یک اندیشکده صهیونیستی برای بررسی تحولات احتمالی پس از یک توافق بد با ایران – توافقی که ایران را قادر به توانایی گریز هسته‌ای می‌کند- اقدام به شبیه‌سازی این توافق احتمالی کرد.

به گزارش «پايگاه خبري تحليلي رئيس جمهور ما»؛ موسسه مطالعات امنیت ملی در مقاله‌ای به قلم آریل برمنت، یوناتان لرنر و تیمار لوکوویچ به بررسی پیامدهای توافق نهایی غرب با ایران پرداخت و نوشت: با ادامه مذاکرات میان ابران و ۱+۵، برنامه کنترل تسلیحاتی و امنیت منطقه‌ای این مؤسسه یک شبیه‌سازی برای نشان دادن عواقب احتمالی یک توافق بد هسته‌ای– توافقی که ایران را همچنان در آستانه گریز هسته‌ای قرار می‌دهد- انجام داده است. این شبیه‌سازی برخی عواقب احتمالی که می‌تواند پس از امضای یک توافق هسته‌ای بد با ایران به وجود بیاید را بیان و بر همین اساس چند راهکار پیشنهاد می‌کند؛ ازجمله: اسرائیل باید با استفاده از ظرفیت ارتباطی خود با دولت و کنگره آمریکا، هرگونه راه گریز احتمالی را بر ایران ببندد؛ اسرائیل باید نسبت به محتوای سندی که احتمالاً به امضای رئیس‌جمهور آمریکا خواهد رسید و در آن از منافع اسرائیل در صورت تخطی ایران از توافق حمایت کند، حساس باشد؛ و اسرائیل باید ضرورت همکاری با روسیه را برای حصول توافق قابل‌قبول در نظر بگیرد.

■ابعاد شبیه‌سازی توافق بد با ایران ■
برنامه کنترل تسلیحاتی و امنیت منطقه‌ای مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل یک شبیه‌سازی برای بررسی تحولات احتمالی پس از یک توافق بد با ایران – توافقی که ایران را قادر به توانایی گریز هسته‌ای می‌کند- انجام داد. فرضیه نخستین این سناریو این بود که توافقی که گمان می‌رود خوب است می‌تواند دارای نقایصی باشد که آن را تبدیل به توافقی بد می‌سازد. در این شبیه‌سازی، پس از بررسی واکنش اسرائیل به توافق، واکنش روسیه، اروپا، ایران و کشورهای خلیج‌فارس نیز موردبررسی قرار خواهد گرفت. هدف این کار مشخص شدن نتایج توافق با ایران است.
- سناریوی اولیه
ایران و ۱+۵ بامداد ۲۵ نوامبر ۲۰۱۴ پس از یک ماراتن مذاکره در ژنو، به توافق جامع دست یافتند. این توافق در قبال دست برداشتن ایران از بخشی از برنامه هسته‌ای‌اش، تحریم‌ها را از ایران برمی‌دارد. «باراک اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا، این توافق را یک توافق موفق ارزیابی کرد که ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای بازمی‌دارد و پیامی برای هر کشوری که به دنبال سلاح هسته‌ای است، در بر دارد.
■ این توافق نشان از اراده ایران و تسلیم نشدن در برابر فشارهاست ■
اسرائیل هشدار داده که توافق در خصوص ذخایر اورانیوم با غنای پایین ایران سخن به میان نیاورده است، سانتریفیوژها را از میان نبرده و طراحی دوباره راکتور اراک، که ایران را قادر به تحصیل مقادیر محدودی پلوتونیوم از این رآکتور آب‌سنگین می‌کند، را می‌پذیرد. این توافق به حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم، با غنای ۳.۵ درصدی، که مستعد غنی‌سازی بیشتر است، را به رسمیت می‌شناسد و باعث رفع تحریم‌ها می‌شود؛ هرچند ۱+۵ از تخطی آشکار ایران از ان پی تی در فعالیت‌های هسته‌ای تسلیحاتی پرده برداشته است. ترس و خشم اسرائیل از توافق، با واکنش «آیت‌الله خامنه‌ای» رهبر معظم ایران که گفته است «این توافق نشان از اراده ایران و تسلیم نشدن در برابر فشارهاست»، تشدید شده است. یک مقام اسرائیلی گفته است که ایران با این توافق می‌تواند پس از چهار ماه از تصمیم به ساخت سلاح هسته‌ای، به آن دست یابد.
■ واکنش اسرائیل به توافق بد با ایران ■
واکنش‌های کلیدی بازیگران مرتبط
- اسرائیل
اسرائیل پس از واکنش اولیه منفی به توافق فرصت‌های آن را بررسی کرد. (بر اساس سناریوی بازی) از زمانی که توافق توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد تصویب قرار گرفت، اسرائیل تصمیم گرفت تا به تلاش‌های بی‌واسطه برای تشویق آمریکا برای قبول کردن یک قطعنامه شورای امنیت برای بهبود توافق ادامه دهد. اسرائیل تصمیم گرفت که به‌جای موشکافی تمامی توافق، بهترین راه‌حل دیپلماتیک یعنی در میان گذاشتن نگرانی‌هایش با آمریکا در پنج عرصه کلیدی را دنبال کند؛ این پنج مورد عبارتند از: غنی‌سازی اورانیم، تولید پلوتونیم، مکانیسم محدود راستی آزمایی، عناصر انفجاری و بند تاریخ انقضای توافق. تلاش‌های دیپلماتیک اسرائیل با آمادگی نظامی آن برای تخریب تأسیسات هسته‌ای ایران همراه بوده است.
