردم که کنار می‌روم. زیرا ما به فکر موفقیت گفتمان اصلاحات و حفظ منافع مملکت هستیم و می‌خواهیم اوضاع کشور بهبود یابد. بنابراین چرا به دنبال قدرت بیاییم و گروهها را از هم بپاشانیم؟ من خدا را شکر می‌کنم و از این وضع ناراضی نیستیم. من فکر می‌کنم در این دوره انتخابات از طریق اصلاح طلبان و آقای عارف به وضع بهتری رسیدیم. من فکر می‌کنم در دینی شدن سیاست -با دیدگاههای باز- می‌توانیم بحث های زیادی کنیم و خواهیم کرد و به موفقیت های بزرگی در این زمینه رسیدیم.

در این انتخابات معلوم شد شد که مردم چه می‌خواهند و راه نجات مملکت کدام راه است. این کار با آرام ترین راه انجام شد؛ ما آرام ترین انتخابات را داشتیم؛ در عین نگرانی‌ها و دلهره‌ها مردم نشان دادند که رشید هستند و راه خودشان را می‌خواهند و نشان دادند نظام را می‌خواهند، نه تغییر نظام را، ولی از اوضاع راضی نیستند.

آقای روحانی شخصیت شناخته شده، توانا، خوب، امتحان داده، مورد احترام و دارای مواضع روشن است که ما هم همین را می‌خواهیم. اگر یکی از کسانی که اصلاح امور را می‌خواست اما اصولگرا بود و می‌دانستیم
ما چیزی جز آنچه آقای دکتر روحانی در اظهاراتشان گفتند نمی خواهیم. اما توقع داریم که با جدیت پیگیری شود و از ملت می‌خواهیم صبور و واقع بین باشند
اهداف ما را پیگری می‌کند؛ از او هم حمایت می‌کردیم. زیرا ما گفتمان مان را می‌خواهیم، ما می‌خواهیم مملکتمان نجات یاید، ما می‌خواهیم کشورمان در دنیا جایگاه خود را پیدا کند و جایگاه مردم ما در جهان ارتقاء یابد، فضای امنیتی در کشور به فضای سیاسی مطلوب تبدیل شود. به فضایی تبدیل شود که همه حرف بزنند و قانون اساسی بطور کامل اجرا شود که در این زمینه صحبت خواهم کرد.

آقای دکتر روحانی امروز با رأی قاطع شما و به رغم فضای رسمی توانسته است رأی مردم را بگیرد و حرف ایشان درست است؛ امروز آقای دکتر روحانی رئیس جمهور همه کشور است؛ حتی همه آنهایی که به او رأی نداده اند. اصلا جای نگرانی نیست! رئیس جمهوری می‌خواهیم که رئیس جمهور همه باشد و البته باید از همه نیروهای کاردان، عاقل، توانا و مورد اطمینان از هر جناح باید استفاده کند. خدا را سپاسگزارم که اصلاح طلبی رشد و اخلاق خود را نشان داد و با تمام وجود در صحنه تأثیرگذار بود، از هیچ کس هم سهم خواهی نداریم؛ می‌خواهیم کشورمان پیشرفت کند. درست است که همه از حصر آقای موسوی، خانم رهنورد و آقای کروبی ناراحتیم و بسیاری از عزیزانمان در زندان هستند؛ اما همان زندانی‌ها در انتخابات شرکت کردند و مردم هم با وجود رنج هایی که کشیده بودند رأی دادند. از خدا می‌خواهیم که همه عزیزان آزاد شوند.

اما یک نکته بگویم؛ منشاء این رفتارها تنگ نظری‌ها و گفت و گو نکردن و سلطه فضای امنیتی است. اگر این مشکل نبود حصر و حبس‌ها هم نبود. لذا می‌خواهیم فضای امنیتی نادرست از بین برود تا همه بتوانند حرفشان را بزنند. در درجه اول من از جناب آقای دکتر روحانی تشکر می‌کنم که بحث آزادی و بازگشایی و تأسیس انجمن‌ها را مطرح کردند و در درجه اول می‌خواهم که همین انجمن هایی که الان هستند به راحتی بتوانند حرفشان را بزنند تا فضا برای دیگران باز شود. یک رویه هایی در کشور ایجاد شده که با کمال تأسف به عنوان گفتمان انقلاب مطرح شده است و گویی بقیه ضدانقلاب هستند. نه! اتفاقا ما از انقلاب دفاع می‌کنیم. اینکه رهبر گرامی در روز انتخابات می‌گویند کسانی که مخالف نظام هستند هم بیایند رأی دهند، من این را سیاست کلی می‌دانم؛ نه آنکه می‌گوید هر مخالفی باید نابود شود و به تمام افراد باسابقه با تهمت جاسوسی کوبیده شوند. اگر ما یکر روز گفتیم زنده باد مخالف من، می‌بینیم که رویکرد نظام همین است. یعنی آقای مخالف! خانم مخالف! تو یا رأی بده، تو هم شهروند این کشور هستی و حق داری؛ تو هم باید مورد احترام باشی؛ تو هم باید در سرنوشت شرکت کنی! این رویکرد بسیار جالبی است. وقتی گفته می‌شود رأی مردم حق الناس است و این از حق الله بااهمیت تر است، آدم یاد جمله امام می‌افتد که گفت«میزان رأی ملت است».

