دستاوردهای دولت مهرورزی(75)؛صادرات بنزین هدیه دولت احمدی نژاد به دولت یازدهم

به گزارش روز یکشنبه ایرنا، میانگین مصرف بنزین درکشور سال گذشته 63.43 میلیون لیتر در روز و میانگین تولید آن در پالایشگاه ها حدود 60.22 میلیون لیتر در روز بود که با تجمیع بنزین تولیدی در پالایشگاه ها با بنزین تولید شده در مجتمع های پتروشیمی، برای نخستین بار فاصله میان تولید و مصرف این فرآورده استراتژیک برداشته شد.

بدین ترتیب با مدیریت دولتهای نهم و دهم نه تنها نیاز داخل به بنزین به طور کامل تامین و واردات سنگین آن گریبان اقتصاد کشور را رها کرد، بلکه عضویت جمهوری اسلامی ایران در باشگاه صادرکنندگان بنزین دنیا نیز عملیاتی شد. پیش بینی می شود در سال 92 میزان مصرف بنزین در کشور بطور متوسط از 67 میلیون لیتر در روز فراتر رود، این در حالی است که ظرفیت تولید بنزین در کشور نیز تا مرز 71 میلیون لیتر در روز افزایش خواهد یافت.

** دولت اصلاحات رکورد دار افزایش واردات بنزین

می توان گفت وابستگی کشور به واردات بنزین از یک طرف و پرداخت یارانه برای قیمت آن از طرف دیگر اصلی ترین و جدی ترین مشکل در سالهای 75 تا 84 بوده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اگر مدیریت دولت نهم در سهمیه بندی بنزین و کنترل مصرف آن و همچنین اهتمام دولت دهم به اجرای قانون هدفمندی یارانه ها نبود، اکنون کشور بصورتی ورشکسته درآمده بود و میزان وابستگی کشور نیز به بالاترین حد خود می رسید.

نگاهی به روند واردات بنزین به کشور نشان می دهد که از سال 1368 تا سال 1375 متوسط واردات بنزین به کشور برابر با 2.4 میلیون لیتر در روز بوده است. در سال 1376 با روی کار آمدن دولت اول اصلاحات واردات بنزین به کشور با بیش از 120 درصد رشد به 5.8 میلیون لیتر در روز می رسد.

در سال های 77 و 78 میزان واردات بنزین به کشور با کاهش 35 درصدی و 10 درصدی نسبت به سال قبل خود مواجه می شود اما از سال 79 تا 83 با افزایشهای شدید و پی در پی همراه است. واردات بنزین در سال 79 با رشدی 55.3 درصدی همراه می شود. در سال 80 هم واردات بنزین شاهد 48 درصد افزایش است. در سال 81 برای اولین بار در تاریخ کشور میزان واردات بنزین از مرز 10 میلیون لیتر در روز فراتر می رود که رشدی 34 درصدی را نسبت به سال قبل نشان می دهد.

در سال 82 رکورد دیگری از واردات بنزین به کشور ثبت می شود. افزایش بیش از 45 درصدی واردات بنزین سبب می شود تا میزان واردات از 15 میلیون لیتر در روز نیز فراتر رود. دولت اصلاحات در سال پایانی عمر خود یعنی در سال 83 باز هم واردات بنزین را بیش از 50 درصد افزایش داد تا رکورد بیشترین میزان واردات بنزین به کشور در مرز 23 میلیون لیتر در روز را از آن خود کند. نکته قابل توجه آنکه میانگین افزایش واردات روزانه بنزین از سال 79 تا پایان سال 83 بیش از 46 درصد است.

دولت اصلاحات در حالی بر سر کار آمد که میزان واردات بنزین به کشور بیش از 5 میلیون لیتر در روز بود اما زمانیکه دولت را به محمود احمدی نژاد تحویل داد میزان واردات این محصول استراتژیک به بیش از 23 میلیون لیتر در رزو رسیده بود. به عبارت دیگر با مدیریت دولت اصلاحات میزان وابستگی کشور به واردات بنزین از سال 76 تا 84 بیش از 4 برابر شد.

