راهبرد عدالت و حقوق متقابل، هسته مرکزی سیاست خارجی و دیپلماسی فطرت گرایانه دولت احمدینژاد را تشکیل می دهد.
- همانطور که بیان شد حمایت از مسلمانان و آزادی خواهان جهان، یکی از اصول مهم قانون اساسی کشور است. اما باید دقت شود که این پشتیبانی بیش از اینکه جنبه مادی داشته باشد، جنبه فکری و معنوی دارد و صدور انقلاب هم چیزی جز الگو سازی برای کشورهای مسلمان نیست. بنابراین با نگاه به الگوی که جمهوری اسلامی به عنوان ام القرای کشورهای اسلامی و به شکل خاص دولت عدالت محور مطرح و آن را در دستور کار خود قرار داد می توان به نقش موثر ایران در تغذیه فکری کشورهای اسلامی پی برد. در این پژوهش بر آنیم تا با بازخوانی مبانی و مؤلفه‌های سیاست خارجی دولت عدالت محور نقش جمهوری اسلامی در تحولات منطقه ای را بررسی کنیم.
ویژگی که سیاست خارجی دولت آقای احمدی نژاد را از دولت پیشین جدا می کرند، گذر از انفعال و حرکت به سمت پویایی و نقش آفرینی بر پایه آرمانه‌های اصلی انقلاب اسلامی بود. رویکردی انفعالی دولت اصلاحات که در ظاهر چهره زیبایی را ترسیم می نمود باطنی نچندان خوشایند داشت و این استراتژی به معنی تداوم عقب نشینی از آرمان‌ها و منافع ملی ایران بود. در دولت‌های پیشین حداکثر همراهی، مسالمت و بزرگورای در مقابل قدرت‌های بزرگ انجام شد که منجر به بروز توقع‌های سیری ناپذیری شد که هر روز ادعای جدیدتری را به همراه داشت. با روی کار آمدن دولت عدالت محور روند عقب نشینی‌ها متوقف، و حر کت به سمت سیاست خارجی پویا آغاز شد. سیاست خارجی که با بکار گیری امکانات ، توانمندیها و اقتدار ملی به همراه شناخت از محیط بین الملل، از موضع مثبتی ورارد شد.
به طور کلی از دیدگاه دکتر احمدینژاد رکن اصلی و اساسی سیاست خارجی ایران تکیه بر نو اندیشی فضیلت محور و حکمت آموز، عدالت خواهی، توحید گرایی، حفظ کرامت انسانی و اخلاق و معنویت و روحیه مهرورزی و محبت در تعاملات بین المللی است.
در این بخش با توجه به مؤلفه‌های چون عدالت خواهی، توحید گرایی، رویاروی با قدرت‌های بزرگ، احیای آرمانهای انقلاب اسلامی و .... ویژگی‌های این الگوی نوین را مورد بررسی قرار می دهیم.
1. عدالت خواهی
راهبرد عدالت و حقوق متقابل،هسته مرکزی سیاست خارجی و دیپلماسی فطرت گرایانه دولت احمدینژاد را تشکیل می دهد. این نظریه، الگوها و چشم اندازهای ارائه شده و غالب یک قرن اخیر در روابط بین الملل مانند فطریات رئالیسم، ایده آلیسم، لیبرالیسم، مارکسیم وغیره را به چالش می طلبد و آنها را برای رشد همه جانبه انسان و جهان ناقص می داند(1) دکتر احمدینژاد در تنبین این مؤلفه می‌گویند:
«... در عرصه سیاست خارجی امام بزرگوار ما از همان اول اعلام فرمودند ما نه به کسی ظلم می کنیم، نه زیر بار ظلم می رویم. فرمودند تا زمانی که در هرگوشه ای از دنیا ظلم، تجاوز و زورگویی باشد، ماهستیم. ما نمی توانیم کنار مظلوم نباشیم. ما باید کنار مظلوم باشیم. ما با مناسبات ظالمانه ای که در جهان است نمی توانیم کنار بیاییم.... ما عدالت را برای همه می خواهیم... اگر بدنبال صلحیم، باز صلح بر پایه عدالت است که ماندگار و پایدار است.(2)»
2. مهرورزی و خدمت گرایی
از جمله اصول مورد تاکید آقای احمدی نژاد، مهروزی و خدمت‌گرایی در سیاست خارجی می‌باشد. بازگشت به حقیقت، عدالت، حفظ کرامت انسانی و اخلاق و معنویت، روحیه مهروزی و محبت از جمله اصول مورد تاکید ایشان در روابط بین المللی است. به اعتقاد وی، صلح و امنیت پایدار فقط و فقط بر مبنای عدات، التزام به اخلاق انسانی، احترام به انسانها و عشق ومحبت میسر می‌شود و این شعار کلیدی جمهور اسلامی ایران است. (3) اصول بیان شده از جمله مؤلفه‌های است که ایشان بارها بر آن تاکید کردند:
«... اصل دوم حرکت جمهوری اسلامی مهروزی است. بر اساس اعتقادات اسلامی، ما همه بشریت را دوست داریم. ما فکر می‌کنیم همه انسانها باید همدیگر را دوست داشته باشند و عاشق هم باشند تا دنیا بتواند روی صلح و دوستی را ببیند.
