تبیین جایگاه تئوری "توسعه وابسته" در اصول امام خمینی(ره)

به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در جمع نمایندگان مجلس شوراى اسلامى در آغاز چهارمین سال دوره ى نهم مجلس شوراى اسلامى، علاوه بر توصیه هاى اخلاقى و دینى، شامل برخى محورهاى اساسى در توصیه به نمایندگان مجلس و به همه مسؤولان کشور بود. نگاهى به توصیه هاى رهبر معظم انقلاب اسلامى حاکى از آن است که ایشان پس از ارزیابى کلّی از تلاش هاى مجلس در سه سال گذشته و تقدیر از برخی مواضع مجلس شوراى اسلامى بر مواضع اصولى نظام و انقلاب، بر 7 محور اصلى زیر تأکید نمودند: 1. انتخابات آتى اثر سوء بر تصمیمات مجلس نگذارد؛ 2. لزوم توجه جدى به برنامه ششم؛ 3. لزوم تعامل با دولت و دیگر قوا بر اساس حسن ظن، احترام متقابل و پرهیز از گروکشى؛ 4. لزوم توجه جدى به اقتصاد مقاومتى در برنامه ششم و بودجه؛ 5. راه حل گره هسته اى، تقویت درونى کشور است؛ 6. دردسر سازى نظام سلطه براى ما محدود به پرونده هسته اى نیست؛ 7. تأکید بر مواضع اصولى امام راحل مانع فرو غلتیدن در پرتگاه هولناک نظام سلطه خواهد شد.

باید توجه داشت که از منظر امام راحل و رهبر معظم انقلاب اسلامى راه سعادت ملت ایران و راه پیشرفت کشور از مسیر راضى کردن سران سلطه گر حاکم بر عالم کنونى نمى گذرد و این تصور که اگر کشور ما در نظام بین المللى کنونى هضم و ادغام شود به نحوى که ما عضوى معمولى و همراه با خواسته هاى سردمداران این نظام بین المللى شویم، مشکلات کشور حل مى شود، تصورى خام و باطل است. راه سعادت ملت ایران که همانا تحقق آرمان هاى اصلى انقلاب اسلامى است، از طریق تقویت درونى ملت و افزودن بر اقتدار داخلى خویش مى گذرد.

مجلس نهم شوراى اسلامى به آخرین سال عملکرد خویش وارد شد و به امید خداى متعال در انتهاى سال جارى، انتخابات مجلس دهم شوراى اسلامى برگزار و به مدد او در خردادماه سال 1395 مجلس دهم تشکیل خواهد شد. در ابتداى سال آخر مجلس نهم، نمایندگان مجلس به رسم هر سال به دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامى رفتند و معظم له در این دیدار مطالبى مفصل در باب اخلاق عبادى و اخلاقى کارگزاران در نظام اسلامى بیان داشتند که این مطالب باید به صورت مجزا مورد توجه و دقت نظر قرار گیرد. خصوصاً با توجه به این که رهبر معظم انقلاب خاطرنشان ساختند که اصل توصیه هاى این سخنرانى همان نکات اخلاقى مهمى است که براى توجه همه کارگزاران در نظام اسلامى بیان شده است.
علاوه بر این نکات اخلاقى، رهبر معظم انقلاب از تلاش هاى سه ساله مجلس دهم و اقدامات خوبى که انجام شده است تشکر کردند و در مجموع با ارزیابى اى مثبت، خاطرنشان ساختند که مجلس شوراى اسلامى به خوبى بر مواضع اصولى انقلاب اسلامى و نظام اسلامى تأکید داشته است. ایشان در این باره خاطرنشان ساختند: «بحمدالله مواضع اصولى مجلس، خوب است... وقتى مسائل اساسى و اصولى و آن چیزهایى که مبانى اصلى نظام و انقلاب اسلامى است مطرح مى شود، مواضع مجلس، مواضع قابل قبول، مثبت و بعضاً کاملاً پیشرفته است؛ این باید باشد، این در همه ى مجالس باید باشد.»