** دولت احمدی نژاد رکورددار کاهش واردات بنزین

با شروع به کار دولت نهم در سال 84 میزان واردات بنزین به کشور با افزایشی 9 درصدی همراه بود. در سال 85 نیز میزان واردات بنزین به کشور بیش از 10.8 درصد افزایش یافت و به از 27 میلیون لیتر در روز فراتر رفت. تصمیم دولت به اجرای سهمیه بندی بنزین و ارائه کارت هوشمند سوخت سبب شد تا روند صعودی واردات بنزین به کشور پس از 7 سال متوقف شود بطوریکه میزان واردات بنزین در سال 86 با 30 درصد کاهش به کمتر از 20 میلیون لیتر در روز رسید.

هرچند که واردات بنزین در سالهای 87 و 88 با افزایش همراه بود اما در نهایت به 21 میلیون لیتر در روز نرسید. در سال 89 واردات بنزین باز هم کاهشی 30 درصدی را تجربه کرد و به کمتر از 15 میلیون لیتر رسید. در واقع مدیریت دولت نهم توانست بی تدبیری دولت اصلاحات در وابستگی به واردات بنزین را جبران کرده و در سال 90 با 67 درصد کاهش در میزان واردات بنزین، بیشترین کاهش در وابستگی به واردات بنزین را به نام خود ثبت کند. نکته قابل توجه اینکه در سال 90 برای اولین بار امکان صادرات بنزین به مقدار محدود (روزانه 2.7 میلیون لیتر) نیز فراهم شد.

به این ترتیب دولت احمدی نژاد توانست علیرغم تامین نیازهای داخل کشور بدون ایجاد اختلال در زندگی مردم از هدر رفت منابع کشور برای واردات بنزین جلوگیری کند. این در حالی بود که کشور در شرایط سخت تحریمهای خارجی و کارشکنی های داخلی قرار داشت. پیش بینی های سال 92 حکایت از آن دارد که با تلاش دولتهای نهم و دهم وابستگی 4 برابری ایجاد شده در دولت اصلاحات نسبت به واردات بنزین نه تنها به صفر رسیده بلکه امکان صادرات بنزین را نیز بعنوان فرصتی مغتنم در اختیار دولت یازدهم قرار داده است.

** بی تدبیری و سوء مدیریت

علیرغم اینکه دستاوردهای دولت در زمینه کنترل مصرف بنزین در کنار افزایش تعداد خودرو در کشور و همچنین افزایش میزان سفرهای مردم و نقل و انتقال مسافر در سالهای اخیر در معرض دید افکار عمومی قرار دارد اما هنوز عده ای از افراد و برخی گروههای سیاسی تلاش می کنند تا چشمان خود را بر روی حقایق و واقعیت های موجود ببندند و به خاطر برخی بغض ها و کینه های شخصی و گروهی دولت های نهم و دهم را بی تدبیر خطاب کرده و مدیریت این دولتها را زیر سوال ببرند.

عده ای هم با ژنرال نامیدن خود در صنعت نفت، دوران مدیریت خود در دولت اصلاحات را دوران طلایی صنعت نفت می خوانند. اما برای افکار عمومی کاملا مشخص است که در دورانی که وابستگی کشور به واردات بنزین بیش از 4 برابر شد بی تدبیری صورت گرفته یا در زمانی که نه تنها واردات کاهش یافت بلکه صادرات بنزین نیز در دستور کار قرار گرفت و اجرایی شد! البته منافع سیاسی این افراد و گروهها ایجاب می کند که رها شدن کشور از وابستگی به واردات بنزین را سوء مدیریت بنامند و در مقابل سرمایه گذاری برای تولید بنزین و صادرات آن را بی تدبیری قلمداد کنند.

** مصرف بنزین در دولت های هفتم تا دهم

میانگین مصرف بنزین در طول سالهای 1376 تا 1379 به ترتیب 34.97، 37.70، 39.14 و 42.54 میلیون لیتر در روز گزارش شده است. همچنین میانگین مصرف این فرآورده نفتی در طول سالهای 1380 تا 1383 به ترتیب 45.81، 50.52، 56.28 و 60.67 ثبت شده است. متاسفانه سوء مدیریت و عدم کنترل مصرف در این سالها سبب شد تا اختلاف میزان مصرف بنزین با تولید آن از 10 میلیون لیتر در روز به بیش از 20 میلیون لیتر در روز برسد.