■ ایران با هیچ بازنگری‌ای در توافق موافقت نخواهد کرد ■
- آمریکا
دولت آمریکا علی‌رغم همدلی با نگرانی‌های اسرائیل، پای‌دربند توافق است. آمریکا از سویی می‌داند که ایران با هیچ بازنگری‌ای در توافق موافقت نخواهد کرد و از سوی دیگر به دنبال آن است که به این نگرانی‌های اسرائیل، بدون خدشه وارد آوردن به توافق، رسیدگی کند. دولت آمریکا می‌کوشد با ملحق کردن ضمیمه‌ای به توافق، علی‌رغم مخالفت ایران، اسرائیل را راضی کند. این کشور درخواست تأخیر ۴۸ ساعته نشست شورای امنیت برای نوشتن ضمیمه را مطرح کرد؛ و سرانجام یک توافق جانبی برای تضمین امنیت اسرائیل در صورت تخطی ایران از توافق نوشته شد.
- کنگره آمریکا
دولت آمریکا کنگره را از جزئیات توافقی که پس از انتخابات کنگره اما پیش از برقراری کنگره جدید امضا شد مطلع نساخته است. کنگره به توافق بدبین و نسبت به نگرانی‌های اسرائیل و کشورهای خلیج‌فارس همدل است.
■ ایران نگران تهدیدات اسرائیل در خصوص حمله به تأسیسات هسته‌ای این کشور نیست ■
- ایران
ایران آشکارا از توافق راضی است و طرح هیچ تغییری در آن را نخواهد پذیرفت. رهبران ایران، به‌خصوص
به دلیل فشارهای داخلی علیه توافق، نگران تأخیر ۴۸ ساعته نشست شورای امنیت هستند. این امر ایران را واکنش‌هایی مثل ارتقای همکاری‌ها با حزب‌الله خواهد کشاند. ایران نگران تهدیدات اسرائیل در خصوص حمله به تأسیسات هسته‌ای این کشور نیست چراکه معتقد است این تهدیدات در فضای فعلی خاورمیانه عملی نیست. ایران گمان می‌کند که در موضع برد- برد قرار دارد؛ چراکه حتی در صورت عدم حصول توافق نیز مزایایی متوجه این کشور است، و ایران در عین اینکه از خطرات یک توافق آگاه است، اشتیاق خود را برای رسیدن به توافق نیز پنهان نمی‌کند. علاوه بر این عدم حصول توافق نشان خواهد داد که بدگمانی‌های ایران در خصوص نیات غرب بی‌پایه و اساس نبوده است.
■ اروپا فهمیده است که توافق نقایصی دارد اما معتقد است که بهتر از عدم توافق است ■
- اروپا
اروپا فهمیده است که توافق نقایصی دارد اما معتقد است که بهتر از عدم توافق است. اروپا با نگرانی‌های اسرائیل همدل است اما ان را دارای اولویتی بیشتر از اوکراین و خطر داعش نمی‌بیند. برای اروپا مهم خواهد بود که شکاف‌ها در خصوص توافق در قالب ۱+۵ و نه‌تنها آمریکا حل شود.
■ روسیه یکی از مهم‌ترین بازندگان توافق است ■
- روسیه
روسیه یکی از مهم‌ترین بازندگان توافق است، چراکه نفوذ این کشور بر ایران کمرنگ خواهد شد. روسیه نگران است که بازگشت ایران به جامعه جهانی، با شکستن انحصار روسیه در تأمین انرژی اروپا، منافع سیاسی و اقتصادی روسیه را به خطر می‌اندازد. روسیه بدین ترتیب نقشی مخرب ایفا خواهد کرد و به نحوی تعجب‌برانگیز اسرائیل را ترغیب خواهد کرد که تهدید خود برای حمله به تجهیزات هسته‌ای ایران را حفظ کند. از سوی دیگر روسیه به دنبال متقاعد ساختن ایران است به‌نحوی‌که می‌تواند اسرائیل را از حمله به ایران بازدارد و بدین ترتیب نفوذ خود را بر هردو طرف، برای تقویت موضع خود در مذاکرات، حفظ کند. اروپا امتیازاتی به روسیه در خصوص اوکراین، در عوض پذیرش توافق با ایران، پیشنهاد کرده است.
