وعده‌های عمل نشده در دانشگاه آزاد

اسفندماه سال 90 را می‌شد آغاز فصل جدیدی برای دانشگاه آزاد دانست، در این روز کامران دانشجو، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری زیر حکم مدیریت برادرش، فرهاد دانشجو را به عنوان رئیس جدید دانشگاه آزاد اسلامی امضا زد و وی رسماً کار خود را در سازمان مرکزی این دانشگاه آغاز کرد.
تحولی که پس از سال‌ها انتظار اتفاق افتاد؛ اتفاقی که پس از انتقادها از سوء‌مدیریت پیشین این دانشگاه رخ داده بود. نخستین اقدامات در ایجاد تغییرات در ساختار مدیریتی این دانشگاه در دولت نهم و توسط دکتر احمدی‌نژاد کلید خورد. در این مسیر مقاومت و سنگ‌اندازی‌های بسیاری از سوی جریان‌های سیاسی که جایگاه خود را در این دانشگاه در خطر می‌دیدند اتفاق افتاد. با این وجود و با جدیت دولت پس از کش و قوس‌های فراوان که در روند تغییر اساسنامه و انتخاب رئیس این دانشگاه رخ داد، دوره 30 ساله مدیریت دکتر عبدالله جاسبی پایان یافت و فرهاد دانشجو به انتخاب هیات موسس به منصب مدیریت این دانشگاه تکیه زد. آغاز فعالیت فرهاد دانشجو مصادف بود با وعده‌ها و شعارهای امیدبخشی که بسیاری را خوشبین کرد و نوید فصل جدیدی از تغییر و تحولات بنیادین را می‌داد.
هر چند دانشجو گزینه دولت و رئیس‌جمهور برای ریاست در دانشگاه آزاد نبود و وی با لابی‌های سیاسی و بعد از گذشتن از فیلتر افراد خاص بر مسند ریاست دانشگاه آزاد تکیه زد اما پایان دادن به ریاست 3 دهه‌ای جاسبی که به اهتمام دولت انجام شد با ریاست دانشجو به ثمر ننشست. دانشجو در مناسبت‌های مختلف، دانشگاه آزاد را به ویرانه‌ای تشبیه کرد که او آمده است تا این ویرانه را به آبادانی برساند! حال چه کسی است که نداند دانشگاه آزاد یکی از پردرآمدترین و با نفوذترین ادارات کشور محسوب می‌شود.
کدام کاهش شهریه؟!
رئیس جدید دانشگاه آزاد در نخستین گام، بحث کاهش شهریه و تاسیس بانک دانشگاه آزاد را مطرح کرد. وی مرتباً عنوان می‌کرد که باید به دنبال منابع دیگری برای تامین هزینه‌های دانشگاه باشیم. آنچه که در مدیریت 30 ساله جاسبی همواره مطرح بوده، عدم شفاف‌سازی فعالیت‌های دانشگاه آزاد، انتصابات فامیلی، کاهش سطح علمی دانشگاه، شهریه‌های بالای این دانشگاه و فعالیت‌های سیاسی برای گروه‌های خاص سیاسی بود، مشکلاتی که سال‌ها در این دانشگاه انباشته شده و نیاز به یک تحول بنیادین بود. اما پس از گذشت یک سال از آغاز فعالیت فرهاد دانشجو علاوه بر این که مشکلات گذشته پابرجاست تحول بنیادینی نیز در این دانشگاه رخ نداده است. مشکلاتی که انتظار می‌رفت با آمدن فرهاد دانشجو برطرف شود و اتفاقات مثبتی بیفتد اما در این مدت اقداماتی که پیشتر از سوی دانشگاه آزاد به چشم می‌خورد حاوی تشکر و قدردانی مسئولان دانشگاه آزاد از یکدیگر و یا اقداماتی پوپولیستی نظیر بیان مشکلات با ارسال پیامک تنها در 15 کلمه است که صرفاً ابعاد تبلیغاتی داشته و هیچ مشکلی از بار دانشگاه مهمی همچون دانشگاه آزاد برنمی‌دارد. انتصاب نمایندگان مجلس به ریاست واحدهای دانشگاهی که براساس قانون دوشغله‌ها ممنوع است همچون کاظم جلالی نماینده مجلس که از افراد نزدیک به رئیس‌مجلس نیز هست به ریاست منطقه 10 دانشگاه آزاد با حکم فرهاد ‌دانشجو از این دست است. هر چند جلالی بعد از مخالفت‌ها استعفا داد اما گویا این استعفا با موافقت دانشجو مواجه نشد چون چندی بعد روزنامه فرهیختگان با وی به عنوان رئیس منطقه 10 دانشگاه آزاد به مصاحبه پرداخت!
