اصولگرایان علی رغم انتقادهای شدیدی که در دو سال آخر دولت احمدی نژاد به وی داشتند ناچار خواهند بود در طول دولت یازدهم به دفاع از علمکردهای دولتهای نهم و دهم بپردازند و همین باعث ایجاد سوال های بیشتری در خصوص عملکرد این جریان سیاسی در برابر احمدی نژاد و دولت وی ایجاد خواهد کرد.

موضوع تولیدات فرهنگی و ممیزی آنها یکی از مطالب بحث برانگیز همیشگی در رسانه ها و بین اهالی فرهنگ و هنر بوده است، طرفین دعوا همیشه با جدیت در برابر هم قرار می گرفتند به نقد دیدگاه های هم در مورد لزوم یا عدم لزوم ممیزی و نحوه آن می پرداختند.

جدی، در حد مناظره احمدی نژاد و میرحسین!

این بحث به قدری جدی و داغ بود که حتی پای سیاست مداران را نیز به میان می کشید و هر از چند گاهی سخنانی از آنان در این زمینه شنیده می شود شاید داغ ترین شاهد مثال برای این قضیه، مناظره تاریخی محمود احمدی نژاد و میرحسین موسوی در کوران رقابت های انتخاباتی سال 88 باشد؛ مناظره ای که به زعم بسیاری تیر خلاص احمدی نژاد به رقبایش بود و سخنان و پاسخ های وی در شب 14 خرداد 88 توانست شیب رشد آرا به سود وی را به صورت صعودی بالا ببرد.

میرحسین موسوی در آن مناظره در ادامه سخنان انتقادآمیزش به دولت نهم، به بحث کتاب و نشر نیز اشاره ای داشت و گفت: «فردی می آید و می گوید 15 بار با دریافت مجوز از این دولت کتابش چاپ شده است اما در چاپ شانزدهم جلوی آنرا می‌گیرند.دولت و نظام حیثیت دارند و هر دولتی باید به حرفها و امضاهایش مقید باشد و بر سر حرفش بایستد. »

کاندید ریاست جمهوری دهم، در ادامه افزود: «سوال من اینست که اکنون تعداد انتشاراتی ها به چه تعداد رسیده است و در این دوره 4 ساله چند تا بوده اند و به چه تعدادی رسیده اند و چند هزار انتشاراتی کاهش یافته است و چه مشکلاتی داشته اند. فکر کنید که یک کتاب فروش بدبخت و بیچاره ای که با زور 20 کتاب چاپ کرده است کافی است که وزارت ارشاد 4 تا از این کتابها را در چاپ دوم و سومش در حبس نگه دارد مسلما ورشکست می شود و معلوم است که وی در مقابل نظام قرار می گیرد. »

اما وقتی نوبت به احمدی نژاد رسید، وی با نشان دادن اوراقی که همراهش بود ، درباره مجوز چاپ برخی کتب نیز گفت: «من این اوراق را آورده ام اینجا برای اینکه شما مشاهده کنید ، شما فرمودید کتاب ، بله بنده با شما هم نظرم ، نامه هم نوشته ام به وزیر ارشاد هم تذکر داده ام ، آمارهای ما هم نشان می دهد نسبت به دوره هاشمی و خاتمی ما کمترین میزان را داشته ایم از نظر کنترل ، البته من آن را هم قبول ندارم. این نامه مکتوب بنده خطاب به وزیر ارشاد است.»

احمدی نژاد با اشاره به سانسور شدید آزادی بیان و مکتوبات در دوران میرحسین موسوی خطاب به وی گفت: «شما چه فضایی برایش (تنها روزنامه مخالف دولت موسوی) درست کردید؟ خود جنابعالی چند بار علیه یک روزنامه صحبت کردید؟ .... جنابعالی گفته اید که شما (روزنامه یادشده) در خط دشمن هستید ، شما دارید ضد انقلاب عمل می کنید ، شما دارید ضربه به کشور می زنید »

