انکار بی‌حاصل شیخ / در سعدآباد چه گذشت؟

حسن روحانی چنان از عملکرد خود در 22 ماه مذاکرات هسته‌ای دفاع می‌کرد و چنان با آب و تاب درباره آن حرف می‌زد که انگار متوجه نبود هنوز زمان طولانی مدتی از مسئولیت او در شورای عالی امنیت ملی نمی‌گذرد و مردم به خوبی به یاد دارند در سعدآباد و بروکسل و پاریس چه گذشت و چه قراردادهای ننگینی در همین دوران به ملت ایران تحمیل شد. 
 به عنوان مثال، ایران در سوم شهریور سال 1382 به صورت رسمی برای مذاکره با آژانس درباره پروتکل الحاقی اعلام آمادگی کرد که تنها 18 روز پس از اعلام آمادگی ایران برای پاسخ مثبت به پیشنهاد سه کشور اروپایی، نخستین قطعنامه شورای حکام علیه فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان تصویب شد.
 
شما که با سواد هستید، اسم این طرح را چه می‌گذارید؟
 
حسن روحانی شب گذشته در واکنش به سخنان مجری برنامه که از تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای در دوران فعالیت او در مذاکرات سخن گفت، مخالفین خود را افرادی بی سواد نامید که دروغ می‌گویند. بد نیست خلاصه‌ای از آنچه در جریان دوران مسئولیت آقای روحانی گذشت را بازخوانی کنیم تا ببینیم نظر با سوادها درباره آن چیست.
 پس از امضای سه قرارداد سعدآباد، بروکسل و پاریس، سه کشور اروپایی طرحی را در 14 مرداد 1384 ارائه دادند که طبق آن، ایران متعهد به توقف دائمی فعالیت‌های چرخه سوخت هسته‌ای شد و سه کشور اروپایی هم متعهد شدند که ارائه تسهیلات برای ورود ایران به سازمان تجارت جهانی، ارائه تسهیلات برای دسترسی ایران به اینترنت پرسرعت، ارائه تسهیلات برای دسترسی ایران به قطعات هواپیمای مسافری و یافتن شغل برای دانشمندان، متخصصان و کارشناسان صنعت هسته‌ای ایران در اخل کشور که به دلیل توقف کامل فعالیت‌های هسته‌ای بیکار شده‌اند را در دستورکار خود قرار بدهند.
 بد نیست الآن از "با سوادها"ی موردنظر حسن روحانی سوال پرسید که اسم این طرح که حق مسلم ایران در زمینه فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای را نادیده بگیریم و در مقابل، امکاناتی برای دسترسی به اینترنت پرسرعت به ما داده شود، چیست؟ شاید بهترین پاسخ را علی لاریجانی، دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی کشور داده باشد: اروپایی‌ها می‌خواستند دُر غلتان از ما بگیرند و آب نبات بدهند.

موضوع هسته‌ای کشورمان در سال 81 با مصاحبه‌ای که یکی از اعضای منافقین در واشنگتن انجام داد، مطرح شد که آنها ادعا کردند که ایران یک سری فعالیت‌های مخفی دارد؛ که از آنجا در واقع این موضوع به عنوان یک موضوع مهم در عرصه سیاست خارجی ایران مطرح شد.حدود یک‌سال بعد اروپایی‌‎ها نامه‌ای را به وزیر خارجه ایران نوشتند و از وی در خواست کردند که ایران پروتکل الحاقی را بپذیرد و همه فعالیت‌های هسته‌ای خود را تعلیق کند که در 15 مرداد 82 وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه این کار را انجام دادند.در 21 شهریور 82 یعنی 18 روز پس از اینکه ایران یک رویکرد تعاملی نشان داد؛ این سه کشور اروپایی نخستین قطعنامه علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به شورای حکام آژانس ارائه کردند و درآن جلسه با اجماع به تصویب رسید.در نهایت ایران مجبور شد توافق سعدآباد را بپذیرد. پس از پذیرش توافقات سعدآباد، در چهارم اسفند ماه 1382 ماجرای توافق بروکسل مطرح شد؛ در این توافقنامه ایران متعهد شد ساخت و آزمایش سانتریفیوژهای مورد نیاز برای غنی‌سازی و اقدام به ساخت قطعات یدکی سانتریفیوژهای موجود در آن زمان را نیز تعلیق کند.

