سازوکارهای اجرایی معامله سهام عدالت در بازار سرمایه

خرید و فروش سهام عدالت در بورس نهایی شد. این امر بر اساس دستوری است که رئیس‌جمهور در شورای عالی اصل 44 بر سر سازوکارهای اجرایی خرید و فروش سهام عدالت در بازار سرمایه داده است اتفاق افتاده است. اتفاقی که سهامداران عدالت را خشنود می‌کند چراکه بسیاری از حاضران دهک‌های پاک از زمانی که این سهام به جمع دارایی‌هایشان اضافه شده است در انتظار روزی هستند که بتوانند طعم این ثروت را زیر زبانشان لمس کنند.
بر این اساس از سال 85 که توزیع سهام عدالت بین سهامداران شروع شد تا دهک‌های پایین درآمدی در دارایی‌های دولت سهیم شوند بحث بر سر سازوکارهای اجرایی خرید و فروش سهام عدالت در بورس مورد بحث قرار گرفت و موضوع به زمان اجرایی شدن طرح به زمان ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به فرابورس موکول شد چراکه سهام عدالت در واقع سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی است که با ورودشان به بورس امکان معامله سهامشان به وجود می‌آید.
به این ترتیب پس از این‌که طرح سهام عدالت مطرح شد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی تشکیل شد که سهام عدالت بین این شرکت‌ها که برای هر استان یک شرکت تعریف شده بود، توزیع شد.
پس از تشکیل این شرکت‌ها و تخصیص سهام همچنین انجام افزایش سرمایه و تبدیل به سهامی عام زمان آن رسیده که با ورود این شرکت‌ها به بورس فرصت خرید و فروش سهام عدالت فراهم شود چراکه دهک‌های اول که از 50 درصد تخفیف برخوردار بودند اقساط‌شان روبه پایان بوده و می‌توانند با ورود این شرکت‌ها به بورس خرید و فروش سهامشان را شروع کنند.

جزییات نحوه آزادسازی سهام عدالت
با توجه به این‌که این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و در شورای عالی اصل 44 مورد تصویب قرار گرفته است، سازمان خصوصی‌سازی به عنوان متولی اصلی توزیع سهام عدالت هم یکی از اصلی ترین حلقه‌هایی است که باید در راستای آماده‌سازی سازوکارهای اجرایی به میدان بیاید؛ موضوعی که محمدرحیم احمدوند رئیس سازمان خصوصی‌سازی بر آن تاکید کرد و با اشاره به تدوین دستورالعمل آزادسازی سهام عدالت تا دو ماه آینده و آزادسازی معاملات آن گفت: مدل انجام معاملات سهام عدالت مشخص خواهد شد.
احمدوند با اشاره به دستور رئیس‌جمهوری برای آزادسازی خرید و فروش سهام عدالت، گفت: دستورالعمل آزادسازی انجام معاملات سهام عدالت در حال تدوین است و پس از تدوین و نهایی شدن این دستورالعمل، معاملات سهام عدالت اجرایی می‌شود.
معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه دستورالعمل معاملات تا دو ماه آینده نهایی و براساس آن معاملات سهام عدالت آزاد خواهد بود، تصریح کرد: همچنین مدل انجام معاملات نیز مشخص و تعیین می‌شود تا براساس آن معاملات سهام عدالت انجام شود.
وی به مصوبات شورای اصل 44 اشاره و عنوان کرد: براساس این مصوبات وزارت اقتصاد و دستگاه‌های مربوطه موظف هستند تا برای ورود سهام عدالت به بازار سرمایه اقدامات لازم را صورت دهند تا در نهایت آن بخش از سهام عدالت که اقساط آن پرداخت شده در بورس مورد معامله قرار گیرد.
رئیس سازمان خصوصی‌سازی از طراحی مدل و دستورالعمل اجرایی مناسب برای ورود سهام عدالت به بازار سرمایه خبر داد و گفت: بعد از تدوین مدل مناسب برای آزادسازی، مقدمات ورود سهام عدالت به بازار سرمایه فراهم شده و متناسب با این دستورالعمل عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود.
احمدوند در مورد مصوبه شورای عالی اجرای سیاست‌های اصل 44 درخصوص آزاد شدن سهام عدالت گفت: براساس مصوبه شورای عالی اصل 44 مقرر شد تا وزارت امور اقتصادی و دارایی طی دو ماه آینده با همکاری دستگاه‌های ذیربط، مدل مناسب و دستورالعمل اجرایی ورود سهام عدالت به بازار سرمایه را تهیه کند.
وی با بیان اینکه در این دستورالعمل تمامی محورهای معامله سهام عدالت در بورس تدوین می‌شود، افزود: حفظ حقوق سهامداران سهام عدالت، حفظ ثبات بازار سرمایه، نظارت بر عملکرد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و افزایش کارآیی و کارآمدی پرتفوی سهام عدالت، از محورهای این دستورالعمل است تا مقدمات ورود سهام عدالت به بازار سرمایه فراهم شود.
احمدوند تصریح کرد: بعد از تدوین مدل مناسب برای ورود سهام عدالت به بورس، مقدمات ورود سهام عدالت به بازار سرمایه فراهم شده و متناسب با این دستورالعمل عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود.
رئیس سازمان خصوصی‌سازی خاطرنشان کرد: برای ورود سهام عدالت به بازار سرمایه باید اقدامات حقوقی، مالی، افزایش سرمایه و عملیات اجرایی انجام تا امکان معامله سهام عدالت در بازار سرمایه فراهم شود که براساس مدل طراحی شده مرحله به مرحله اجرایی خواهد شد.

