کمپین "نه" به انصراف از یارانه ها با شکست مواجه شد این در حالی است که قبل از آن علما و روحانیون، به همراهی هنرمندان و ورزشکاران مردم را به انصراف از یارانه نقدی تشویق کردند اما دلایل عدم انصراف مردم چه بود؟چرا با وجود سرمایه اجتماعی عظیمی که روحانی در اختیار داشت این اتفاق افتاد؟ در مقاله زیر به بررسی دلایل آن می پردازیم.
«پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ مرحله‌ی دوم هدفمند کردن یارانه‌ها با درخواست از مردم برای انصراف از یارانه‌ی نقدی آغاز شد. در این مرحله، دولت از ابزارهای مختلفی از جمله تبلیغات مستمر در صدا و سیما (زیرنویس، مصاحبه و حتی تبلیغ انصراف توسط بازیگران سریال‌های نوروزی)، یاری گرفتن از هنرمندان و ورزشکاران، راه‌اندازی کمپینی توسط حامیان دولت با عنوان «نه، به یارانه‌ی نقدی» مردم را تشویق کردند تا از یارانه انصراف دهند؛ البته از ابزار تهدید هم استفاده شد و یارانه‌بگیرانی که به دروغ خود را مستحق دریافت یارانه بدانند و درآمدها و دارایی‌های خود را کمتر گزارش کنند نیز تهدید به جریمه‌ی نقدی و محرومیت از اعتبارات بانکی نمودند. دولت از ابزارهای دیگری همچون تحریک روحیه‌ی مذهبی مردم هم استفاده نمود و با انتشار نظر مراجع در مورد جایز نبودن دریافت یارانه‌ی نقدی توسط کسانی که نیاز مالی ندارند، در پی حذف درخواست دریافت یارانه‌ی طبقه‌ی مذهبی جامعه برآمد؛ البته گاهی اوقات هم تبلیغات به سمت تحقیر رفت و کسانی که درخواست دریافت یارانه دارند، مورد تحقیر قرار گرفتند.
در ابتدا، رسانه‌ها و روزنامه‌های حامی دولت انصراف از یارانه را نشانه‌ی اعتماد مردم به دولت تدبیر و امید دانستند و آن را نشانه‌ی محبوبیت و جایگاه اجتماعی دولت در میان مردم بیان نمودند؛ حتی آقای نوبخت، سخن‌گوی دولت، در یک برنامه‌ی تلویزیونی، از انصراف میلیون‌ها نفر خبر داد. اما رفته‌رفته با نزدیک شدن به پایان فروردین و اطلاع از ثبت‌نام حدود 90درصدی مردم، لحن روزنامه‌های حامی دولت تغییر نمود و انصراف مردم از یارانه بی‌ارتباط به اعتماد مردم به دولت خوانده شد. در این تحلیل، به دنبال بررسی علل عدم استقبال اکثریت مردم از دریافت یارانه هستیم و به‌طور کلی، دلایل ثبت‌نام حدود 90درصدی مردم را می‌توان به دو دسته عوامل اصلی و فرعی تقسیم نمود:
مردمی که برای خوشنودی امام از جان خود گذشتند، امروز از 45 هزار تومان نگذشتند؛ دلیل آن واضح است، مردم زندگی و صداقت دولتمردان آن روز را می‌دیدند و اکنون زندگی مسئولان دولتی را مشاهده می‌کنند که خانه‌های اشرافی، اتومبیل‌های گران‌قیمت، مهمانی‌های مجلل و اسراف آمیزشان از چشم مردم مخفی نیست.
عوامل اصلی
1- عدم اعتماد به دولت به دلیل اشرافیت‌گرایی و تجمل‌گرایی مسئولان
نباید عوامل اصلی عدم انصراف مردم از یارانه به دلیل تحلیل‌های سطحی مورد اغفال قرار گیرد. دلیل اصلی پس زدن دست یاری دولت، که به سوی مردم دراز شده بود، تخریب اعتماد مردم به دولتمردان است. مردمی که در زمان جنگ از طلا و اموال شخصی و فرزندان خود برای کمک به جبهه‌ها می‌گذشتند، مردمی که برای خوشنودی امام از جان خود گذشتند، امروز از 45 هزار تومان نگذشتند؛ دلیل آن واضح است، مردم زندگی و صداقت دولتمردان آن روز را می‌دیدند و اکنون زندگی مسئولان دولتی را مشاهده می‌کنند که خانه‌های اشرافی، اتومبیل‌های گران‌قیمت، مهمانی‌های مجلل و اسراف آمیزشان از چشم مردم مخفی نیست.
برای نمونه، وقتی این خبر در فضای رسانه‌ای کشور منتشر شد که (البته تأیید نشده است) همسر رئیس‌جمهور به‌شیوه‌ای نامناسب در کاخ سعدآباد مهمانی زنانه با چندین نوع غذا و دسر، موسیقی و رقص و آواز و شو لباس‌های گران‌قیمت برگزار می‌کند و در پایان نیز به رسم تشکر از میهمانان به هر نفر 5 سکه بهار آزادی می دهد؛ مردم با خود می‌گویند اگر قرار است یارانه‌ی ما صرف این مهمانی‌ها و ریخت‌و‌پاش‌ها شود، انصراف نمی‌دهیم.
