ايران درسال هاي اخير پيشرفت هاي چشمگيري در عرصه علم اقيانوس شناسي داشته و براين اساس محور اين علم در منطقه شناخته شده است .

رشد فزاينده ايران در توليد مقالات ISI در بحث اقيانوس شناسي، افزايش اعتبارات براي انجام تحقيقات علمي ، گسترش فعاليتهاي تحقيقاتي در اين عرصه ، طراحي زيردريايي تحقيقاتي و ساخت كشتي تحقيقاتي برخي از مهمترين دستاوردهاي ايران در عرصه اقيانوس شناسي است .
همچنين فعاليتهاي اقيانوس شناسي كشورمان در عرصه بين المللي گسترش يافته است . مسئولان كشورمان در طول دولت نهم و دهم پيشنهادهاي سازنده اي را در اين عرصه به مجامع جهاني ارايه كرده اند . پيشنهاد ايران براي تشكيل ناوگان تحقيقاتي دريايي، ايجاد پايگاه دائمي در قطب جنوب و ايجاد مركز منطقه اي اقيانوس شناسي در ايران از جمله اين پيشنهادهاست كه براي اولين بار از سوي ايران در سطح جهان مطرح شد و مورد موافقت كشورهاي پيشرفته در عرصه اقيانوس شناسي قرار گرفت.
همچنين پيشنهاد استقرار سامانه هشدار سونامي، طرح پايش جهاني اقيانوس هند در منطقه شمال اقيانوس هند از سوي ايران موجب شد تا ايران به محور فعاليت هاي مرتبط با داده هاي اقيانوسي در منطقه تبديل شود.
وحيد چگيني رييس موسسه ملي اقيانوس شناسي در مورد پيشرفت هاي ايران در عرصه علم اقيانوس شناسي گفت: تا يك دهه گذشته بحث اقيانوس شناسي در كشور ما زياد شناخته شده نبود اما امروزه آمارها نشان مي دهد ايران درسال هاي اخيرپيشرفتهاي چشمگيري در زمينه علم اقيانوس شناسي در منطقه و جهان داشته است.
وي افزود: موسسه ملي اقيانوس شناسي از سال ۱۳۸۵ تا كنون دستاوردهاي خوبي داشته از جمله آنها مي توان از تبديل مركز ملي اقيانوس شناسي به موسسه ملي اقيانوس شناسي اشاره كرد و اكنون اين موسسه در حال ارتقا و تبديل شدن به پژوهشگاه ملي اقيانوس شناسي و علوم جوي است.
وي ادامه داد: در مدت ۷ سال گذشته چهار ايستگاه پژوهشي در چابهار، بوشهر، بندر عباس و نوشهر راه اندازي شد و ۵ ايستگاه پژوهشي ديگر هم به تدريج راه اندازي مي شود.
*** افزايش اعتبارات
چگيني گفت: در سال ۱۳۸۵ كل اعتبارات مركز ملي اقيانوس شناسي ۱۸ ميليارد ريال بود كه از اين ميزان ۱۵ ميليارد ريال تخصيص پيدا مي كرد ولي كل اعتبارات سال ۹۱ موسسه ۷ /۸۱ دهم ميليارد ريال بوده است كه از اين مقدار ۴ /۴۱ ميليارد ريال اختصاص يافته است .
وي افزود: موسسه ملي اقيانوس شناسي در سال ۱۳۸۵ تنها ۶ عضو هيات علمي داشت در حالي كه امروز اين تعداد به ۳۰ عضو رسيده است.
چگيني گفت: ايجاد اتحاديه دانشگاه ها و مراكز پژوهشي ساحلي دريايي ، ايجاد شبكه ملي پژوهش و فناوري اقيانوس شناسي و راه اندازي كميته علوم و فنون دريايي ايران از ديگر اقدامات انجام شده در هفت سال گذشته است.