 تیم هسته‌ای گذشته در ابتدا می‌گوید مذاکره می‌کند تا قطعنامه شورای حکام اجرا نشود، اما بعد به جایی می‌رسند که تمام فعالیت‌های غنی‌سازی را تعلیق می‌کنند و هیچ تعهد ملموسی را نیز اروپایی‌ها دریافت نمی‌کند.

طرف غربی دائما خط قرمزهای خود را جلوتر می آورد و درخواست های بیشتری را مطرح می کرد. در حالی که در سپتامبر 2003 درخواست مطرح شده در قطعنامه شورای حکام فقط تعلیق غنی سازی به معنای عدم تزریق گاز به ماشین ها بود، در توافق بروکسل در فوریه 2004 این درخواست ها به تعلیق ساخت قطعات ماشین های سانتریفیوژ و مونتاژ ماشین ها هم تسری پیدا کرد. در آبان 83 (نوامبر 2004) و در توافقنامه پاریس عملا غربی ها خط قرمز خود را به کل سیکل سوخت و حتی مرحله معدن و تبدیلات شیمیایی هم تسری دادند. بنابراین عملا راهبرد مذاکراتی ایران به گونه ای بود که به غرب این جرئت را می داد که دائما خط قرمزهای خود را پر رنگ تر کند.

ایران با این تعهد همه تکالیف مربوط به همه معاهدات عدم اشاعه را پذیرفت بدون اینکه از حقوق آن برخوردار باشد و متعهد شد که پروتکل الحاقی را امضا کند و همچنین متعهد شد که فرآیند تسریع پروتکل الحاقی را آغاز کند و متعهد به تعلیق همه فعالیت های غنی سازی موارد آژانس شد.

برای یادآوری به با سوادها؛ در سعدآباد چه گذشت؟
 
ماحصل مذاکرات سعدآباد، صدور توافقنامه مشترک میان 3 کشور اروپایی و ایران با محتوای کم سابقه‌ای بود؛ توافقنامه‌ای که حسن روحانی در هنگام قرائتش در حضور خبرنگاران مجبور شد بارها توقف کند تا صدای شعارهای اعتراضی انبوه دانشجویان از خارج از محوطه کاخ، مزاحم اطلاع‌رسانی وی نشود.
 در این میان شاید مهم‌ترین بخش توافقنامه مربوط به این قسمت بود "به منظور اعتماد بیشتر، ایران به طور داوطلبانه تصمیم گرفته است که برنامه تعلیق خود را ادامه و توسعه داده تا شامل تمام فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و بازفرآوری و کلیه آزمایش‌ها یا تولید در هر تأسیسات تبدیل اورانیوم شود، آژانس از این تعلیق مطلع خواهد شد و از آن دعوت خواهد شد که بر آن نظارت و آن را تأیید کند."
 در ادامه این توافق عجیب با وزرای خارجه تروئیکای اروپایی آمده بود: "تعلیق به موقع انجام خواهد شد به شکلی که آژانس بتواند قبل از اجلاس نوامبر شورای حکام اجرای آن را تأیید نماید. تعلیق زمانی که مذاکرات برای یک توافق مورد قبول دو طرف در خصوص ترتیبات درازمدت پیش می رود، ادامه خواهد یافت."
 ماجرا اما قرار نبود به اینجا ختم شود. به طوری که سفیر آلمان 4 سال بعد در برنامه گفتگوی ویژه خبری پرده از هدف نهایی کشورهای مذکور از توافقنامه سعدآباد برداشت و گفت: «من نمی خواهم شمار را فریب بدهم! ما خواستار تعلیق همیشگی فعالیت های هسته ای ایران هستیم!»
 