پس از توصیه ها و بیان نکات اخلاقى که بخش مهمى از این سخنرانى را به خود اختصاص داد و نیز ارزیابى کلّی فعالیت هاى مجلس در سه سال گذشته و شته و تقدیر از برخی مواضع مجلس شوراى اسلامى در اصرار بر مواضع اصولى نظام و انقلاب، بر 7 محور اصلى زیر تأکید نمودند:
1. انتخابات آتى، اثر سوء بر تصمیمات مجلس نگذارد
اولین توصیه رهبر معظم انقلاب اسلامى این بود که با توجه به نزدیک شدن به ایام انتخابات مجلس، نمایندگان دقت نمایند که مبادا مسائل انتخاباتى و تبلیغاتى، اثرى بر نوع رفتار و عملکرد ایشان داشته باشد: «مراقب باشید که عامل انتخاباتِ آخر سال، بر نحوه ى اقداماتى که در این سال مى کنید، اثر نگذارد؛ این خیلى مهم است.»
2. لزوم توجه جدى به برنامه ششم
مسأله بسیار مهم دیگرى که رهبر معظم انقلاب خاطرنشان ساختند این بود که رخوت و سستى سال آخر مجلس اثرى بر برنامه ششم کشور نداشته باشد و نمایندگان تلاش نمایند که برنامه ششم کشور با جدیت لازم خود و با دقت هاى لازم براى آن تصویب و براى اجرا ارائه گردد. به همین جهت رهبر معظم انقلاب با صراحت کامل به نمایندگان مجلس خاطرنشان ساختند: «سال آخر مسؤولیت، معمولاً در بخشى از اوقات خود دچار آفت بى حوصلگى است - مخصوص شما هم نیست؛ دولت هم همین جور است - آن آخر کار، یک حالت بى حوصلگى بهشان دست مى دهد؛ این آفت، دامان برنامه ى ششم را نگیرد. برنامه ى ششم مهم است؛ شما در برنامه ى ششم دارید براى پنج سال آینده ى کشور، قانون وضع مى کنید، آن وقت ممکن است شما نماینده ى مجلس باشید، ممکن است نباشید، امّا قانونتان هست؛ دولتها موظّفند از آن قانون تبعیت کنند، مردم متأثّر از آن قانونند. این قانون را - قانون برنامه ى ششم را - با این نگاه تدوین کنید؛ در همه ى بخشها: بخشهاى اقتصادى، بخشهاى فرهنگى، بخشهاى خدماتى، بهداشتى و درمانى، بخشهاى دفاعى و امنیتى و امثال این ها. دچار بى حوصلگى نشوید در تدوین قانون برنامه ى ششم.»
3. لزوم تعامل با دولت و دیگر قوا بر اساس حسن ظن، احترام متقابل و پرهیز از گروکشى
بخش مهمى از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در این دیدار بر تعامل میان قوا خصوصا میان مجلس و دولت متمرکز بود. ایشان البته توصیه به تعامل، حسن ظن، رعایت احترام متقابل و پرهیز از گروکشى را به هر دو قوه ارائه کردند اما در این جلسه با توجه به مخاطب آن، از نمایندگان مجلس خواستند که در رفتار با دولت به این نکات مهم توجه نمایند و از دولتمردان نیز خواستند که مبادا با سلطنت مآبى، خود را از هر انتقادى برى بدانند. ایشان خاطر نشان ساختند: «تعامل با دولت، به نظر ما یک چیز لازمى است؛ تعامل با همه ى قوا، با همه ى دستگاه هاى گوناگون کشور به خصوص با قوّه ى مجریه و دولت که این تعامل، مظهر واقعى آن چیزى است که ما اوّل سال به همه ى مردم و به شما عرض کردیم: «همدلى و هم زبانى». البتّه من به دولت هم همین سفارش را مى کنم؛ این سفارش فقط به شما نیست؛ همین سفارش را به رئیس جمهور محترم و به وزرا هم مى کنیم امّا شما هم حتماً لازم است که این تعامل را داشته باشید.»
4. لزوم توجه جدى به اقتصاد مقاومتى در برنامه ششم و بودجه
توصیه مهم دیگر رهبر معظم انقلاب اسلامى مسأله اقتصاد مقاومتى و جدى گرفتن آن در عمل بود. ایشان خاطرنشان کردند که در این باره همزبانى حاصل شده است اما ظاهرا عمل و همدلى مورد نظر هنوز باید ایجاد شود و از این جهت مجلس باید اقتصاد مقاومتى را جدى بگیرد و در برنامه ششم و بودجه سال آتى به آن توجه جدى کند.