تعلیق چشمه، گرم شدن دوباره خاکستر

بعد از این مناظره به دلیل فضای ملتهب سیاسی کشور در دوران انتخابات و پس از آن، کمتر سخنی از مباحث چاپ و نشر بود تا این که بهمن دری، معاون وقت فرهنگی ارشاد در حاشیه برگزاری همایش داستان کوتاه در جمع خبرنگاران خبر از تعلیق یک انتشارات معروف داد و گفت: در میان فعالیت صدها ناشر یک ناشر تخلفی کرده است که در کمیته رسیدگی به تخلفات ناشران به آن رسیدگی و در نهایت حکم به تعلیق آن داده شد. بر اساس اين حكم نشر چشمه تا اطلاع ثانوي به دليل تعليق فعاليت خود نمي‌تواند كتابي را براي اخذ مجوز به اداره كتاب ارائه كند.

انتشارات چشمه، نشری است کار خود را از سال ۱۳۶۴ و با انتشار کتاب‌های حوزه‌های هنری و ادبيات مانند داستان، شعر، نمايش‌نامه، فيلم‌نامه، سينما و تحقيقات ادبی آغاز کرد مدیر این انتشارات حسن کیائیان است که در چند دوره رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز بوده‌است.

معاون وقت افزود: «حكم تعليق براي يك ناشر زماني صادر مي‌شود كه مرجع قضايي به ما اعلام كند كه ناشر تخلف دارد يا اينكه ناشري ضوابط چاپ و نشر را رعايت نكرده و مكرراً بر تخلف خود اصرار ورزد كه در مورد نشر چشمه موارد ريزتر تخلف را در حال حاضر نمي‌توانم بگويم اما به اين جمله بسنده مي‌كنم كه تخلف آنها هم ساختاري است و هم محتوايي كه البته بخش بيشتر آن در حوزه محتواست.»

طبق خبرهایی که آن روزها منتشر شد هجدهم دی‌ماه سال 90 به نشر چشمه به صورت شفاهی ابلاغ شد که تعلیق شده و بالاخره بعد از ماه‌ها این نشر به صورت کلی لغو مجوز شد.

«چشمه» به امام حسین(ع) توهین کرده است!

دلیل لغو مجوز این نشر از سوی بهمن دری معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه کتابی از سوی این ناشر به ارشاد برای دریافت مجوز عنوان شد و دری گفت این کتاب توهین به امام حسین(ع) بوده است.

بهمن دری خرداد ماه سال 91 در گفت و گو با روزنامه جام‌جم، ضمن اشاره صریح تر به علل تلغو مجوز این انتشارات گفت: «...توجه داشته باشید زمانی شما کتابی ارائه می‌کنید و غیر قابل انتشار تشخیص داده می‌شود و مساله خاصی نیست ولی زمانی که این غیرقابل انتشارها تعدادشان زیاد می‌شود و حجم اصلی کار ناشر را دربر می‌گیرد آن هنگام نشان‌دهنده نوعی کجروی و ترویج تفکری خاص و مضر و غلط است.باز هم ما گفتیم یک فرصت بدهیم که اصلاح کنند شاید با درایت لازم بتوانند مسیر خودشان را اصلاح کنند اما متاسفانه کار به اینجا رسید...آقای کیائیان مدیر نشر به دفتر من آمد و گفت والله من این کتاب را نخواندم! خب برادر من ما به شما پروانه نشر داده‌ایم که شما کتاب‌ها را بخوانید. مگر می‌شود من یکی را بکشم بگویم من نفهمیدم. متوجه نشدم؟!به هر حال مشکلات این ناشر بیش از این چیزی است که مردم و اهل قلم می‌دانند و متاسفانه جو رسانه‌ای کاذب هم ایجاد می‌شود و ناشر هم به هر حال بدش نمی‌آید یک جور مطرح شود.»

«چشمه» به امام حسین(ع) توهین نکرده است!