■موضع کشورهای خلیج‌فارس ■
- کشورهای خلیج‌فارس
کشورهای خلیج‌فارس در سطح رسمی از توافق، هرچند با ابراز نگرانی در خصوص نحوه اجرای آن، ابراز رضایت کرده‌اند. بااین‌حال این کشورها در پشت‌صحنه، در گفتگوهای خود با آمریکا در خصوص معایب این توافق، ابراز نگرانی کرده‌اند. کشورهای خلیج‌فارس مذاکراتی با مصر، روسیه، پاکستان و چین و همین‌طور مذاکراتی مخفی با اسرائیل داشته‌اند؛ مذاکراتی که به جراید درز کرده است؛ اما بااینکه توافق نظامی‌ای صورت نپذیرفت، اسرائیل و کشورهای خلیج‌فارس بر سر حفظ کانال‌های ارتباطی موافقت کردند.
- یافته‌های اصلی شبیه‌سازی
الف) این توافق که به نظر می‌رسد نیازهای تمامی طرف‌ها را مرتفع کرده است می‌تواند عملاً، به دلیل بی‌توجهی به جزئیات فنی، توافقی بد باشد. این توافق اساساً ایران را قادر می‌سازد که در آستانه تبدیل‌شدن به کشوری هسته‌ای قرار داشته باشد و به این وضعیت مشروعیت می‌بخشد.
ب) ارزیابی یک توافق با ایران مستلزم ارزیابی گسترده ملاحظات فنی و واژگان شناسی است.
■ نگرانی‌ها در خصوص حمله اسرائیل در محاسبات آمریکا جایی نخواهد داشت ■
ج) توصیه می‌شود اسرائیل به‌منظور برخوردار شدن از پشتیبانی بین‌المللی، بر تلاش‌های دیپلماتیک خود بر پنج مسئله کلیدی موردنظرش تمرکز کند.
د) این سناریو که در آن رئیس‌جمهور آمریکا توافق را قبل از تصویب پیشین کنگره امضا می‌کند، یک احتمال قوی است.
و) درصورتی‌که توافق نیازمند تصویب شورای امنیت باشد، فرصتی برای اسرائیل به وجود خواهد آمد تا کنشی دیپلماتیک انجام دهد و بر محتوای توافق تأثیر بگذارد؛ اما به‌محض امضا شدن توافق احتمال اینکه اسرائیل بتواند در آن دخل و تصرفی داشته باشد کم است.
ی) این شبیه‌سازی نشان می‌دهد که ترس آمریکا از حمله اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای ایران کمرنگ می‌شود. به نظر می‌رسد که نگرانی‌ها در خصوص حمله اسرائیل در محاسبات آمریکا جایی نخواهد داشت. این می‌تواند به یک کنش غافلگیرانه راهبردی از سوی اسرائیل، یعنی حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، پس از یک توافق بد، منجر شود.
■ توان اسرائیل برای نفوذ بر کنگره پس از انتخابات به‌شدت کاهش می‌یابد ■
- پیشنهادها
الف) اسرائیل اکنون باید برای پر کردن شکاف‌ها از طریق ارتباطاتش با دولت و کنگره آمریکا تلاش کند. ازآنجاکه کنگره جدید تا ژوئن ۲۰۱۵ بر سر کار نخواهد آمد توان اسرائیل برای نفوذ بر کنگره پس از انتخابات به‌شدت کاهش می‌یابد،
ب) سندی به امضای رئیس‌جمهور آمریکا، دربردارنده تضمینات امنیتی به اسرائیل در صورت تخطی ایران از توافق، می‌تواند به رفع نگرانی‌های اسرائیل در خصوص محتوای توافق کمک کند. توصیه می‌شود به محتوای این سند توجه کافی صورت بگیرد.
ج) اسرائیل باید همکاری با روسیه را برای رسیدن به یک توافق قابل‌قبول در نظر بگیرد. در همین راستا نگرانی‌های عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج‌فارس در خصوص یک ایران هسته‌ای می‌تواند زمینه‌ساز همکاری با این کشورها باشد.
■ توانایی اسرائیل برای اثرگذاری بر قطعنامه شورای امنیت پس از توافق ۱+۵ با ایران محدود است■
- نتیجه‌گیری

این شبیه‌سازی برخی نتایج محتمل که می‌تواند پس از امضای یک توافق بد با ایران وجود داشته باشد، را بررسی کرد. یقیناً ممکن است رویدادهایی دیگر پس‌ازاین سناریوی آغازین به وجود بیاید. بااین‌حال تحولات احتمالی مطرح‌شده در این شبیه‌سازی بینش‌های مهمی برای اسرائیل در برنامه‌ریزی ارتباطات دیپلماتیک خود با ۱+۵ در خصوص مذاکرات با ایران فراهم می‌کند.
در پرتو نتایج برآمده از این شبیه‌سازی، می‌بینیم که توانایی اسرائیل برای اثرگذاری بر قطعنامه شورای امنیت پس از توافق ۱+۵ با ایران محدود است؛ بدین ترتیب اسرائیل باید در هفته‌های آینده برای نشان دادن مشکلاتی که ممکن است از یک توافق بد ناشی شود، تلاش کند.(+)

"Our President, analytical news site"