5. راه حل گره هسته اى، تقویت درونى کشور است
یکى از توصیه هاى اصلى رهبر معظم انقلاب در طول چند سال اخیر به مسؤولان کشور به خصوص به مسئولان دولتى، توجه به داخل و تقویت درونى کشور بوده و هست. ایشان در جمع نمایندگان مجلس یک بار دیگر بر این امر که راه حل گره هسته اى که دشمن براى کشور درست کرده است، در داخل کشور است و باید با تقویت درونى کشور و ایجاد استحکام و قدرت داخلى این گره را حل کرد، تأکید کردند. این تصور خام که اگر در برابر کسانى که این گره را ایجاد کرده اند ضعف نشان دهیم، آن ها ما را به بازکردن این گره رهنمون مى شوند، تصور باطلى است. از این جهت رهبر معظم انقلاب یک بار دیگر به صراحت به همه مسؤولان کشور متذکر مى شوند که «مسأله ى هسته اى به صورت یک گِره درآمده؛ این [مسأله] راه حل هایى دارد، [امّا] آن راه حل ها متوقّف به تقویتِ درونى ما است؛ اگر این تقویت در درون انجام بگیرد، آن کار آسان خواهد شد.»
6. دردسرسازى نظام سلطه براى ما محدود به پرونده هسته اى نیست
آنچه در مورد گره هسته اى ذکر شد، البته در مورد دیگر گره هایى که دشمن در پى ایجاد آن است نیز صادق است. اگر توجه به داخل و تقویت درونى کشور جدى گرفته شد، آنگاه به دنبال پرونده هسته اى هر پرونده و بهانه دیگرى نیز از سوى دشمن مطرح شود، کشور توان عبور از آن را خواهد داشت اما اگر قرار شد با امتیاز دادن و راضى کردن دشمن از پرونده هسته اى عبور کنیم آنگاه دشمن با ایجاد بهانه هاى مشابه خواهان صدها امتیاز دیگر خواهد شد. دشمنى که بتواند ما را با گره زدن یک موضوع مجبور به انجام خواست خود کند، مسلماً حتى دست از همان گره اول نیز برنخواهد داشت و گره هاى دیگرى را نیز بر سر راه کشور ایجاد خواهد کرد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب: «غیر از مسأله ى هسته اى هم سریال هاى دیگرى در انتظار ما است؛ این جور نیست که همه ى مسائل ما با غرب، با آمریکا، با صهیونیسم، با گردن کلفت هاى اقتصادى دنیا فقط همین مسأله ى هسته اى باشد؛ این تنها مسأله ى ما نیست؛ دنباله اش مسائل گوناگون - حقوق بشر و امثاله و امثاله - [هست] حلّ همه ى این مسائل آسان خواهد شد، نمی گویم به خودى خود حل خواهد شد؛ نه، تلاش لازم است امّا حل آن مسائل آسان خواهد شد. اگر چنان چه ما توانستیم این مسأله ى داخلى را حل کنیم.»
7. تأکید بر مواضع اصولى امام راحل، مانع فرو غلتیدن در پرتگاه هولناک نظام سلطه خواهد شد.
رهبر معظم انقلاب در آخرین محورى که در این نوشته به آن پرداخته مى شود، نظام سلطه را مغاک و پرتگاهى هولناک معرفى مى کنند که راه مانع شدن از فروافتادن کشور در این پرتگاه هولناک، تأکید بر مواضع اصولى امام راحل است. ایشان در این باره خاطرنشان ساختند: «نگاه کنیم ببینیم مجموعه ى بیانات امام چه رفتارى را، چه جهت گیرى اى را براى انقلاب و براى نظام جمهورى اسلامى ترسیم مى کند؛ روى این مواضع بایستى ایستاد؛ باید شاکله ى مجلس این باشد. اگر این شد، آن وقت در پرتگاه هولناک فرو غلتیدن در نظام سلطه ما دچار نخواهیم شد؛ در یک چنین پرتگاه هولناکى فرو نخواهیم غلتید؛ والّا اگر این نشد، خطرات در این زمینه زیاد است.»