مصرف بنزین در نخستین سال فعالیت دولت نهم (1384) به میزان 67.04 میلیون لیتر در روز ادامه پیدا کرد و روند رو به رشدش به گونه ای بود که در سال 1385 به 73.66 میلیون لیتر در روز رسید.

با مصرف رکوردگونه بنزین در سال مذکور، دولت نهم با انجام بررسی های کارشناسی و اجرای بزرگترین پروژه فناوری اطلاعات در کشور که کارت هوشمند سوخت بود، تصمیم گرفتند سیاست های کنترل مصرف را به طور جدی در کشور اعمال کنند و بدین ترتیب طرح سهمیه بندی بنزین را از ششم تیرماه سال 1386 درکشور به اجرا گذاشتند.

بااجرای این سیاست ها، میانگین مصرف بنزین به یکباره حدود 10 میلیون لیتر در روز کاهش یافت و به 64.46 میلیون لیتر در روز رسید. گفتنی است، میانگین مصرف بنزین در سال های 1388 تا 1391 به ترتیب حدود 64.80، 61.27، 59.88 و 63.43 میلیون لیتر در روز بوده است.

** تولید بنزین در دولت های هفتم تا دهم

در سالهای گذشته ، علاوه بر اجرای برنامه های کنترل و کاهش مصرف بنزین، افزایش ظرفیت تولید بنزین در قالب پروژه های احداث پالایشگاه، طرح های توسعه ای ، طرح های افزایش ظرفیت و بهینه سازی مورد توجه بخش پالایشگاهی کشور بود. در راس این برنامه ها بهره برداری از طرح افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند در اواخر سال گذشته به منظور افزایش ظرفیت تولید بنزین به میزان 16 میلیون لیتر در روز بود که از سوی دکتر محمود احمدی نژاد رییس جمهوری به بهره برداری رسید.

براساس آمار رسمی، میانگین تولید بنزین در سالهای 1377 تا 1379 به ترتیب 28.44، 28.56 و 26.67 میلیون لیتر در روز و در سال های 1380 تا 1383 به ترتیب 37.84، 40.88، 43.17 و 43 میلیون لیتر ثبت شده است.

سیر صعودی تولید بنزین در دولت های نهم و دهم شتاب گرفت، به طوری که ظرفیت تولید بنزین در سال 1388( پایان فعالیت دولت نهم) به 51.5 میلیون لیتر در روز و در پایان سال 1391 به 60 میلیون و 220 هزار لیتر در روز رسید.

با بهره برداری از طرح های توسعه ای جدید پالایشگاه های تبریز، اصفهان و بندرعباس که ظرفیت تولید بنزین کشور به سطح 71 میلیون لیتر در روز می رسد، پیش بینی می شود با راه اندازی فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس تا پایان سال جاری، تولید روزانه 11.8 میلیون لیتر بنزین به ظرفیت تولید بنزین کشور اضافه شود.

گفتنی است این دستاوردها در شرایطی نصیب اقتصاد کشور شده است که کشورهای غربی با تحریم های غیرعادلانه مانع از هرگونه انتقال تکنولوژی و سرمایه گذاری به صنعت نفت ایران شدند. کارشناسان و متخصصان صنعت نفت به ویژه در بخش پالایشگاهی با استفاده از توان تخصصی و دانش خود این موفقیت ها را به ملت ایران تقدیم کردند.

با ادامه روند کنونی و سرمایه گذاری های لازم تحقق برنامه تولید روزانه بنزین به میزان 100 میلیون لیتر در پایان برنامه پنجم توسعه کشور ( 1394) دور از انتظار نیست.

در صورت ادامه اجرای سیاست های کنترل مصرف بنزین که بخشی از آن تعیین قیمت منطقی برای این فرآورده و اجرای فازدوم قانون هدفمندی یارانه ها است ، ضمن عرضه پایدار بنزین به مصرف کنندگان داخلی ، با صادرات بنزین سهمی نیز از تجارت این فرآورده نفتی با ارزش در دنیا کسب خواهیم کرد.