چگيني افزود: در حال حاضر ايران با پيشنهاد استقرار سامانه هشدار سونامي و طرح پايش جهاني اقيانوس هند در منطقه شمال اقيانوس هند به محور فعاليت هاي مرتبط با داده هاي اقيناوسي در منطقه تبديل شده است.
وي ادامه داد: ضرورت تشكيل يك مركز منطقه اي اقيانوس شناسي نوع دوم در غرب آسيا براي اولين بار توسط موسسه ملي اقيانوس شناسي كشورمان به سازمان آموزشي ،علمي و فرهنگي سازمان ملل ( يونسكو ) داده شد كه مورد موافقت قرار گرفت.
رييس موسسه اقيانوس شناسي افزود: امريكا بودجه يونسكو را به شدت كاهش داده و كميسيون بين دولي اقيانوسي كه وابسته به يونسكو است با كمبود اعتبار مواجه شده است بنابراين ايجاد مراكز نوع دوم مي تواند راهكار خوبي براي كنترل و مقابله با اين كاهش اعتبارات باشد.
مراكز نوع دوم به اين معناست كه هزينه اين مراكز توسط دولتي كه در آن تاسيس شده اند ، تامين مي شود و يونسكو نيز در اين امر كمك مي كند بنابراين به اين وسيله كشورهاي جهان كه بضاعت مالي دارند به كمك يونسكو مي آيند تا بتوانند مانع توقف فعاليت هاي علمي در اين زمينه شوند.
*** فرهنگ سازي در راستاي اهميت اقيانوس ها
چگيني گفت: در سالهاي اخير مذاكراتي با وزارت آموزش و پرورش در زمينه موضوع اهميت دهي به اقيانوس ها در كتابهاي درسي انجام شده است و براساس برنامه ريزي هاي انجام شده مسايل مربوط به دريا و اقيانوس شناسي وارد كتب درسي مي شود كه اميدوارم از مهرماه سال تحصيلي جديد اين مطالب وارد كتب درسي شود.
*** كشتي تحقيقاتي اقيانوس پيما شهريورماه به آب انداخته مي شود
رييس موسسه ملي اقيانوس شناسي گفت: ساخت گشتي تحقيقاتي يكي از طرح هايي است كه د دولت نهم و دهم آغاز شد و شهريورماه امسال به آب انداخته مي شود كه ايران با استفاده از اين كشتي مي تواند وارد آبهاي آزاد شود.
چگيني افزود: برآورد اوليه براي ساخت اين كشتي تحقيقاتي ۱۰ ميليارد تومان بود اما به دليل افزايش قيمت ها دو ميليارد تومان ديگر به آن اضافه شد كه از سوي معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري تامين مي شود.
وي اظهار داشت: تاكنون ۹ ميليارد و ۵۰۰ ميليون تومان از اعتبار كل ساخت كشتي تحقيقاتي اقيانوس پيما تامين شده است و بقيه اعتبار نيز به زودي تامين مي شود.
چگيني خاطرنشان كرد : اين كشتي تحقيقاتي داراي ۵۰ متر طول ، ۱۰ متر عرض ، ۵ /۴ متر ارتفاع ، ۳ /۳ متر آبخور و توان ۴۵ روز ماندگاري در درياست و سرعت گشت زني آن ۱۲ گره و سرعت بيشينه ۱۵ گره دريايي است و براي ۱۶ نفر محقق و ۱۱ خدمه امكانات دارد.
*** انجام بزرگترين گشت تحقيقاتي اقيانوس شناسي خليج فارس و درياي عمان
چگيني گفت: بزرگترين گشت تحقيقاتي اقيانوسي خليج فارس ، درياي عمان و تنگه هرمز به عنوان يكي از فعاليت هاي برجسته موسسه ملي اقيانوس شناسي ۲۶ آبان ماه سال ۹۱ در آبهاي خليج فارس آغاز شد . اين گشت به مدت يك سال ادامه دارد و تاكنون پنج مرحله از اين گشت به پايان رسيده و مرحله ششم آن در حال اجراست.