پس بنابراین نباید بگوییم در جهات کلی مشکل داریم؛ بیاییم مشکلات و انحرافات را جبران کنیم و همه چیز را سر جای خودش برگردانیم. البته مسائل اقتصادی و فرهنگی بسیار مهم است. من از سخنان شما تشکر می‌کنم و می‌خواهم به عنوان یک جمع قابل اعتماد با آقای روحانی هم نظراتتان را در میان بگذارید و ایشان کسی بهتر از شما پیدا نمی کند که بتوانند دغدغه‌ها را بیان کنند. شما بروید و دغدغه‌ها و خواسته هایتان را مطرح کنید و بگویید انتطار خاصی هم ندارید که شما هم بکار گرفته شوید.

مطالب آقای روحانی مطالب بسیار خوب و پخته و تأمین کننده خواسته های ما است و نیز با کمال شجاعت و قاطعیت گفته است که من پایند آنها هستم. ما باید بیان کننده مطالبات مردم باشیم-که می‌گویم چگونه باید بیان کننده آنها باشیم- و سعی کنیم این مطالبات را در مسیر معقول تر و واقع بینانه پیگیری کنیم. اینکه می‌گوییم فضا باید باز شود یعنی ما می‌توانیم واسطه خوبی برای شکل دادن و هدایت کردن و التیام افکار عمومی باشیم و مطالبات عمومی را به دولت منتقل کنیم. اصلا جامعه مدنی ینعی بودن نهادهای واسطه میان مردم و حکومت؛ نه حکومت ارباب مطلقق مردم است و نه مردم توقع بیجا از حکومت داشته باشند. جامعه مدنی هم مطالبات را مطرح می‌کنند وهم از حکومت می‌خواهد که آنها را انجام دهد. ما می‌خواهیم در میان مردم باشیم و نماینده مطالبات آنها باشیم و البته حمایت کننده دولتی باشیم که نماینده آنهاست.

مواظب باشیم شتاب زدگی نکنیم که توقعات بیجا از دولت ایجاد نشود؛ دولت معجزه نمی تواند بکند. فقط می‌گوییم اگر مردم برای حفظ نظام از تغییر می‌گویند، رویکردها تغییر کند و اندک اندک پیش برویم. فردا تورم و بیکاری ویران کننده از بین نخواهد رفت و روابط خارجی اصلاح نخواهد شد. نباید این توقعات را داشته باشیم و در آن صورت کسانی که شکست خوردند نماینده مطالبات افراطی و فشارآورنده به دولت خواهند بود. رئیس جمهور رئیس جمهور کشور است و در یک چارچوب کار می‌کند. ما یکسری اسناد و قوانین بالادستی داریم. در قانون اساسی رئیس جمهور فقط رئیس دولت نیست، بلکه مجری قانون است؛ که البته بعضی‌ها این را قبول ندارند و باید مقابل آنها ایستاد. رئیس جمهور اگر تخلف کرد مجلس و دیوانعالی کشور و... می‌توانند با او برخورد کنند. اما اگر نهادهای دیگری مانند مجلس و شورای نگهبان و... تخلف کردند چه کسی باید تذکر دهد؟

اتفاقا اشکال این است که قانون اساسی از سوی نهادهایی نقض شده است که جوابگوی دیگران نیستند. البته در مورد ساز و کارهای آن باید بحث کرد. خوشبختانه دکتر روحانی گفتند که من مجری قانون اساسی هستم؛ باید روی این اصل ایستاد و در چارچوب سیاستهای کلی باید عمل کرد. باید حق سخن گفتن مخالف و اینکه میزان رأی ملت است باید به رسمیت شناخته شود. سند چشم انداز بیست ساله افتخار ماست که متأسفانه نه تنها در جهت آن گام برنداشته ایم، بلکه کنار گذاشته شده است و آقای روحانی باید تلاش کند این قطار را روی ریل خودش برگرداند و جبران 8 سال را کند وسرعت ببیشتری هم بدهد؛ زیرا رقبای ما در منطقه با سرعت در حال حرکت هستند.