* راه امام در برابر راه نظام سلطه است نه همراه با آن
در میان نکاتى که رهبر معظم انقلاب اسلامى بر آن تأکید کردند، شایسته است که به اختصار هرچه تمامتر دقت نظرى بر این نکته داشته باشیم که از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامى و البته با نگاهى به صحیفه امام راحل و سخنان گهربار آن عزیز سفر کرده مشاهده مى کنیم که راه امام، در برابر نظام سلطه بوده و است و امام راحل سعادت ملت ایران را در همراهى با نظام سلطه و هضم شدن در آن نمى دیدند. البته این سخن به معنى دشمن تراشى و جنگ طلبى نبوده و نیست اما لازمه آن این است که جامعه اسلامى چنان قوت و قدرت درونى و استحکام داخلى پیدا کند که در برابر زورگویى و ظلم نهادینه شده بین المللى بایستند و از مظلومان دفاع کند و با ظالمان همراه نشود. این چیزى نیست که با ادغام در نظام سلطه براى کشورى حاصل شود.
در برابر این نگاه، برخى تصور مى کنند که اگر کشور ما در نظام بین المللى کنونى هضم و ادغام شود به نحوى که ما عضوى معمولى و همراه با خواسته هاى سردمداران این نظام بین المللى شویم، در واقع مشکلات کشور را حل کرده اند. اینان تصور مى کنند که توسعه کشور و پیشرفت ما مستلزم آن است که در نظم کنونى عالم چنان دخیل شویم که یک توسعه وابسته و همراه با نظام حاکم بر عرصه بین المللى شامل ما نیز بشود و گاه از آن به تئورى توسعه وابسته تعبیر مى کنند. این تصور از حل مشکلات کشور در واقع راه حلى براى مسائل و مشکلات کشور نیست بلکه راه منحل کردن آرمان ها و رفتن به مسیرى است که سردمداران نظام سلطه مى خواهند.
به عبارت بهتر راهى که امام راحل در پیش پاى ملت ایران قرار داد و مسیر عزت و سعادتى که او معرفى کرد، منافع و خواسته هاى ظالمان را به خطر مى اندازد و در دل مظلومان و مستضعفان عالم امید و همراهى ایجاد مى کند. برخوردى که سردمداران نظام سلطه با راه امام و سخن امام کردند چه بود. آن ها مقابله و سرکوب و جنگ سخت و نرم و تلاش براى براندازى و ایجاد انحراف و راه هاى مختلف دیگرى را امتحان کردند و در کنار آن ها به تحریم و فشار اقتصادى و سیاسى و تبلیغاتى و امنیتى و... روى آوردند. راه حل مسأله این نیست که ما دست از آرمان ها و خواسته هاى امام راحل که آرمان هاى ملت انقلابى ایران بوده است برداریم و در مسیرى حرکت کنیم که سردمداران نظام سلطه طراحى کرده اند. این راهى براى حل مسأله نیست بلکه منحل کردن آن است.
راه حل آن است که ملت ایران با اتکا بر نیروى درونى خود و با بهره گیرى از همه استعدادها و توان هاى خویش به مسیرى گام نهد که دشمن نتواند خواسته خود را بر ملت ایران تحمیل کند و در مسیر حرکت به سمت آرمان هاى انقلاب این ملت مانعى ایجاد کند. این سخن نه تنها جنگ طلبى و خشونت طلبى نیست بلکه مانع جنگ و خشونت است. اگر ملتى قوى شد، دشمنان از جنگ با او و صدمه به او مى هراسند و این بهترین راه جلوگیرى از جنگ است. ضعف یک ملت یا وابستگى او مانعى در برابر سلطه گران بى اخلاق دنیا نیست که به او صدمه نزنند و یا برایش مشکل ایجاد نکنند.
از این جهت است که باید توجه داشت که از منظر امام راحل به عنوان بنیان گذار نظام اسلامى و از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامى به عنوان رهرو اصلى راه امام و پرچمدار کنونى نظام اسلامى در این مسیر، راه سعادت ملت ایران و راه پیشرفت کشور از مسیر راضى کردن سران سلطه گر حاکم بر عالم کنونى نمى گذرد. با راضى کردن سلطه گران به هیچ یک از آن آرمان هاى اصیل و اهداف بلندى که ملت براى آن از خون خویش هزینه پرداخته است، نخواهیم رسید.(+)

"Our President, analytical news site"