سیاست خارجی

رفت‌وآمدهای دیپلماتیک همواره برای دولت‌ها و به‌خصوص دولت‌های در حال توسعه، از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و همچنان نیز اهمیت بالایی دارد. این رفت‌وآمدها ضمن اینکه منتقل‌کننده‌ی پیام‌های مهمی به همسایگان و همچنین سایر کشورهاست، آثار متعددی به‌خصوص در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی برای طرفین دارد. سفرهای مقامات ارشد کشورهای مختلف به جمهوری اسلامی ایران نیز طی سال‌های اخیر، سیر صعودی داشته است.

در یکی از دیدار‌های گذشته‌ی رهبر معظم انقلاب با دانشجویان، ایشان صراحتاً بیان کردند که گفتمان انقلاب اسلامی گفتمان آرمان خواهی (آرمان‌گرایی) واقع‌بین است. به این دلیل که دین اسلام هم این‌گونه است؛ یعنی یک‌سری آرمان‌ها و ارزش‌هایی وجود دارد که برخلاف مسیحیت، به واقعیت‌ها هم توجه دارند. این دیدگاه معتقد است که در سیاست خارجی باید یک‌سری آرمان‌ها و اهداف داشت، اما این اهداف و آرمان‌ها براساس مقدورات و محذورات دنبال می‌شود. اگر به بیانات رهبری در سال‌های گذشته مراجعه کنید، بسیار به این امر اشاره شده است که آرمان‌گرایی صرف، به‌معنای توهم به کار رفته است. یعنی این‌گونه نیست که آرمان‌ها را بدون توجه به واقعیت‌ها بتوانیم پیش ببریم.

«دیپلماسی» به‌عنوان یکی از ابزارهای تحقق اهداف در نظام بین‌الملل، جایگاه والایی در اندیشه و عمل رهبر معظم انقلاب اسلامی دارد و ایشان همواره از تحرک دولت‌ها در عرصه‌ی دیپلماسی که همراه با حفظ هویت و شخصیت نظام اسلامی در رفت‌وآمدها، دادوستدها و مبادلات باشد حمایت کرده‌اند. «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما» به مناسبت ایام سالگرد سفر مقام معظم رهبری به حراره زیمبابوه جهت حضور در هشتمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در سال ۱۳۶۵، به بررسی منطق سیاست خارجی انقلاب اسلامی بر اساس دیدگاه‌های امام خامنه ای می‌پردازد.

نکته بسیار مهم درباره این موضوع این است که ایران در عمل امكان وسيعي براي دسترسي به اطلاعات بانكي خود را به آمريكايي ها ایجاد کرده وفی الواقع نظام مالى ايران تراكنشي نخواهد كرد كه آمريكايي ها نخواهند. این موضوع از آن حیث اهمیت مضاعف پیدا می کند که آمریکا با این دستاورد بدنبال اثبات کمک های محرمانه ایران به گروه های مقاومت در منطقه و یا جلوگیری از انجام کمک های مذکور بوده  وعملاً با این دستاورد فوق استراتژیک، چراغ سبز دولت یازدهم را در تحقق یکی دیگر از پیش شرط های سه گانه برخورداری از عواید اقتصادی برجام هسته ای!! را (که شمال محدودیت توان موشکی، عدم حمایت از تروریسم!! و رفع مشکلات مربوط به حقوق بشر می باشد) دریافت نموده است.

پیروز مجتهد زاده استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک و همچنین مشاور پژوهشی دانشگاه سازمان ملل متحد در واکنش به شکست های پیاپی دولت یازدهم در عرصه دیپلماسی در صفحه شخصی خود نوشت: آقایان حسن روحانی و محمد جواد ظریف مسولیت شکست وحشتناک دیپلماسی "تسامح" و "تساهل" در کنفرانس سران سازمان کنفرانس اسلامی که از سوی نابغه بی همتا در امر روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران، آقای صادق خرازی، برایتان به ارث گذاشته شد، با چه کسانی است جز شما؟

از مدتها قبل مطرح شده بود که دولتی‌ها برای موفقیت در انتخابات‌های آتی نیاز به برگ‌برنده‌ای به نام «برجام» آن هم به عنوان یک «آفتاب تابان» دارند تا بتوانند با سوارشدن روی موج اجتماعی و جوسازی سیاسی‌اش؛ در انتخابات پیروز شوند. بنابراین اگر یکی از اهداف مذاکره‌کنندگان ایرانی را تامین منافع ملی- با تعریف اعتدالی- بگیریم؛ یکی دیگر از اهداف آنان نیز تامین منافع جناحی خود در داخل با اعلام پیروزی در مذاکرات خواهد بود. مساله‌ای که در انتخابات مجلس نیر به خوبی کارآیی‌اش را نشان داد.

برآورد تحولات جهان اسلام از پایان جنگ بین الملل دوم تا به امروز، نشان می دهد که ملل اسلامی و به ویژه دولت مردان آنان هیچ گاه به مانند امروز شاهد تفرق و چند دستگی نبوده اند. تفرقی که متاسفانه در فضای رشد جریان های تکفیری در سراسر پهنای اسلامی از جنوب فیلیپین تا مراکش توسط گروه های سلفی و به واسطه اقدامات فزاینده اسلام هراسانه از سوی رسانه ها و سردمداران غربی بیشترین خسارت را بر پیکره ی جهان اسلام وارد نموده است، اوج چنین خسرانی را می توان در بیانیه ی پایانی صادر شده در خلال همایش سازمان همکاری اسلامی مشاهده نمود.

انتظار جایگزینی گفت‌وگو به‌جای تسلیحات نظامی در رابطه با آمریکا، توهمی است ناشی از عدم آگاهی از مبانی اقتصاد سیاسی نظامی‌گری آمریکا در جهان حاضر. به‌عبارتی تا زمانی که مجتمع‌های نظامی-صنعتی آمریکا بر هیئت حاکمه‌ی این کشور تسلط دارند و یکی از موتورهای رشد اقتصاد این کشور هستند، دنیای آینده‌، دنیای موشک‌ها خواهد بود و نه دنیای گفت‌وگوها.

حسن روحانی به عنوان طلبه ای که (به گفته خودش) تحصیلات مقطع دکترای خود در زمینه علوم انسانی را در دانشگاه کلدونین اسکاتلند سپری کرده است؛ به یک مفهوم و گزاره حیاتی باور دارد. گزاره ای که می توان آن را به عنوان ستون خیمه افکار دولت در زمینه های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و غیره در نظر گرفت. کلیدواژه "توسعه" و پیوست های ناشی از آن؛ پارادایم اصلی حاکم بر رفتار دولت یازدهم را تشکیل می دهد. درک عملکرد دولت یازدهم در حوزه های مختلف، بدون توجه به این مفهوم بنیادی میسر نخواهد بود. حسن روحانی آنچنان به مسئله توسعه می نگرد که معنا، مفهوم و مسیر اصلی انقلاب اسلامی را ذیل همین مفهوم قابل تعریف می داند!