تونی بلر درباره قرارداد سعدآباد چه گفت؟
 
شاید از نظر آقای روحانی، ما بی سواد باشیم و مسئولین کشورهای اروپایی، با سواد. بنابراین از تونی بلر، نخست وزیر وقت بریتانیا نقل قول می‌کنیم که در مستند شبکه BBC اعلام کرد: "ما میوه حمله نظامی به عراق را در سعدآباد چیدیم."
 پروژه "خاورمیانه بزرگ" در آستانه به سرانجام رسیدن بود و آمریکایی‌ها همراه متحدان اروپایی شان داشتند ثمره پیروزی عراق را در سعدآباد درو می کردند، افغانستان را پیش از آن گرفته بودند و از حاکمان دولتی و مجلسی ایران هم مطابق نامه سال 2003 خرازی به آنان قول گرفته بودند که از حزب الله لبنان و حماس حمایت نکند و البته نافرمانی هسته‌ای هم نکنند. کار داشت خوب پیش می رفت متحصنان مجلس ششم و کاندیدای منتخب‎شان در انتخابات 84 همچنان بر لزوم لحاظ عاقبت فشارهای غرب پافشاری می‌کردند اما ناگاه ورق برگشت و در نتیجه هم‌صدایی مردم و نخبگان و سرانجام ایستادگی ملی در موضوع هسته ای نتیجه دیگری رقم خورد و عاقبت مسئله ای که روزی قرار بود با نوشیدن جام زهر مختومه شود، به جایی رسید که طرف غربی حاضر شد تنها برای مذاکره با ایران از همه خواسته های خود بگذرد.
 همان هایی که روزی تنها برای مذاکره پیش شرط گذاشته بودند که باید همه فعالیت های هسته ای تعطیل شود و با پاسخ "نه" رئیس جمهور جدید روبرو شدند، پشیمان شدند و در ژنو باز پای میز گفتگو نشستند. آنها این بار ویلیام برنز، سومین مقام ارشد وزارت خارجه وقت امریکا را برای مذاکره فرستادند، برنز همانی است که پرونده لیبی را مدیریت کرد و همه تجهیزات هسته ای آن کشور را سوار بر کشتی تا امریکا مشایعت کرد اما او خود در مذاکرات ژنو گفته بود که از دید وی نیز صحبت از "تعلیق" برای برنامه هسته ای ایران غیرممکن است.

رهبر انقلاب نیز در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام با اشاره به روندی که پس از مذاکرات و بیانیه تهران رخ داد می‌گویند:

ما آن دو سال، دو سال و نیم، آن مشى‌‏اى که داشتیم، اگر آن مشى را نمی‌کردیم، امروز ممکن بود خودمان را ملامت کنیم، بگوییم چرا آن راه را تجربه نکردیم؟ حالا نه، با دلِ قرص و با دید روشن، می‌دانیم داریم چه کار می‌کنیم. آن راه را هم تجربه کردیم و دیدیم؛ هیچ‏کس احتجاجى بر علیه دستگاه و نظام، نسبت به این ممشایى که آقاى رییس‏ جمهور در باب مسئله‏‌ى هسته‏‌اى تشریح کردند، ندارد. راه همین است. ما آن راه دیگر را هم تجربه کردیم؛ روشن شد. البته روشن بود، حالا سندهاى اینها هم یک روزى ان‏شاءاللَّه منتشر خواهد شد. کلمه‏ کلمه‏‌ى حوادث این روزهاى گوناگون ثبت و یادداشت و ضبط شده است؛ یک روزى در اختیار افکار این ملت قرار خواهد گرفت و ان‏شاءاللَّه روشن خواهد شد که در این مدت چه گذشته است. آن روز هم معلوم بود، منتها خوب، لازم بود. آن حرکت، حرکتِ لازمى بود و آن انجام گرفت. امروز هم این حرکت، حرکتِ درستى است. سیاست ما در مورد مسئله‏‌ى هسته‏‌اى، سیاست روشنى است: پیشرفت، پافشارى برحق ملت ایران بدون عقب‏ن شینى؛ البته با منطق روشنى که داریم. هدف هم هدفِ انسانى و روشنى است.

منبع: تریبون مستضعفین