2- دریافت یارانه در چند سال گذشته توسط وزرا و دولتمردان که ثروت‌های میلیاردی داشتند
خیلی واضح است که وقتی وزرای آقایان روحانی و خاتمی با دریافت حقوق‌های بالا و ثروت‌های میلیاردی تاکنون یارانه می‌گرفته‌اند و خود را مستحق دریافت آن می‌دانسته‌اند، مردم عادی خود را مستحق‌تر به گرفتن یارانه می‌دانند. اگر کمک به تولید ملی و ترجیح منافع ملی چیز خوبی است، چرا تاکنون خوب نبوده است؟ اینجاست که دولت مصداق همان ضرب‌المثل می‌شود که می‌گوید: مرگ خوب است، ولی برای همسایه.
3- رانت‌خواری و فساد اقتصادی
رانت‌خواری و فساد اقتصادی ریشه‌ی اعتماد مردم را می‌خشکاند.
4- افزایش روحیه‌ی سودمحوری و ترجیح نفع فردی به نفع جمعی
سیاست‌های اقتصاد سرمایه‌داری که از زمان ریاست‌جمهوری آقای هاشمی در ایران اجرا شده است و دولت‌های مختلف با شدت و ضعف‌های مختلف به آن پایبند بوده‌اند و دولتمردان امروز نیز به شدت به آن پایبند هستند، روحیه‌ی ترجیح نفع شخصی به نفع جمعی را در مردم ایجاد می‌کند. پیداست که با سیاست‌های لیبرالی در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصاد و فرهنگ، چنین روحیه‌ای در بین مردم رواج می‌یابد و دیگر نمی‌توان از مردم انتظار ترجیح منافع جمعی بر منافع فردی را داشت.
5- نهادینه شدن روحیه‌ی تجمل گرایی بین مردم
در حال حاضر، ساده‌زیستی و قناعت در فرهنگ ما رنگ باخته است؛ پیداست که وقتی تجمل‌گرایی و اسراف در بین مردم رواج یابد، دیگر نمی‌توان انتظار قناعت در شرایط سختی را داشت.
6- نگرانی از افزایش دوباره‌ی قیمت بنزین و گرانی‌های متعاقب آن
تجربه‌ی تورم و تلاطم‌های بازار ارز در سال‌های گذشته، نشان می‌دهد که با افزایش قیمت بنزین هرج‌و‌مرج و تلاطم در بازارهای مختلف ایجاد می‌شود و عوامل قیمت‌گذار در اقتصاد، هزینه‌های زیادی را به مردم تحمیل می‌نمایند. نگرانی از این مسئله موجب می‌شود که مردم از یارانه صرف‌نظر نکنند و یارانه را مابه‌التفاوت افزایش قیمت حامل‌های انرژی برای جبران کاهش رفاه خود بدانند. زیرا با افزایش دوباره‌ی قیمت حامل‌های انرژی، تورم تحمیل‌شده به مردم در مقابل یارانه‌ی دریافتی‌شان بسیار ناچیز خواهد بود.
دلایل فرعی
7- افزایش قیمت گاز، آب و برق در سال گذشته
دولت پیش از درخواست انصراف مردم از یارانه‌ها قبوض گاز، آب و برق را افزایش داد، این باعث شد که مردم یارانه را حداقل برای پرداخت قبوض خود ضروری بدانند.
8- عدم اعتماد به خرج شدن درآمدها برای بهبود تولید و بهداشت
وزیر صنعت، معدن و تجارت چند روز گذشته از احتمال عدم تعلق یارانه به تولید خبر داد، این سخنان متناقض توسط دولت، که از یک‌سو یارانه‌ی انصرافی مردم را صرف بهبود تولید می‌داند و از سوی دیگر به طریقی آن را انکار می‌کنند، مردم را بی‌اعتماد به بهبود اوضاع می‌سازد.
به‌عنوان نمونه‌ای دیگر، مردم هر ماه مبالغ زیادی به‌عنوان حق بیمه پرداخت می‌کنند، ولی هزینه‌های درمان را باید از جیب بپردازند؛ این در حالی است که مدیران سازمان تأمین اجتماعی حقوق و پاداش‌های میلیاردی دریافت می‌دارند و از دید مردم تضمینی برای خرج شدن یارانه‌ها در این زمینه و بهبود وضعیت موجود وجود ندارد.
9- گرانی‌های ماه‌های اخیر در قیمت ارز و مواد غذاییو کاهش مصنوعی سطح عمومی قیمت‌ها
در ماهای اخیر افزایش نرخ ارز و قیمت سایر کالاها و خدمات، نگرانی از عدم وجود برنامه از جانب دولت برای کنترل قیمت‌ها را افزایش داد.
10-لحن تهدیدآمیز دولتمردان و گاه تحقیر مردم
11-عدم انصراف نیازمندان واقعی
برخی از مردم هم واقعاً در تأمین هزینه‌های زندگی با مشکل مواجه هستند و همین یارانه‌ی اندک نیز در زندگی‌شان مؤثر است، لذا نمی‌توان انتظار داشت که از یارانه‌شان صرف‌نظر کنند.
*منبع : برهان؛ زینب ابوالحسنی؛ دانشجوی دکتری اقتصاد/
آخرالزمان
#قدرت نظامی ایران
#مستند
#یوفو