رئیس جمهور باید در چهارچوب اسناد بالادستی کار کند. من عرض بکنم؛ رئیس جمهوری موفق خواهد بود که با رهبری هماهنگ باشد و رهبری هم برای برآورده شدن قول هایی که رئیس جمهور به مردم وعده داده به وی کمک کند. زیرا مردم از او انتظار تحقق آنها را دارند و رئیس جمهور باید حمایت شود. به صراحت بگویم؛
انتظار نداشته باشید یک شبه تمام مطالبات ما تحقق یاید
تمام دستگاهها باید با رئیس جمهوری که نماینده مطالبات مردم است هماهنگ باشند. نمی گوییم از حقوقشان بگذرند، اما مردم از رئیس جمهور در زمینه های مختلف مطالبه دارند و باید با اراده ملی هماهنگ بود. البته او هم باید طبق قانون عمل کنند. هماهنگی رئیس جمهوری با رهبری و هماهنگی نهادها با وی باید یاشد. نهادهایی هستند که نمی خواهند به کسی پاسخگو باشند؛ آنها باید در مقابل رئیس جمهور پاسخگو باشند. همه باید دست به دست هم دهیم، الان که افقی به روی آبنده باز شده مشکلات جبران شود. فضا برای کار، تولید و سیاست خارجی خوب باز شود. می‌توان اصول را حفظ کرد، اما فشارها روی ملت کم شود. الان با یک انتخاب مردم و یک فضای روانی هم در داخل شاهد کاهش فشار و کم شدن قیمت ارز هستیم و هم در خارج، زمینه های ایجاد می‌شود که امیدوار می‌شویم. اگر این‌ها در عمل هم محقق شود باعث خوشحالی مردم است.

من در درجه اول دست یکایک این ملت بزرگوار را می‌فشارم و از حضور شگفت انگیز آنها تشکر می‌کنم. همچنین تبریک می‌گویم به نماینده منتخب مردم جناب آقای دکتر روحانی و برایشان موفقیت آرزو می‌کنم و همه را به همکاری با ایشان فرا می‌خوانم. از روستاییان، زنان، بخصوص جوانان، مردان، جریانات گفتمان اصلاح طلبی-نمی خواهم دسته بندی کنم- و... تشکر می‌کنم. در هفته های اخیر مردم شعار ائتلاف می‌دادند و از همه بخصوص آقای عارف که اجماع را ایجاد کردند، تشکر می‌کنم.

یکدفعه جریانی شکل گرفت که تا عمق روستاها هم رفت. من از همه آنها بخصوص جوانان قدردانی می‌کنم. خدا را شکر می‌کنم که نتیجه انتخابات آمدن جنابی آقای روحانی بود؛ با مواضع منطقی که دارند. آقای روحانی هم باید از تمام جریانات استفاده کند؛ امروز روز تقابل نیست، روز همدلی است. فقط و فقط ما باید سعی کنیم افراط گری و تنگ نظری-از هر طرف- میدان دار نباشد. همه در صحنه بیایند و کار و تلاش کنند؛ ما هم چیزی جز اجرای ضوابط قانونی برای مردم، کارآفرینان، طبقه متوسط و... نمی خواهیم. باید مردم از بیکاری و مشکلات معیشتی نجات یابند. باید فضا باز شود و کسانی برای اظهارنظر مورد فشار قرار نگیرند.

ما چیزی جز آنچه آقای دکتر روحانی در اظهاراتشان گفتند نمی خواهیم. اما توقع داریم که با جدیت پیگیری شود و از ملت می‌خواهیم صبور و واقع بین باشند. در میان مطالباتی که هست اولویت‌ها را در نظر بگیرید. اگر دولت یک اولولیتی را تشخیص دهد، هماهنگی و همراهی کنید. انتظار نداشته باشید یک شبه تمام مطالبات ما تحقق یاید. همین که جو عوض شود و مردم بدانند در جهت مطالبات آنها گام برداشته می‌شود مردم صبر و همراهی می‌کنند.

من از همه کاندیداهایی که در عرصه بودند و همه کسانی که پای صندوق آمدند-به هرکس که رأی دادند- تشکر می‌کنم؛ همه در آفریدن حماسه نقش داشتند. اما رئیس جمهور دارای گفتمان، مطالبات و دیدگاههای ویژه است که از مردم رأی گرفته است و همه باید کمک کنیم که پیش برود و در عین حال مراقبت کنیم که از این خواسته‌ها انحراف ایجاد نشود.

در پایان لازم می‌دانم از قهرمانان افتخار آفرین فوتبال تشکر کنم که با همت مضاعف و تلاش ارزنده، جشن شادی مردم را کامل کردند و ایران برای چهارمین بار به جام جهانی راه یافت. از همه دست اندرکاران تیم فوتبال بخصوص بازیکنان عزیز تشکر می‌کنم.