ما واقعاً هرجایی بر هر ملتی درد و رنجی وارد می‌شود، غصه دار می‌شویم و این خصلت از پیامبر عظیم الشان ما حضرت محمد بن عبد الله به ما به ارث رسیده است که در غم و رنج دیگران می‌سوخت.(4)»
«... اصل بعدی ما خدمت به بندگان خداست که عرض کردم هر جا توانستید خدمت کنید. گره از کار مردم بازکنید. نگاه نکنید این کیست ، چیست ، چه لباسی دارد، چه قیافه‌‌ای دارد، چه حرفی می‌زند، داد می‌زند یا آرام حرف می‌زند. این یک اصل ما است. ما کاری نداریم چه تیپی است. کاری از می‌خواهد، می‌توانیم باید انجام بدهیم. این خودش یک اصل است ....(5)»
3. توحید گرایی
اگر عدالت گرائی و عدالت خواهی تنها مسیر برای نماینده بشریت و جامعه انسانی به سوی صلح و امنیت است، توحید گرای و خدا پرستی طرف دیگر این سکه می باشد. از منظر آقای احمدی نژاد: «ماموریت اصلی ما در سیاست خارجی تغییر این شرایط به نفع ملتها و به سمت شرایط مطلوب است. این ماموریت ماست . از اینکه این ماموریت را با صدای بلند فریاد بزنیم نگران و ناراحت نمی شویم. ما از خودمان حرف نمی زنیم ،نقطه مطلوب ما چیزی است که خدای متعال برا بشریت قرار داده و همه انبیا آن را فریاد زدند.... خدای متعال انسان و جهان را خلق کرده، و در این دنیا برای خلق بشر عنایت قرار داد. این همه پیامبران آمده اند و همان را فریاد زده اند. بیانش هم خیلی ساده است. همه هم می فهمند ما دنبال استقرار وضعیتی در جهان هستیم که همه خدای یگانه را بپرستند و به واسطه پرستش خدای یگانه دربین خودشان عدالت و انصاف و عشق و محتب رفتار کنند. (6)»
اعتقاد به ظهور منجی و مصلحی جهانی ایده ای فراگیر و همگانی است، ولی دولتها و ایدئولوژیها امروزی نمی توانند این ماموریت را انجام دهند. از این روی مورد وفاق جامعه گام تئوریک برای قبول حکومت جهانی مهدی نفی مکتب‌های ماتریالیسم و پذیرش جهان بینی الهی و توحیدی است. از دیدگاه دولت عدالت محور مبانی حکومت جهانی مهدویت مبانی جهان شمولی راوبط بین الملل خواهد بود.(7)
4. رویاروی با قدرت‌های بزرگ
در تبین دکترین سیاسیت خارجی ایران، دکتر احمدی نژاد فرا سویمفهوم«قدرت»و «توازن قدرت» قدم برداشته است و مبارزه با نظام سلطه جهانی و استقرار عدالت و صلح را به عنوان یکی از پایه‌های اصلی سیاست خود قرار داده است(8)
اصالت و نو آوری گفتارهای دکتر احمدی نژاد در حوزه سلطه ستیزی و کوشش برای صلح و آرامش همان قدر که قدرت و مشروعیت سلطه گران و دستگاههای تبلیغاتی آنها را به تکاپو انداخته است،افکار و مواضع و اندیشه‌های او را نیز بینقشرهای مختلف ملل، به ویژه نزد ملتها و گروههائی که سالها تحت استعار و استثمار بوده اند ، با استقبال توأمان و هیجان فوق العاده روبرو کرده است. همبستگی بسیاری از کشورهای اسلامی، امریکای لاتین، آسیا و افریقا با مواضع جمهوری اسلامی ایران و سیاست خارجی دولت احمدی نژاد در مسائلی مانند تجاوزات رژیم صهیونیستی و حقوق مردم مظلوم فلسطین،تبعیضات نژادی و حقوق بشر، حق مسلم ایران در استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی، نمونه بسیار باز آن می‌باشد که مورد توجه جامعه بین الملل قرار گرفت.(9)
