رشد علمی

کاهش و یا توقف رشد علمی ایران در دولت یازدهم غیر قابل انکار است؛ حدود یکسال و نیم بیشتر از عمر این دولت باقی نمانده است و ضرورت دارد مسئولین وزارت علوم و خصوصاً وزیر محترم حضور بیشتری در صحنه علم و فناوری و پژوهش کشور پیدا کنند و به دانشگاهها نزدیک تر شوند و اخبار و اطلاعات را از منابع قابل اطمینان و نه افراد بله قربان گو، بگیرند و دردهای مربوطه را درمان کنند و اگر هم رؤسای دانشگاهها و معاونین وزارت حرف او را گوش نمی دهند، حداقل گوش آنها را مورد عمل کششی قرار دهند، شاید گشایشی حاصل گردد.

رهبر معظم انقلاب در دیدار با رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز علم و فناوری، دانشگاهیان کشور را درباره کاهش رشد علمی کشور انذار داده و فرمودند: «آمار داده‌اند که سرعت پیشرفت علمی ما در دنیا دو رتبه کم شده؛ این بد است، با این سرعت پیشرفت خیلی عقبیم.» (20 آبان ماه 1394)؛ کمتر از 5 ماه پیش نیز معظم له در دیدار با جمعی از اساتید دانشگاه نیز خاطرنشان کردند: «این شتاب [علمی] امروز کم شده. یعنی آن شتاب بایستی ادامه پیدا می‌کرد؛ این شتاب کم شده. برادران و مسئولان عزیز وزارتخانه‌ها به این [نکته‌] توجّه کنند؛ آن شتاب، امروز نیست. کاری کنید که شتاب رشد علمی فروکش نکند.» (13‌تیر ماه 1394)

رهبرمعظم انقلاب‌اسلامی، در دیدار با رؤسای دانشگاه‌ها، مراکز و مؤسسات آموزش‌عالی، پارک‌های علم و فناوری و مراکز پژوهشی کشور با اشاره به عقب‌ماندگی تاریخی علمی کشور، تاکید کردند: اگر سرعت پیشرفت علمی کشور کم شود، فاصله‌ ما با حرکت علمی دنیا بیشتر خواهد شد. آمار داده‌اند که سرعت پیشرفت علمی ما در دنیا دو رتبه کم شده؛ این بد است؛ با این سرعت پیشرفت خیلی عقبیم. آمریکا پیشرفت علمی را ۱۴۰ سال از ما زودتر شروع کرده است. 

تولید علم، عبور از مرزهای دانش، شکل‌گیری چرخه‌ی علمی و مفاهیمی از این دست همواره از جمله اساسی‌ترین خطوط ادبیات گفتمانی رهبر معظم انقلاب اسلامی به خصوص در سالیان اخیر بوده است. ایشان پیشرفت علمی کشور را یکی از اصلی‌ترین پایه‌های ساخت مستحکم درونی کشور دانسته و در این راستا همواره آسیب‌ها و تهدیدات پیش رو را با مردم، نخبگان و مسئولین در میان گذاشته‌اند تا با برنامه‌ریزی دقیق و رفع مشکلات، روند رو به جلوی کشور در این عرصه‌ی مهم حفظ و تقویت شود.

تذکر چندباره رهبر معظم انقلاب راجع به «علم و وضعیت دانشگاه‌ها» در دو سه سال اخیر، نکات بسیاری برای پرداختن دارد. وجه اشتراک بیانات ایشان در این موارد، هشدار نسبت به افت علمی کشور و وضعیت فرهنگی دانشگاه‌هاست. مرور فرمایشات ایشان نشان می‌دهد رهبر انقلاب از هر فرصتی برای پیگیری رشد علمی کشور و سالم‌سازی محیط دانشگاه و آماده کردن آن برای پرچمداری نهضت گسترده علمی و پی‌ریزی تمدن نوین اسلامی استفاده کرده‌اند.

بی‌شک توجه عمیق به رشد و حرکت علمی کشور و تبدیل کردن گفتمان تولید علم به گفتمان اصلی دانشگاه‌ها، بسترساز ایجاد نسلی پرتلاش و کارآمد و کارآفرین به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ارکان پیشرفت همه‌جانبه کشور خواهد بود و تضعیف حرکت علمی کشور در این چهارچوب، بسترساز ایجاد نسلی ضعیف و ناکارآمد علمی و درنهایت هدررفت منابع کشور در دانشگاه‌ها و تضعیف تدریجی نظام خواهد بود.

برخلاف یک دهه اخیر، کارگزاران دولت فعلی، بهترین راه برای دستیابی به فناوری‌های نوین را واردات آن دانسته و حتی فراهم شدن شرایط این نوع واردات را- به‌طور ویژه به عنوان پیامد مذاکرات هسته‌ای- از جمله دستاوردهای خود برمی‌شمرند!

"هدف تحریم‌ها مسئله‌ هسته‌ای و حقوق بشر نیست. مسئله فراتر از اینهاست/دانشگاه را از حاشیه‌سازی و سیاست‌بازی دور نگه دارید/ بورسیه‌ها آن‌طور که روزنامه‌ها با آن بازی کردند، نبود/ اگر راست هم بود راهش این نبود که مسئله روزنامه‌ای شود/ در مسئله‌ی بورسیه‌ها به خیلی‌ها ظلم شد و خلاف قانون، تدبیر و اخلاق بود/رسیدن به رتبه‌ی بالای علمی در دنیا ناشی از شتاب بالای رشد علمی کشور بود. این شتاب امروز کم شده است"