بررسي عملكرد هشت ساله دولت هاي نهم و دهم در بخش معادن وصنايع معدني نشان مي دهد كه حدود ۳۲ درصد از صادرات غيرنفتي كشور به توليدات اين بخش مربوط مي شود. همچنين ۱۰۰ درصد افزايش در ظرفيت توليد فولاد، ۱۳۸ درصد افزايش در ظرفيت توليدات فولادي، افزايش ۱۱۸ درصدي استخراج از معادن و قرار گرفتن در بين ۱۰ كشور اول جهان نيز از ديگر دستاوردهاي دولت هاي نهم و دهم در اين حوزه بوده است.

گزارش خبرنگار اقتصادي ايرنا در روز شنبه نشان مي دهد كه صادرات توليدات بخش معدن و صنايع معدني حدود ۳۲ درصد از صادرات غيرنفتي را به خود اختصاص داده و ۴۶.۵ درصد از صادرات صنعتي و معدني و بيش از ۳۰ درصد از ارزش بازار بورس كشور را از آن خود ساخته است.
** سهم معادن در توليد و اشتغال
همچنين برآورد شده كه ارزش افزوده بخش معدن حدود پنج درصداز توليد ناخالص داخلي را دارد و صنايع معدني سهم حدود ۳۰ درصدي از سرمايه گذاري صنعتي و معدني كشور را به خود اختصاص داده است . علاوه براين معادن و صنايع معدني سهم حدود ۲۵ درصدي در اشتغال صنعتي و معدني كشور را از آن خود ساخته است .
** ميزان استخراج مواد معدني و معادن فعال
طبق آمارهاي موجود در پاياين سال ۸۳ تعداد معادن فعال كشور برابر با ۳۶۰۰ معدن و ميزان استخراج مواد معدني از آنها بالغ بر ۱۵۶ ميليون تن بوده است. بررسي ميزان استخراج واقعي مواد معدني كشور در دوره ۹۱- ۱۳۸۴ نشان مي دهد كه روند مواد معدني استخراجي در اين دوره از ۱۵۷.۲ميليون تن با دو هزار ۲۲۰ معدن به ۳۹۰ ميليون تن با پنج هزار و ۶۰ معدن فعال رسيد .
سالهاي ۹۰- ۱۳۸۵ نيز روند استخراج و تعداد معادن فعال به اين ترتيب است ، سال ۸۵ تعداد معادن فعال دو هزار و ۶۵۳ معدن بود كه ميزان استخراج به ۱۷۵.۳ ميليون تن رسيد و سال ۸۶ شمار معادن فعال برابر با دو هزار و ۹۷۸ مورد بود كه بالغ بر ۱۸۶.۱ ميليون تن مواد معدني استخراج شد .
همچنين سال ۸۷ تعداد معادن فعال سه هزار و ۳۷۸ معدن بود كه حجم مواد معدني استخراجي به ۲۴۰.۸ ميليون تن رسيد و سال ۸۸ به عنوان سال پاياني برنامه چهارم توسعه معادن فعال سه هزار و ۶۸۷ معدن بود كه موجب استخراج ۲۵۴.۱ ميليون تن ماده معدني شد.
بررسي عملكرد اين بخش در سال ۱۳۸۹ حاكي است كه تعداد معادن فعال به رقم چهار هزار و ۲۵۵ مورد رسيد و ۲۸۵.۶ ميليون تن مواد معدني استخراج شد و سال ۱۳۹۰ نيز از پنج هزار و ۶۰ معدن فعال كشور استخراج ۳۴۱.۶ ميليون تن ماده معدني صورت گرفت . و بدين ترتيب كشورمان در جمع ۱۰ كشور برتر دنيا در زمينه استخراج مواد معدني قرار گرفت.
در عين حال ميزان ذخيره قطعي مواد معدني كشور از ۲۴ هزار و ۴۹۳ ميليارد تن در سال ۸۴ به رقم ۴۰ هزار و ۸۲۰ ميليارد تن در سال ۹۰ رسيد . علاوه براين تعداد كل معادن كشور ( فعال ، درحال تجهيز و راكد) در سال ۱۳۸۴ برابر با سه هزار و ۹۱۳ مورد بود كه در پايان سال ۹۱ به هفت هزار و ۴۶ معدن رسيد .
اين بررسي نشان مي دهد كه شمار واحدهاي فعال صنايع معدني كشور در دوره مذكور در مجموع ۲۲ هزار و ۸۳۰ واحد بوده كه اشتغال ۶۱۷ هزار و ۲۲۹ نفر را فراهم كرده است.
** ميزان توليد فولاد خام
برپايه اين گزارش ، توليد فولاد خام در سال ۱۳۸۴ به ميزان ۹ ميليون و ۳۴۰ هزار تن بود كه در سال ۹۱ به ۱۴ ميليون و ۸۳۲ هزار تن رسيد .
روند توليد فولاد خام در اين دوره به اين شرح گزارش شده كه در سال ۸۵ بالغ بر ۹ ميليون و ۹۲۸ هزار تن ، ۸۶ رقم ۱۰ ميليون و ۳۸۷ هزار تن ، ۸۷ برابر با ۱۰ ميليون و ۹۰۳ هزار تن ، ۸۸ به ۱۱ ميليون و ۱۲۶ هزار تن رسيد و در سالهاي ۸۹ و ۹۰ به ترتيب ۱۲ ميليون و ۷۲۸ هزار تن و ۱۴ ميليون و ۷۵ هزار تن توليد شد.