رييس موسسه ملي اقيانوس شناسي گفت: گشت بزرگ تحقيقاتي اقيانوس شناسي خليج فارس و درياي عمان با هدف افزايش توان تحقيقاتي و مطالعاتي كشور در زمينه اقيانوس ها و درياها با همكاري نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران اجرا مي شود.
وي ادامه داد: در اين گشت تحقيقاتي اطلاعات و داده هايي از ۶ شاخه شيمي دريا ، فيزيك دريا ، زمين شناسي دريايي ، محيط زيست دريايي ، هواشناسي و زيست شناسي جمع آوري مي شود و نمونه ها پس از جمع آوري براي بررسي به آزمايشگاه هاي مختلف منتقل مي شوند.
**** راه اندازي پايگاه دايمي جمهوري اسلامي در قطب جنوب
رييس موسسه ملي اقيانوس شناسي در مورد راه اندازي پايگاه دايمي جمهوري اسلامي ايران در قطب جنوب گفت: پيشنهاد راه اندازي اين مركز نيز در دولت دهم داده شد .محققان ايراني مي توانند در صورت راه اندازي اين پايگاه در قطب جنوب ، تحقيقات در زمينه هايي همچون اقيانوس شناسي ، نقشه نگاري ، زمين شناسي ، يخ شناسي ، يخچال شناسي ، اقليم شناسي و هواشناسي را در اين منطقه دنبال كنند.
به گفته وي در حال حاضر رقابت تنگاتنگي بين كشورهاي جهان براي انجام تحقيقات و فعاليت هاي علمي در قطب جنوب وجود دارد كه ايران نيز نبايد از اين عرصه به دور باشد.
*** تهيه نرم افزار مديريت داده هاي اقيانوسي
چگيني گفت: اقيانوس ها حدود دو سوم سطح كره زمين را دربرگرفته اند و در حدود نيمي از جمعيت كره زمين در نواحي ساحل زندگي مي كنند ازاين رو پايش ، نظارت و حفاظت از مناطق ساحلي و دريايي از اهميت زيادي برخوردار است كه اين كار با نصب و راه اندازي سيستم هاي پايش انجام مي شود.
وي افزود: دراين خصوص موسسه ملي اقيانوس شناسي به تهيه نرم افزاري براي مديريت داده هاي اقيانوسي اقدام كرده است ، اين نرم افزار به صورت يك بسته تحت وب ارايه مي شود كه در قسمت هاي مختلفي براي مديريت و دسترسي به تمامي انواع داده هاي اقيانوسي مورد استفاده قرار مي گيرد.
*** طراحي زير دريايي تحقيقاتي
وي طراحي زيردريايي تحقيقاتي را يكي از مهمترين فعاليت هاي اقيانوسي كشور در سال ۹۱ دانست و افزود : محققان كشورمان مي توانند زير دريايي تحقيقاتي را در صورت تامين اعتبار به ميزان ۳۰ ميليارد تومان در سه سال آينده بسازند. اين زير دريايي مي تواند تا عمق ۱۰۰۰ متري در آب پايين رود.
چگيني ادامه داد: همچنين محققان ايراني در صورت تامين اعتبار لازم مي توانند تا ۱۰ سال آينده زير دريايي بسازند كه بيش از ۷ هزار متر به عمق دريا برود و در صورت ساخت اين زيردريايي ايران هفتمين كشوري خواهد بود كه مي تواند به اعماق اقيانوس ها و دريا ها برود .
به گفته وي راه اندازي بانك اطلاعاتي متخصصان دريايي كشور ، بانك اطلاعاتي شناورها و كشتي هاي تحقيقاتي و بانك اطلاعاتي سازمان ها و نهادهاي دريايي از ديگر اقداماتي كه درهشت سال اخير انجام شده است .