5. تأمین عزت مومنین در سیاست خارجی
همانطور که در ابتدا این پژوهش بیان طبق اصول (2،152 و153) و همچنین آیات قرآنی و به شکل خواص آیه نفی سبیل(10) هر گونه تعامل و رفتاری که موجب تسلط غیر بر مومنین شود به شدت نهی شده است. از دستاوردهای دولت دکتر احمدی نژاد بازگرداند این عزت به جمهوری اسلامی ایران بود. ایشان در این زمینه می گویند:
« .... در سیاست خارجی ما معتقدیم که عزت متعلق به مومنین است. ما معتقدیم ایم آقایان که هستند در نظام هستی هیچ کاره اند. عددی نیستند... اگر ما خیال کنیم آنها یک حقیقتی هستند،یک طریق با آنها برخورد می کنیم، اما اگر بدانیم هیچ حقیقتی نیستند، به شکل دیگری در مورد‌آنها تدبیر می کنیم. یکی از غصه‌های در دلم این است که دیدم یکی از مسئولین جمهوری اسلامی به اروپا رفته بود، 200 متر راه رفت تا به آن آقایی رسید که آن بالا ایستاده بود.(11) من همان زوز غصه‌ام شد. گفتم خدایا شرایطی فراهم کن که این تلافی بشود. مسلمان عزیز است... باید بدانیم که این کلام خداست. آنها تا همه دین ما را از ما نگیرند از ما راضی نمی شوند. دیدم که نشدند. درست در دورانی که بیشترین امتیاز را دادیم، عقب نشین کردیم، تنش زدایی کردیم، طرح حمله به ایران را تهیه کرده بودند که خدا پایشان را در گل فرو برد.»(12)
محمد علی همدانی
پاورقی:
[1]. پروفسور مولانا، مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین الملل، ص 98
[2]. سخنرانی در گردهمایی رؤسای نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج کشور،22/12/1384
[3]. برگرفته از سخنان احمدی نژادر در نشست روسای سه قوه، هیئت دولت و نمایندگیهای مجلس 7/6/1386
[4]. سخنرانی در گردهمایی رؤسای نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج کشور،22/12/1384
[5]سخنرانی در گردهمایی رؤسای نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج کشور،22/12/1384
[6]. سخنرانی در گردهمایی رؤسای نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور- 21/5/1386
[7]. پروفسور مولانا، مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین الملل، ص 100
[8]. پروفسور مولانا، مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین الملل، ص 100
[9]. همان ص 101
(10) . لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً (نساء 141)
(11) سفر سید محمد خاتمی به فرانسه و دیدار با ژاک شیراک(برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به کتاب ایران بین دوکودتا،محمدعلی همدانی، ص)
[12]. سخنرانی در نشست رؤسای سه قوه، هیئت دولت و نمایندگان مجلس 7/6/1386
مطلب مرتبط : استراتژی ومؤلفه‌های سیاست خارجی دولت عدالت محور(1)؛ازبیداری اسلامی تابیداری انسانی
آخرالزمان
#قدرت نظامی ایران
#مستند
#یوفو