وقتي مشاور حقوقي آمانو (كه يك امريكايي است) معتقد است، مختومه كردن پرونده در آژانس هسته‌اي بي‌معناست و ما هم يك نقشه راه را امضا مي‌كنيم كه نقطه پايان ندارد، فقط مي‌توانيم آن را «اعتماد‌سازي» و اخلاق‌مداري در سياست نامگذاري كنيم، آن هم در مقابل كساني كه نه به اعتماد‌سازي و نه به اخلاق هيچ تكيه يا اعتقادي ندارند. اين كار يعني در نشست بعدي ژنو، با سخت‌گيري و فشار بيشتري از سوي غرب رو‌به‌رو خواهيم شد و پيشنهاد بهتري نيز در كنار نخواهد داشت.

دو روز بعد از مذاكرات سه روزه ايران و 5+1 در ژنو كه بدون توافق پايان يافت، سازمان انرژي اتمي كشورمان از توافق با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خبر داد. توافقی که بازتاب زیادی در رسانه های کشور نداشت ولی حکایت از امتیازات گسترده ایران به طرف غربی می کرد.

علي‌اكبر صالحي، رئيس سازمان انرژی اتمی كشورمان در جريان سفر يوكيو آمانو، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تهران براي بازديد از معدن گچين در بندر‌‌عباس و راكتور آب سنگين اراك و چند مورد دیگر توافقنامه ای عجیب را امضا کرده است. توافق صورت گرفته با آژانس در حالي صورت گرفته كه تنها دو روز از مذاكرات بي‌نتيجه ژنو گذشته بود و اجازه بازرسي‌ها به آژانس پيش از توافق با 1 5، يك امتياز بود كه نصيب آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و طرف غربی شد.

در حالي كه تهران هنوز رسماً هيچ امتيازي را از طرف‌هاي مذاكره كننده دريافت نكرده است، برخي ناظران هشدار مي‌دهند كه ايران نبايد محتواي كيسه امتيازات خود را خالي كند.

صالحي اما خودش هم ابراز داشت كه اين اقدام با مجوز شوراي عالي امنيت ملي و نشان دادن حسن نيت ايران انجام شده و بر اساس تعهدات پادماني، ايران وظيفه‌اي در اين خصوص نداشته است. اجازه اين بازرسي‌ها به آژانس در بيانيه مشتركي بين دو طرف به امضا رسيد، اما در خصوص توافق بر سر مداليته خبري اعلامي نشد. توافق بر سر مداليته شايد پاياني براي مذاكراتي باشد كه غرب تداوم آن را راهي براي ادامه پيشبرد اهدافش مي‌داند.

آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و ايران هفته گذشته توافق كردند كه همكاري و گفت‌وگوي‌شان را با هدف اطمينان از ماهيت منحصراً صلح‌آميز برنامه هسته‌ای ایران از طريق حل همه مسائل باقيمانده‌اي كه تاكنون توسط آژانس حل نشده است، تقويت كنند. به گزارش وب سايت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، در ادامه اين بيانيه آمده است: در اين زمينه اين توافق حاصل شد كه ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در زمينه فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي كه قرار است آژانس براي حل همه مسائل فعلي و گذشته اتخاذ كند، همكاري بيش‌تري داشته باشند. پيش‌بيني مي‌شود كه همكاري ايران شامل ارائه اطلاعات به موقع درباره تاسيسات هسته‌اي‌اش به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و نيز در زمينه اجراي اقدامات شفاف‌ساز خواهد بود. فعاليت‌ها به صورت گام به گام پيش برده خواهد شد.
جزئيات امتياز ايران به آژانس
ايران در عرض سه ماه از تاريخ اين بيانيه دسترسي و اطلاعات لازم را ارائه خواهد كرد. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به شوراي حكام در زمينه پيشرفت در اجراي اين اقدامات گزارش خواهد داد. اقدامات عملي اوليه كه ايران بايد در عرض سه ماه اتخاذ كند: 1- ارائه اطلاعات مربوطه و دسترسي مديريت شده به معدن گچين در بندرعباس كه مورد توافق دوجانبه قرار گرفت. 2 - ارائه اطلاعات مربوطه و دسترسي مديريت شده به راكتور توليد آب سنگين كه مورد توافق دوجانبه قرار گرفت. 3 - ارائه اطلاعات درباره همه راكتورهاي تحقيقاتي جديد. 4 - ارائه اطلاعات در زمينه شناسايي 16 سايت كه براي ساخت نيروگاه‌هاي هسته‌اي در نظر گرفته شده است. 5 - شفاف‌سازي اظهارات ايران درباره تاسيسات غني‌سازي اضافي 6- شفاف‌سازي بيش‌تر اظهارات ايران در زمينه فناوري غني‌سازي ليزري.