کیائیان هم در پاسخ به دری نامه ای سرگشاده به رسانه ها ارسال کرد و در آن نوشت: «... احتمالاً به دلیل زمان زیادی که از جلسه‌ی اینجانب با جناب آقای دری گذشته، جزئیات گفت‌و‌گو را به یاد ندارند‌. بنده در زمان ملاقات با ایشان این اثر را خوانده بودم و حتی فرازی از کتاب را به عنوان بخشی از پیام آن برای ایشان باز‌گو نمودم(که امیدوارم با این توضیح آن را به یاد آورده باشند‌). فراز بیان‌ شده از کتاب (‌نقل به مفهوم‌) این بود که چند روز پس از فاجعه‌ی عاشورا پیکی به حضور ام‌البنین می‌رسد تا خبر شهادت فرزندان‌شان را به ایشان بدهد‌. ابتدا می‌گوید فرزند کوچکت شهید شده است‌. ام‌البنین در پاسخ می‌گوید حسینم چه شد‌؟ پیک همچنان از شهادت سومین و دومین و سرآخر فرزند ارشد بانو، حضرت ابوالفضل، خبر می‌دهد و هربار از این مادر داغ‌دار پاسخ می‌شنود که‌: حسینم چه شد‌؟ چه کسی می‌تواند این قسمت‌های کتاب را بخواند و متأثر نشود‌؟ و به معاون محترم فرهنگی عرض کردم که وقتی نویسنده‌ای در چند سطر با این زیبایی و تأثیر‌گذاری سخن از حقانیت، مظلومیت و نیز محبوبیت حضرت ابا‌عبدالله می‌راند، مشخص است که سمت‌ و سوی کتاب چیست و پیام اصلی کتاب کدام است‌. باقی مطالب شاخ‌وبرگ آن است و حتی چنانچه بررسان محترم شما با جمله یا جملاتی از این اثر مشکل داشته باشند، زیبنده‌تر آن بود که نسبت به جرح ‌و تعدیل این جملات اقدام می‌شد‌.»

نمایشنامه "روز حسین" سومین نمایشنامه از سه‌گانه‌ محمد رحمانیان است که دو بخش اول و دوم آن به نام‌های «پل» و «اسب‌ها» پیش‌تر روی صحنه رفته بود.

تلاش های نشر چشمه و حامیان این انتشارات برای از سرگیری مجدد فعالیت هایش به سرانجامی نرسیده بود تا این که با آغاز به کار دولت حسن روحانی، زمزمه هایی برای رفع تعلیق برخی انتشارات و نیز بررسی مجدد کتاب های توفیقی شنیده شد.

دولت جدید، حمایت از تعلیقی‌ها

علی جنتی، وزیر ارشاد دولت یازدهم 25 آبان ماه جاری، در حاشیه مراسم تجلیل از خادمان نشر در پاسخ به سوال خبرنگاران در خصوص وضعیت ناشران لغو مجوز شده گفت: «یکی از اقداماتی که در حال انجام است بررسی وضعیت ناشرانی است که در گذشته پروانه فعالیت‌شان لغو شده و یا از ورود آنها به نمایشگاه کتاب تهران ممانعت به عمل آمده است. اما ما اکنون در حال بررسی هستیم و تصور می‌کنم قریب به اتفاق آنها در نمایشگاه کتاب آتی حضور خواهند داشت. اما ناشرانی که پروانه فعالیت‌شان لغو شده بود اگر مشکل اساسی نداشته باشند مجدداً می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.»

وی درباره نشر چشمه و اینکه این ناشر نیز در این حیطه قرار می‌گیرد گفت: «این ناشر اصلا تعلیق نشده بود که مجدداً بخواهد راه‌اندازی و فعال شود. یک سری تصمیمات در داخل وزارت ارشاد در دولت دهم گرفته شده بود که هیئت بدوی و تجدیدنظر تصمیماتی را براساس سیاست‌های دولت پیشین گرفته بودند اما چون سیاست‌های دولت جدید کاملاً با دولت گذشته متفاوت است ما جلوی ابلاغ این نوع احکام را گرفتیم.»

جنتی درباره اینکه نشر چشمه چه زمان آغاز به فعالیت مجدد می‌کند گفت: «این ناشر هم اکنون نیز در حال فعالیت است.»