زمان معامله سهام عدالت
وی در مورد زمان معامله سهام عدالت در بورس گفت: با توجه به اقداماتی که باید در راستای آزادسازی سهام عدالت انجام شود نمی‌توان زمان دقیقی را در مورد معامله سهام عدالت اعلام کرد اما اگر مدل مناسب تدوین شود، این کار عملیاتی خواهد شد. این در حالی است که باید دید براساس مدل و دستورالعمل چه اقداماتی نیاز است و اقدامات لازم تا چه حد زمان بر است؛ اگر هماهنگی‌های لازم انجام شود زمان کوتاه‌تری مورد نیاز است.
به گفته معاون وزیر اقتصاد برای فراهم شدن امکان معامله سهام عدالت در بورس باید مدل و چارچوب مناسبی طراحی شود زیرا قرار است در مورد 45 میلیون سهامدار و 100 هزار میلیارد تومان سهام عدالت تصمیم‌گیری شود لذا باید بررسی کارشناسانه در این خصوص صورت گیرد.

بورس چه برنامه‌هایی دارد؟
اما این‌که چنین امکانی در بورس چطور فراهم می‌شود و مدیران بازار سرمایه چه سازوکارهای اجرایی برایش فراهم کرده‌اند، موضوعی است که محمود رضا خواجه نصیری رئیس اداره بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس به آن اشاره کرد و گفت: معامله سهام عدالت دارای پیچیدگی‌های زیادی است و نیاز به ایجاد بستر معاملاتی دارد.
مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس به پیچیدگی‌های معامله سهام عدالت در بورس اشاره کرد و گفت: برای فراهم کردن امکان معامله سهام عدالت در بورس باید شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی وارد بازار سرمایه شده و علاوه بر دریافت اطلاعات کامل سهامداران، بسترهای معاملاتی برای معامله سهام عدالت در بازار سرمایه فراهم شود.
خواجه نصیری در مورد تصویب چارچوب روند معامله سهام عدالت توسط شورای عالی اصل 44 گفت: این مصوبه جزو موضوعاتی است که اگرچه سخت است ولی باید انجام شده و شرایط آن فراهم شود.
وی افزود: معامله سهام عدالت در بازار سرمایه کار نسبتاً پیچیده‌ای بوده و ملاحظات خاصی به لحاظ تعدد سهامداران دارد. با این حال بخشی از کار به عهده سازمان خصوصی‌سازی برای ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بوده و بخش دیگر مربوط به ایجاد بسترهای معاملاتی از طرف بورس است.
او در پاسخ به این سوال که آیا بسترهای معاملاتی برای معامله سهام عدالت در بورس فراهم شده است، گفت: شاید از لحاظ تعداد سهامداران سهام عدالت، امکان معامله به صورت مستقیم امکانپذیر نباشد اما روش‌های مختلفی برای آن وجود دارد که باید طراحی شده و مدل آن نهایی شود.

وعده برای 2 ماه آینده
وی در مورد امکان فراهم کردن این بستر طی دو ماه آینده گفت: زیرساخت‌های بورس نشان داده است در مقابل بحث‌های توسعه‌ای و نیاز توسعه‌ای بدون پیشنهاد نبوده و همواره راهکارهایی ارائه می‌کند، بنابراین فراهم کردن بسترهای معاملاتی امکانپذیر است ولی کار گسترده‌ای می‌طلبد و بستگی به اولویت‌های کاری سازمان بورس دارد.
این مسئول سازمان بورس در خصوص نرم افزار معاملاتی سهام عدالت توضیح داد: نرم افزار معاملاتی سهام عدالت همانند نرم‌افزار اصلی معاملات بورس است اما این نرم‌افزار برای معامله سهام عدالت نیاز به برخی تعدیل‌ها، تغییرات و به روز‌رسانی سیستم‌ها برای انجام معاملات دارد.
وی ادامه داد: بر این اساس این نرم‌افزار از حیث روش‌های انجام معامله و سایر امور تفاوت معناداری با سایر معاملات ندارد. تنها بحث آن تعداد سهامداران و تعدد کسانی است که به صورت همزمان قرار است سهام خود را معامله کنند که برای این موضوع باید راهکاری اندیشیده شود.
خواجه نصیری در ادامه عنوان کرد: بررسی‌های لازم برای این موضوع انجام و پیشنهادهای متعددی ارائه شده است، اما کار به لحاظ معاملاتی و روش‌های معامله پرحجم اما امکانپذیر است.

ورود استانی‌ها به فرابورس
وی ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به بورس و ایجاد بسترهای معاملاتی برای معامله سهام عدالت در بورس را لازم و ملزوم هم دانست و تصریح کرد: ساختار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی برای ورود به بازار سرمایه آماده شده و اصلاح پرتفوی این شرکت‌ها در حال پیگیری است که پیش‌بینی می‌شود با مصوبه روز گذشته شورای عالی اصل 44 این موضوع تسریع شود.
این مسئول سازمان بورس با بیان این‌که سهام عدالت جزو سیاست‌های راهبردی نظام است، عنوان کرد: ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به بورس و ایجاد بسترهای معاملاتی برای معامله سهام عدالت در بورس باید موازی یکدیگر انجام شود که لازمه این کار دریافت اطلاعات جامعی از مشمولان سهام عدالت است.
مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس درخصوص زمان خرید و فروش سهام عدالت در بورس گفت: با این حجم کار نمی‌توان زمانی برای آغاز معامله سهام عدالت در بورس ارائه کرد.