این در حالی است که برخی به این موضوع اعتراض داشتند که وقتی‌نمایندگان مجلس ریاست واحدهای دانشگاه آزاد را به عهده داشته باشند روی قدرت تصمیم‌گیری آن‌ها در کمیته‌ای که در حال تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد هستند می‌تواند تاثیرگذار باشد!
انتصابات فامیلی
یکی از اقدامات مدیریت قبلی این دانشگاه که انتقادات بسیاری را به بار آورده، انتصابات فامیلی بود ولی این روند در زمان تصدی فرهاد دانشجو نیز تغییری پیدا نکرد. نمونه بارز آن ریاست خسرو دانشجو (برادر فرهاد دانشجو و عضو شورای شهر) بر واحد علوم و تحقیقات است که شاید در راستای تحولات مورد نظر فرهاد دانشجو بوده است!
آغاز فعالیت فرهاد دانشجو مصادف شد با موج گسترده پذیرش دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی، به‌طوری که این دانشگاه برای پرکردن صندلی‌های خالی (و حتی پذیرش بیش از ظرفیت این دانشگاه) بدون هیچ معیار و سنجش علمی اقدام به ثبت‌نام دانشجو می‌کند و در مقطع تحصیلات تکمیلی نیز شاهد افزایش 50درصدی جذب دانشجو هستیم، این در حالی است که برای تربیت دانشجویان بویژه در تحصیلات تکمیلی نیاز به ایجاد ساختار و توسعه امکانات پژوهشی است اما همزمان با این افزایش پذیرش زیرساخت‌ها و امکانات آموزشی هیچ توسعه‌ای نداشته است و بسیاری از واحدهای دانشگاه آزاد از لحاظ امکانات و بودجه‌های پژوهشی در مضیقه و فاقد امکانات کافی هستند. از سوی دیگر طی یک سال گذشته در بحث نقل و انتقال دانشجویان مانورهای بسیاری صورت گرفت و با اجرای قوانین جدید، مسئولان این دانشگاه به دنبال تسریع در انتقال و مهمان شدن دانشجویان بودند اما علی‌رغم اقدامات بسیار، به گفته خود دانشجویان این قوانین دست و پاگیر بوده ضمن آن که با حذف کنکور در بسیاری از کد رشته محل‌ها، عملاً این قوانین بی‌مورد شده است.
کاهش 20درصدی شهریه‌ها در حد وعده ماند
بحث کاهش شهریه‌ها از دیگر اقداماتی بود که از ریاست جدید این دانشگاه انتظار جدی می‌رفت تا در مورد آن تصمیم‌گیری کند در این زمینه دانشجو قول کاهش 20 درصدی شهریه‌های این دانشگاه را داد. وی با تاکید بر این که باید منابعی غیر از شهریه برای هزینه‌های دانشگاه یافت، گفته بود: «تمام ملت ایران، مسئولان دانشگاه، دانشجویان و خانواده‌هایشان از فرهاد دانشجو بسیار قدردانی خواهند کرد که توانسته کاری کند تا از میزان شهریه‌ها کاسته شود.» وی همچنین افزود: کار من به عنوان رئیس دانشگاه خلق ایده‌های نو و تخصص من در مهندسی عمران، سازه و زلزله است و من نمی‌توانم در مدیریت مالی به صورت تخصصی راه حل بدهم.
اما پس از گذشت یک سال از قول و قرارهای ریاست جدید دانشگاه آزاد دانشجویان از شهریه‌های بالای این دانشگاه همچنان گلایه دارند و مؤید این حرف آن که تلقی فرهاد دانشجو از خلق ایده‌های نو در زمینه درآمدزایی، افزایش پذیرش دانشجویان است چرا که شاهدیم طی یک سال گذشته این دانشگاه هرچند در بعضی مقاطع کاهش شهریه داشته اما با پذیرش چندبرابری دانشجو و پرکردن افزون بر ظرفیت این دانشگاه به دنبال کسب درآمد بیشتر بوده است. با وجود این که دانشگاه آزاد در حال حاضر یکی از پردرآمدترین نهادهای کشور است که سالانه بیش از 1500 میلیارد تومان درآمد دارد اما همچنان در جذب منابع مالی جدید موفق نبوده و هنوز از شهریه دانشجویان ارتزاق می‌کند.