وزیر ارشاد که این روزها در کنار همتایش در وزارت امور خارجه، زیاد در رسانه ها حرف و حدیث پیرامون او وجود دارد، در ادامه با اشاره به کتب توقیفی گفت: «این آثار خوانش مجدد می‌شوند و توسط افرادی که از صلاحیت و تخصص لازم برخوردار هستند بازخوانی شده و ممکن است اصلاحاتی در برخی بخش‌های آنها انجام شده و در نهایت روانه چاپ شوند.»

این اظهارات جنتی با استقبال کاوه کیاییان، مواجه شد. مدیر نشر چشمه با ابراز امیدواری نسبت به صحبت‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جمع ناشران گفت: «صحبت‌های آقای جنتی بسیار امیدوارکننده بود و انتظار می‌رود مشکلات این انتشارات باسابقه هرچه زودتر برطرف شود.»

کیاییان گفت: «هنوز تفاوت خاصی در نحوه فعالیت‌ نشر چشمه به‌وجود نیامده‌است، اما صحبت‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بسیار امیدوار کننده بود.»

دفاع رسانه‌های اصولگرا از دولت احمدی‌نژاد!

به گزارش نکات پرس، اما سخنان جنتی مخالفینی نیز داشت، بیشتر رسانه های اصولگرایان به شدت با این اظهارات وزیر ارشاد مخالفت کرده و خواستار عدم بازگشایی نشر چشمه شدند. خبرگزاری اصولگرای فارس، هم در گزارشی به نقل برخی عبارات در کتب ارائه شده توسط این انتشارات برای مجوز، پرداخت و وعده در صورت ادامه اصرارها به بازگشایی این انتشارات ، اقدام به انتشار بخش های بیشتری از این گزارش میکند و به انتقاد از جنتی به خاطر این اظهارات پرداخت و نوشت: «ناشری که در یک سال بیش از صد اثرش توسط کارشناسان ارشاد غیرقابل انتشار تشخیص داده می‌شود را چگونه می‌توان به راحتی به چرخه نشر بازگرداند؟»

فارس در این گزارش بخش هایی از رمان های نشر چشمه را آورد : «تفنگچی آمد داخل و تفنگ را گذاشت کنار دیوار .همین‌طور که لباسش را بیرون درمی‌آورد ، شیشة عرق را سر کشید . نگاه کرد به تخت و رفیقش و زن ....که مشغول بودند . پوزخند زد . تندتند لباس‌هایش را درآورد و همین طور که عرق را از شیشه سر می‌کشید ، روی تخت خالی پهلویش دراز شد . رفیقش ، وقتی که کارش تمام شد ، از پنجره نگاه کرد به بیرون .... و دو مرد جاهاشان را عوض کردند .تفنگچی دراز کشید پهلوی زن خستة موژولیده ....»

باید منتظر بود و دید که بحث ادامه دار چاپ و نشر و ممیزی در دوران صدارت علی جنتی و دولت یازدهم به کجا خواهد کشید؟ آیا وزیر دیپلمات دولت روحانی و حامیان اصلاح طلب وی خواهند توانست نظرات خود را به کرسی بنشانند و یا اصولگرایان مخالف دیدگاه های این گروه، در نهایت می توانند پیروز میدان "ممیزی" باشند؟

شاید بازگشایی و یا عدم بازگشایی مجدد انتشارات چشمه بتواند، نشانه خوبی از روند دولت تازه کار روحانی، در عرصه فرهنگ باشد آن چه که در این میان جلب توجه می کند این است که به نظر می رسد اصولگرایان علی رغم انتقادهای شدیدی که در دو سال آخر دولت احمدی نژاد به وی داشتند ناچار خواهند بود در طول دولت یازدهم به دفاع از علمکردهای دولتهای نهم و دهم بپردازند و همین باعث ایجاد سوال های بیشتری در خصوص عملکرد این جریان سیاسی در برابر احمدی نژاد و دولت وی ایجاد خواهد کرد.

علیرضا ملوندی