دو طرف بعد از امضاي بيانيه يك نشست خبري مشترك برگزار كردند كه رئيس سازمان انرژي اتمي كشورمان در اين نشست گفت: سفر آقاي آمانو به تهران با مذاكرات ايران با 1 5 مقارن شده است و خوشبختانه هر دوي اين مذاكرات به خوبي پيش مي‌رود. همكاري‌هاي ما با آژانس همواره شفاف و وسيع بوده است، اما اين بار با تمهيدات لازم و تجارب گذشته و به لحاظ رويكرد جديد آقاي روحاني رئيس‌جمهور و توصيه ايشان توانستيم با آژانس به تفاهم دوجانبه‌اي برسيم كه حاصل آن بيانيه مشتركي است كه اين بيانيه نقشه راهي است كه اقدامات دوجانبه را براي حل و فصل مسائل باقيمانده روشن مي‌كند. صالحي همچنين گفت: از نظر ما موضوعات زيادي در پرونده هسته‌اي حل و فصل شده است اما برخي از موضوعات هستند كه ماهيت هسته‌اي ندارند و در چارچوب مطالعات ادعايي قرار دارند كه بعداً به آنها پرداخته خواهد شد. وي در ادامه به سند 711 آژانس اشاره كرد كه در آن به روشني گفته شده كه ايران به پرسش‌هاي مربوط به فعاليت هسته‌اي خود در چارچوب مداليته پاسخ داده و سؤالات باقيمانده مربوط به مطالعات ادعايي است.

يوكيو آمانو مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم در اين نشست خبري گفت: من به تهران آمده‌ام تا درباره اين توافق كه درچارچوب بيانيه مشترك اعلام شد، صحبت كنم و كاري كه بايد از اين پس انجام دهيم اين است كه اقدامات سند همكاري را خوب اجرا كنيم و گزارش‌هاي دقيقي به شوراي حكام بنويسيم. آمانو همچنين گفت: سؤالاتي كه ايران بايد به آنها پاسخ دهد در پيوست گزارش نوامبر 2011 من به شوراي حكام مشخص شده است و وظيفه دارم تمام مسائل باقيمانده را حل كنم.

همزمان با این توافق یک طرفه اخباری نگران کننده از سوی رسانه ها اعلام شد و منابع خبری مختلف از توسعه نیافتن فعالیت های هسته ای ایران طی سه ماه گذشته (همزمان با آغاز به کار دولت یازدهم) خبر دادند.

این خبر را برای نخستین بار خبرگزاری رویترز به نقل از تازه ترین گزارش فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی مخابره کرده است.

بر پایه این گزارش، ایران از مرداد ماه گذشته هیچ ترکیبات اصلی دیگری برای تولید پلوتونیوم به نیروگاه ها نیفزوده است.

از سوی دیگر یک دیپلمات پلندپایه نیز با اشاره به این گزارش آژانس تاکید کرده است که ایران از زمان تغییر دولت در این کشور توسعه فعالیت های غنی سازی اورانیوم خود را متوقف کرده است.

این گزارش در حالی منتشر شده است که ایران در هفته‌ی گذشته طی یک همکاری چارچوبی به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه بازرسی از دو نیروگاه مربوط به برنامه‌های هسته ای را داده است.

در بخش دیگری از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده است که حجم ذخایر اورانیوم با غنای 20 درصد ایران نیز که غرب از آن نگران است، از سه ماه پیش  تاکنون تنها 5 درصد افزایش داشته و اکنون به 196 کیلوگرم رسیده است.

جاده يك‌طرفه توافق با آژانس؟!
هميشه در مباحث علمي و به ويژه علوم سياسي و روابط بين‌الملل، يك چماق عليه عده‌اي استفاده مي‌شد كه شما دنياي سياست و قوانين آن را نمي‌شناسيد و سياست با موعظه و رفتار اخلاقي بيگانه است و كار‌كردي از خود نشان نمي‌دهد. به همين دليل عالم سياست، دنياي فريبكاري و نقابداري و پيچيدگي‌هاي متكي بر مؤلفه‌هاي قدرت معرفي مي‌شد. اگر‌چه اين همان دنيايي است كه امير‌المؤمنين علي (ع) آن را سياست و دنياي معاويه مي‌داند، ولي در شرايطي كه امريكا و غرب و رژيم صهيونيستي اين امر را پنهان نمي‌كنند كه اعتقاد و تمايلي به حقوق ايران در هيچ حوزه‌اي ندارند و صرفاً به منافع و دغدغه‌هاي خود (بخوانيد بهانه‌هاي خود) اصالت می دهند و اگر اوباما از خوف صهيونيست‌ها دروغ بگويد و وارونه عمل كند و دولت و مردم ايران را غير قابل اعتماد!! معرفي كند، تعجب نمي‌كنيم. آنچه مهم است اينكه چه در مذاكرات با 1+5 و چه با مدير‌كل آژانس هسته‌اي، رفتار‌هاي اخلاقي مي‌كنيم و حتماً انتظار داريم كه اين حسن نيت‌هاي مقامات ما، يك شوك به وجدان آنها منتقل كند و بر سر عقل بيايند و همه چيز به نام يك معجزه ديپلماتيك به پايان برسد.