از دیگر مباحثی که در آغاز فعالیت دانشجو و تغییر مدیریت در این دانشگاه اتفاق افتاد علی‌رغم میل باطنی فرهاد دانشجو، تحقیق و تفحص ازدانشگاه آزاد در دوره فعالیت 30 ساله جاسبی بود، اما به گفته احمد لاشکی، عضو کمیته تحقیق و تفحص از دانشگاه اسلامی، این دانشگاه تاکنون همکاری خوبی برای تحقیق و تفحص از سوی نمایندگان مجلس نداشته است. این نماینده مجلس گفت: این کمیته چند هفته‌ای است که کار خود را آغاز کرده اما همه اعضای کمیته اذعان دارند که دانشگاه آزاد همکاری خوبی نداشته است. وی همچنین افزود: در صورتی که مسئولان دانشگاه آزاد به این شیوه ادامه دهند مجبور می‌شویم از ابزار دیگری استفاده کنیم. از این‌رو این سوال به وجود می‌آید که چه اصراری از سوی مسئولان کنونی دانشگاه آزاد وجود دارد که حاضر نیستند از مدیریت گذشته دانشگاه آزاد تفحص صورت گیرد. تا به امروز از نتیجه تفحص دانشگاه آزاد هیچ نتیجه‌ای از سوی مجلس اعلام نشده در حالی که سایر تفحص‌هایی که مجلس از سایر دستگاه‌ها به عمل آورده نتایج آن اعلام شده است! از طرفی نبود تشکل‌های منسجم دانشگاهی و عدم فعالیت آزادانه انجمن‌ها و تشکل‌های دانشجویی از دیگر انتقاداتی بود که از مدیریت 30ساله جاسبی می‌شد.
همان‌طور که از ویژگی‌های تشکل‌های دانشجویی به چشم می‌خورد، فعالیت نقادانه و مردمی بودن آن است اما شاهدیم که طی این یک سال تشکل‌های دانشجویی انحصاراً در خدمت مدیریت و خواسته‌های سیاسی مدیریت جدید این دانشگاه هستند و در مقابل تخلفات و خواسته‌های صنفی این دانشگاه چشم‌ها را بسته و اقدامی را صورت نمی‌دهند؛ این تشکل‌ها بدون جنب‌وجوش و حالتی خنثی دارند.
به‌طور کلی می‌توان گفت که فعالیت‌های یک مدیریت موفق با اقدامات موثر و تاثیرگذار سنجیده می‌شود و اقداماتی همچون تعطیلی روزهای پنجشنبه کارکنان دانشگاه که مشکلاتی را برای دانشجویان به وجود آورده است نمی‌تواند نشانگر اقدام انقلابی یک مدیر ارزشی باشد. قدر مسلم دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان بزرگترین دانشگاه خاورمیانه و جهان اسلام با حدود 2میلیون دانشجو و بیش از 30 هزار عضو هیات علمی و 35 هزار پرسنل در بیش از 440 واحد دانشگاهی ظرفیت بسیاری برای توسعه و پیشرفت و از همه مهم‌تر به عنوان یک قطب علمی حتی در سطح بین‌المللی دارد. مسلماً برای داشتن جامعه‌ای توسعه‌یافته مدرک‌گرایی یک آفت است که در حال حاضر جامعه ما دچار آن شده است. حال که گنجایش دانشگاه‌های کشور به اندازه کافی است. بهتر است با این حجم و گستردگی دانشگاه آزاد به جای اقدامات سطحی و پوپولیستی، اقدامی در جهت تبدیل شدن این دانشگاه به یک دانشگاهی با جایگاه علمی بالا صورت پذیرد.
رپرتاژ برای آقای مدیر!
با گذشت یک سال از مدیریت فرهاد دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی که 8 اسفندماه سال گذشته اتفاق افتاد تاکنون کارنامه مثبتی از وی در این دانشگاه به ثبت نرسیده، این در حالی است که دانشجو با راه‌اندازی سایت، خبرگزاری و نشریه بیشتر به دنبال معرفی خود بوده است. انتشار نشریات چند ده صفحه‌ای برای تبلیغ شخص فرهاد دانشجو اقدامی است که اخیراً رسانه‌های وی انجام می‌دهند غافل از آن‌که رسالت تغییر در این دانشگاه چیز دیگری بود.