در هشت سال گذشته به منظور جبران عقب ماندگي صنعت حمل و نقل ريلي و ساماندهي بخشي از مشكلات اين بخش، روند بومي سازي اين صنعت به عنوان يك برنامه بنيادين مورد نظر دولت قرار گرفت به گونه اي كه ۸۰ درصد بخش باري ريلي، ۶۰ درصد بخش مسافري و ۳۰ درصد ساخت لكوموتيوها در اين مدت بومي‌سازي شده است.

اگرچه ساختار حمل و نقل ريلي در جهان قدمتي چندصد ساله دارد و در ايران نيز عمر حضور راه‌آهن حدود هشتاد سال برآورد مي‌شود اما همواره وابستگي‌هاي اين بخش به خدمات بيگانگان موانعي را در مسير توسعه ريلي كشور به وجود آورده است.
بر اين اساس طي چند سال گذشته براي ساماندهي بخشي از مشكلات مذكور، تسريع در بومي‌سازي صنعت حمل و نقل ريلي به طور جدي دنبال شد، حركتي كه پيش از اين در بخش ريلي كشور سابقه نداشته است.
در مجموع روند بومي‌سازي صنعت حمل و نقل ريلي قبل از دولت نهم در ساخت تعداد قطعات لكوموتيو ساخت داخل ۴۷۲ قطعه بود كه رقم مذكور طي هشت سال گذشته با ۴۳۲ درصد رشد، به ۲هزار و ۵۱۲ قطعه رسيد.
همچنين تعداد شركت‌هاي سازنده قطعات لكوموتيو قبل از دولت نهم ۱۱۶ شركت بود كه طي دولت نهم و دهم ۱۷۸ شركت با رشد ۵۳ درصدي در اين زمينه فعال شدند.
البته در حال حاضر ۱۰۰ درصد قطعات سيستم‌هاي علائم الكتريكي راه‌آهن ساخت داخل است. اگرچه در تداوم استفاده از حداكثر توان تعداد كارخانجات توليد لكوموتيو – واگن مسافري قبل از دولت نهم ۴ كارخانه بود اما طي هشت سال فعاليت دولتهاي نهم و دهم ۳ كارخانه ديگر به اين تعداد اضافه شد. بنابراين از مجموع هفت كارخانه توليد لكوموتيو در داخل كشور، سه كارخانه در دولت هاي نهم و دهم ساخته شده است كه ۴۳ درصد از كل ظرفيت ساخت لكوموتيو كشور را تشكيل مي دهد.
همچنين در كنار اين موارد ده‌ها مجموعه كوچك و بزرگ داخلي كه در امر قطعه‌سازي ادوات ريلي فعال هستند را نيز بايد مورد نظر قرار داد. در مجموع با نگاهي گذرا و بررسي روند فعاليت‌هاي اجرايي در حوزه‌هاي مختلف راه‌آهن مي‌توان عزم جدي مسئولان در جبران عقب‌ماندگي توسعه ريلي را شاهد بود.
دولت نهم از همان ابتدا توسعه كمي و كيفي ناوگان ريلي را از اولويت هاي خود اعلام كرد و با ادامه اين سياست در دولت دهم و پيگيري آن، حمل و نقل ريلي را در كشور رونق تازه اي بخشيد.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران و تا پايان شهريورماه سال ۱۳۷۶ (۱۸.۵ سال)، تنها ۲۴ دستگاه واگن مسافري و حدود ۲هزار و ۳۴۰ دستگاه واگن باري به مجموعه واگن هاي مسافري و باري كشور اضافه شد. در دولت هاي هفتم و هشتم متوسط سالانه توسعه واگن هاي مسافري و باري در كشور به ترتيب ۵۷ و ۴۲۶ دستگاه واگن بوده است. در مجموع در اين دوره ۴۵۲ دستگاه واگن مسافري و ۳ هزار و ۴۰۵ دستگاه واگن باري به ظرفيت اين بخش افزوده شده است.
آمارها نشان مي دهد در ۷.۵ سال گذشته عليرغم مشكلات و مسايلي كه كشور با آن مواجه بود حدود ۶۳۵ دستگاه واگن مسافري و حدود ۳ هزار و ۶۴۶ دستگاه واگن باري به مجموع ناوگان ريلي كشور اضافه شد. روند توسعه‌اي واگن مسافري در اين مدت نسبت به مدت مشابه دولت قبل بيش از ۴۹ درصد رشد نشان مي دهد. اين رقم براي افزايش ظرفيت و توسعه واگن باري نيز بيش از ۱۴ درصد افزايش داشته است.
طبق آمارهاي موجود افزايش ظرفيت در بخش لكوموتيو چشمگيرتر از ساير بخشها بوده است. درحاليكه در دولت اصلاحات تنها ۳۴ دستگاه به تعداد لكوموتيوهاي كشور افزوده شده، اين افزايش در دولت احمدي نژاد به ۱۸۴ دستگاه رسيده است كه رشدي ۴۷۷ درصدي را نشان مي دهد. اين در حالي است كه تعداد لكوموتيوهاي اضافه شده به ناوگان ريلي كشور پس از پيروزي انقلاب اسلامي تا ابتداي دولت اصلاحات ۱۲۸ دستگاه بوده است.

باتوجه به اين آمار مي توان گفت دولت احمدي نژاد توانسته است ۳۱.۶ درصد افزايش ظرفيت در اين بخش ايجاد كند در حاليكه دولت اصلاحات در طول فعاليت خود نتوانست بيش از ۶ درصد افزايش ظرفيت در اين بخش فراهم كند. لازم به ذكر است افزايش ظرفيت ايجاد شده در اين بخش در تمام دولتهاي قبل از اصلاحات نيز در مجموع ۳۰.۵ درصد بوده است كه اين رقم در مقايسه با عملكرد دولتهاي نهم و دهم بيانگر توجه دولت احمدي نژاد در اين بخش و اهتمام آن به تجهيز زيرساختهاي حمل و نقل كشور است.
اگرچه در شرايط كنوني بستر مناسبي براي تسريع در ساماندهي برخي غفلت‌ها درخصوص ارتقاي مسائل كمي و كيفي خدمات راه‌آهن شده است اما تداوم اين حركت عظيم تاريخي بايد در سال‌هاي آينده روندي پرشتاب‌تر را طي كند تا بتوان زمينه‌هاي تحقق اهداف سند چشم‌انداز در حوزه صنعت حمل و نقل ريلي جمهوري اسلامي ايران را شاهد بود.