اينكه ما روند‌هاي مذاكراتي آژانس را از روند مذاكرات 1+5 جدا كنيم با هيچ منطقي ساز‌گار نيست و اينكه ما فقط به تعهدات پاد‌مان و فرا‌تر از پادمان عمل كنيم و آژانس حتي از مساعدت در خريد ميله‌هاي سوخت راكتور تهران استنكاف كند، اين سؤال براي تمام اذهان پيگير در مسئله‌ هسته‌اي به وجود مي‌آيد كه همه اين اعتماد‌سازي‌ها كه بدون مابه‌ازا و صرفاً از سوي ايران به عمل مي‌آيد و هيچ مكانيسم تعهد‌سازي براي طرف مقابل هم بر آن حاكم نيست، كدام نتيجه را توليد مي‌كند مهم‌تر اينكه در نقشه راه امضا شده با آژانس اگر اجازه مي‌دهيم كه به لحاظ استمرار و تكرار موضوعات اتهامي و ادعايي يا به لحاظ زمان، هيچ سقفي نداشته باشد و تا ابد بايد به سؤالات و اتهامات پاسخ داد، چرا نام آن را اعتماد‌سازي مي‌گذاريم و اخلاقاً طرف مقابل را بد‌هكار مي‌كنيم؟
اساساً چه شده است كه اخلاق‌مداري در سياست، امري پسنديده شده و مي‌توان ديگران را وامدار اخلاق‌مداري خود‌مان بكنيم و منافع ملي هم تأمين شود؟ همانگونه كه به قول اين مقام امريكايي، «تابوي تماس و مذاكره با امريكا شكسته شده» و بار‌ها اين مسئله را گوشزد كرديم كه وقتي تا اين حد صداقت به خرج مي‌دهيد، آنها مطمئن‌تر مي‌شوند كه نيازي به بالا بردن نرخ شما ندارند و شما با ارزان فروشي همه راه‌ها را هموار مي‌كنيد. وقتي تيم شما را ديپلمات‌هاي حرفه‌اي مي‌دانند و خود‌تان هم، آن را رمز موفقيت مي‌دانيد، حداقل، كمترين كار‌كرد و جلوه رفتار حرفه‌اي و ديپلماتيك را نمايش دهيد كه اقلاً با مفاهيم ديگر اشتباه نشوند. اگر در مورد تعطيل و تعليق، مذاكره نشده، حتماً در مورد لغو تحريم‌ها هم، اصلاً سخني به ميان نيامده و سه روز بحث در هواي ابري ژنو، بايد موضوع حائز اهميتي باشد كه پنج وزير خارجه را با شتاب به ژنو مي‌كشاند، همانگونه كه‌ آقاي آمانو سراسيمه به تهران آمده تا بيانيه همكاري با دكتر صالحي را امضا كند! و احياناً بحثي هم در مورد بازرسي‌ها و مطالعات اتهامي در بين نيست!

اين درست است كه امريكا و اروپا و همپيمانان آنها بر انديشه عداوت با ايران باقي اند و راهبرد فشار و مذاكره از روي ميز آنها كنار نرفته و اين هم درست است كه رمق آنها با مشكلات فراوان داخلي و خارجي كاسته شده و گاهي هم با يكديگر اختلاف دارند. ولي مبناي رفتار غربي‌ها متكي بر قدرت و اعمال قدرت است و موازنه قوا با تكيه بر ديپلماسي صرف و اخلاق مداري، شكل نمي‌گيرد و حاصل آن بيشتر به توهم نزديك است. وقتي ايران به مؤلفه‌هاي جديد قدرت دست مي‌يابد و به پيشرفت‌هاي علمي و تكنولوژيك يا ژئوپليتيك دست مي‌يابد، آنها مطالبات و محاسبات خود را تغيير مي‌دهند و به مسير‌هاي مطلوب ما نزديك تر مي‌شوند.

وقتي مشاور حقوقي آمانو (كه يك امريكايي است) معتقد است، مختومه كردن پرونده در آژانس هسته‌اي بي‌معناست و ما هم يك نقشه راه را امضا مي‌كنيم كه نقطه پايان ندارد، فقط مي‌توانيم آن را «اعتماد‌سازي» و اخلاق‌مداري در سياست نامگذاري كنيم، آن هم در مقابل كساني كه نه به اعتماد‌سازي و نه به اخلاق هيچ تكيه يا اعتقادي ندارند. اين كار يعني در نشست بعدي ژنو، با سخت‌گيري و فشار بيشتري از سوي غرب رو‌به‌رو خواهيم شد و پيشنهاد بهتري نيز در كنار نخواهد داشت. در هر حال هر روز نگرانی‌های مردم از روند مذاکرات افزایش می یابد!