خبرگزاری انگلیسی رویترز در گزارشی که پس از اعلام کاندیداتوری خاتمی برای انتخابات ریاست جمهوری دهم منتشر شد، از خاتمی به‌عنوان یک مجری تنش‌زدا باد کرد و احمدی‌نژاد را به دلیل پافشاری بر حقوق ملت ایران، تنش‌زا خواند.

در این نوشته که به قلم خبرنگار ایرانی مقیم تهران رویترز تهیه شده است، با اشاره به رفتار دولت‌های غربی در قبال ایران طی 8 ساله دولت خاتمی، می افزاید: این اعلام آمادگی از سوی خاتمی، رأی دهندگان ایرانی را بین 2 کاندیدا یعنی خاتمی و احمدی نژادی که در طول اولین 4 سال ریاست جمهوری خود، ایران را با تباهی های زیادی در جریان برخورد با غرب در زمینه اجرای برنامه هسته ای مواجه کرده است، مواجه می‌کند.

اتمی در نشست سیاست مداران طرفدار اصلاحات اعلام کرد: "من در اینجا اعلام می کنم که به‌طور جدی در انتخابات شرکت خواهم کرد."

انتخابات ایران در خارج از مرزهای این کشور بسیار مورد توجه است زیرا اوباما رئیس جمهور جدید امریکا نیز رویکرد جدیدی را نسبت به ایران اتخذ کرده وخواهان برقراری و گسترش رابطه با ایران به عنوان چهارمین کشور نفت خیز جهان است؛ البته اگر تهران "مشتش را باز کند".

به گفته تعدادی از تحلیل‌گران، واشنگتن تا مشخص شدن نتیجه انتخابات ایران منتظر خواهد ماند و از اعلام جزئیات برنامه خود در قبال ایران خودداری خواهد کرد. در عین حال، ایران شرایط سختی را برای آغاز مذاکرات با امریکا اعلام کرده است. این دو دشمن دیرینه، از ابتدای انقلاب اسلامی در سال 1979 تاکنون تعامل دیپلماتیکی نداشته اند.

به گفته تحلیل‌گران، انتخابات به معنای تغییر در سیاست جمهوری اسلامی ایران نخواهد داد زیرا نهایتاً حرف آخر را رهبر انقلاب اسلامی یعنی آیت‌الله خامنه‌ای می زند. با این حال، رئیس جمهور می تواند بر نگاه رهبری نسبت به اجماع در میان نخبگان سیاسی تأثیرگذار باشد.

به گفته محمد علی ابطحی مشاور و یکی از نزدیکان سیاسی خاتمی در زمان دولت سابق، "مردم در اثر سیاست خارجی و اقتصادی اعمال شده توسط احمدی نژاد احساس می کنند که به تغییر نیز دارند بنابراین ما فکر می کنیم که مردم به‌خاطر تغییر به خاتمی رأی دهند و با ورود خاتمی به صحنه رقابت ها، انتخابات قطبی خواهد شد."

احمدی نژاد به دلیل مشکل در مدیریت اقتصاد و تورم که به نقلی، در سال گذشته به 30 درصدافزایش یافته است، با انتقادات زیادی روبرو است. براساس اظهارات اصلاح‌طلبان، سخنان تند و موضع‌گیری‌های احمدی‌نژاد در سیاست خارجی باعث منزوی شدن ایران شده است.

غرب ایران را متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای می کند، چالشی که تهران آن را انکار می کند و هدف خود را از پی گیری برنامه هسته‌ای، تولید انرژی برق می‌خواند. اگرچه تهران به‌علت آنکه نتوانسته است قدرت‌های جهانی را در مورد هدف خود قانع کند، تاکنون با 3 دور تحریم از سوی سازمان ملل مواجه شده است.

خاتمی چنانچه مجدداً انتخاب شود قصد دارد در خارج از مرزها سیاست تنش‌زدایی و در داخل کشور، تغییرات سیاسی و اجتماعی را پیگیری کند. اما وی در پیاده کردن این برنامه‌ها با چالش‌های زیادی و با کسانی که قدرت اصلی را در سطوح مختلف در دست دارند، مواجه خواهد شود که باعث ممانعت از پیاده کردن اهداف اصلاحی وی خواهند شد.

در مقابل احمدی نژاد که گفته است در انتخابات ریاست جمهوری آینده شرکت خواهد کرد، بیشتر بر پیاده کردن و بازگشت به ارزش‌های انقلاب اسلامی و تقسیم درآمدهای نفتی به‌طور منصفانه در میان تمامی اقشار تأکید دارد و آن را در برنامه کاری خود قرار داده است.

این دو کاندیدا، از نظر ظاهر هم تفاوت‌هایی با هم دارند. خاتمی یک روحانی با عمامه سیاه است که نمایانگر آن است که وی از سلاله پیامبر اسلام است. در عوض احمدی نژاد شخصی غیر روحانی است و غالباً کاپشنی به تن دارد که قیمتش کمتر از 25 دلار است.

خاتمی می گوید: «من همیشه بر شکل‌گیری و تشکیل سازمان‌های مدنی پافشاری کرده‌ام. جهت مطالبات تاریخی ملت ایران میل به آزادی، استقلال و عدالت استوار دارد و من هم بر روی همین اصول کار خواهم کرد.»

اگرچه تعداد بسیار زیادی از نقشه‌ها و برنامه‌های اصلاحات خاتمی مانند قانون رفع محدودیت مطبوعات تحقق نپذیرفت با وجود اینکه تعداد زیادی از روزنامه‌ها در زمان وی تعطیل شدند، اما تعداد مطبوعات در زمان ریاست جمهوری وی رو به افزایش گذاشت و بعضی از سختگیری های اجتماعی کاهش یافت.

با وجود این، تعدادی از اصلی‌ترین حامیان خاتمی با به پایان رسیدن زمان ریاست جمهوری وی ازاو کناره‌گیری کردند. آنها همیشه چنین اظهار می‌داشتند که خاتمی در زمان ریاست جمهوری خود باید برای ایجاد تغییرات تلاش و فشارهای بیشتری اعمال می کرد. دانشجویانی که یک زمان از جلوداران تغییر محسوب می شدند، وی را متهم به دادن قول های بزرگی کردند که هیچ وقت عملی نشد.

به گفته کارشناسان، همه شرایط بستگی به این دارد که آیا احمدی نژاد از حمایت‌های رهبری همچنان برخوردار باشد یا نه، زیرا رهبری آشکارا احمدی نژاد را مورد تحسین، تجلیل و حمایت خود قرار داده است.

در انتخابات پیش رو، بیشتر تمرکز بر روی احمدی نژاد و خاتمی قرار دارد، اما مهدی کروبی و مصطفی پورمحمدی نیزدر این انتخابات حضور خواهند داشت.