** ميزان توليد محصولات فولادي
از سوي ديگر محصولات فولادي توليد شده (تيرآهن ، ميلگرد ، نبشي ، سپري ، ناوداني ، تسمه و ...) در دوره ۹۱-۱۳۸۴ از رقم ۹ ميليون و ۱۶۵ هزار تن به ۱۷ ميليون و ۵۳۷ هزار تن رسيد .
محصولات فولادي توليدي در سال ۸۵ برابر با ۹ ميليون و ۷۱۵ هزار تن ، ۸۶ بالغ بر ۱۰ ميليون و ۱۹۶ هزار تن ، ۸۷ به ميزان ۱۳ ميليون و ۴۴۴ هزار تن بود ، سال ۸۸ به ۱۴ ميليون و ۲۸۰ هزار تن رسيد ، ۸۹ ثبت ركورد ۱۵ ميليون و ۹۵۵ هزار تن را به دنبال داشت و سال ۹۰ به رقم ۱۷ ميليون و ۷۴ هزار تن دست يافتيم .
** صادرات كالاي فولادي
بررسي مذكور حاكي از آن است كه صنعت فولاد به عنوان صنعت مادر در بخش فلزات با تكيه بر منابع موجود در كشور از اهميت ويژه اي برخوردار است و اكنون فولاد يكي از اقلام عمده صادرات غيرنفتي است و صادرات گروه كالايي فولاد خام و نيمه ساخته در سال ۱۳۹۱ به وزن يك ميليون و ۴۶۳ هزار تن به ارزش يك ميليارد و ۶۷ ميليون دلار بود كه در مقايسه با سال ۹۰ از نظر وزني ۱۷.۴ درصد و از لحاظ ارزشي ۸.۳ درصد رشد نشان مي دهد .
براساس اين گزارش ، سهم صادرات از توليد فولاد كشور به حدود ۴۱ درصد رسيده است .
بنابراين گزارش ، مصنوعات اين بخش طيف وسيعي از محصولات را دربردارد كه شامل اقلامي نظير لوازم خطوط آهن ، لوله و پروفيل ، اسكلت فولادي ، مفتول ، سيم قطعات فولادي و مصنوعات ريخته گري و ... است .
درواقع فولاد بيشترين حجم صادرات فلزي كشور را به خود اختصاص داده است ، مجموع صادرات اين بخش طي سال ۱۳۹۱ به ميزان ۴۴۱ هزار تن به ارزش ۷۳۸ ميليون دلار بود كه در مقايسه با سال ۹۰ از نظر وزن ۲۸ درصد و از لحاظ ارزش ۳۸.۷ درصد رشد داشت .
** مقايسه عملكرد دولتها در بخش معدن
به منظور مقايسه عملكرد دولتها در بخش معدن، برخي شاخص هاي اين حوزه را مورد بررسي قرار داديم. لازم به ذكر است كه عمده فعاليتها و آمارها در اين بخش از سال ۱۳۸۰ به بعد جمع آوري و متمركز شده است.
ميزان پروانه اكتشاف معادن صادر شده نشان مي دهد در دولت هاي نهم و دهم بيش از ۱۳ هزار فقره پروانه اكتشاف صادر شده در حاليكه اين رقم براي دولت هاي هفتم و هشتم ۱۰ هزار فقره بوده است. اين رشد ۳۰ درصدي در ميزان پروانه هاي بهره برداري صادر شده توسط اين دولت ها نيز مشاهده مي شود. بطوريكه دولت اصلاحات براي ۴ هزار و ۶۰۰ معدن پروانه بهره برداري صادر كرد كه اين رقم در دولت احمدي نژاد به بيش از ۶ هزار معدن رسيده است.
همچنين رقم ثبت شده براي سرمايه گذاري در بخش معدن در دولت اصلاحات بيش از ۵۰۰ ميليارد تومان ذكر شده است. اين در حالي است كه اين رقم در دولت حمدي نژاد به بيش از ۳.۳ هزار ميليارد تومان افزايش يافته و رشدي ۵۵۰ درصدي را نشان مي دهد.
** مقايسه عملكرد دولتها در بخش فولاد
ظرفيت واحدهاي توليد فولاد در كشور در پايان سال ۸۳ به ۱۰ ميليون تن رسيده بود و اكنون پس از گذشت ۸ سال اين ظرفيت با افزايشي ۱۰۰ درصدي به ۲۰ ميليون تن ارتقا يافته است. در زمينه محصولات فولادي نيز ظرفيت در پايان سال ۸۳ بيش از ۱۳ ميليون تن بوده است كه اكنون با ۱۳۸ درصد رشد به بيش از ۳۱ ميليون تن افزايش يافته است.
مجموع توليد فولاد كشور در دولت اصلاحات بيش از ۵۶ ميليون تن بوده است كه اين رقم در دولت احمدي نژاد به ۹۳ ميليون تن رسيده و بيش از ۹۳ درصد افزايش نشان مي دهد.