گزارش تطبیقی از میزان مشارکت مردم در دولت های هاشمی رفسنجانی و احمدی نژاد

پرده اول : 10 اردیبهشت 1384 خبرگزاری فارس
«محمود احمدی‌نژاد نامزد احتمالی انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد: اتفاقات جدیدی ظرف 10تا 15 روز آینده در صحنه انتخابات کشور رخ می‌دهد که معادله‌های فعلی را بر هم زده و وقایعی به وجود می‌آورد.»

 در همین روز علی اکبر ولایتی کاندیدای اصولگرا در مصاحبه با همین خبرگزاری می گوید
« هر تکلیفی که بر دوش من گذاشته شود و بدانم تکلیف است، شانه از زیر بار مسئولیت آن خالی نخواهم کرد.»

هرچند با ورود هاشمی رفسنجانی به صحنه کارزار سال 84، ولایتی ترجیح داد که از صحنه انتخابات کنار بکشد.

پرده دوم : 20 اردیبهشت همان سال، همان خبرگزاری:
«دقایقی پیش اکبر هاشمی رفسنجانی با انتشار بیانیه ای دلایل حضور خود را در نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد....»

هشت سال پیش در چنین روزهایی و در حالی که در مقایسه با امروز، اصولگرایان با کاندیداهای کمتری ( آقایان لاریجانی، قالیباف و رضایی) در میدان رقابت ریاست جمهوری حاضر شده بودند، دو قطبی در انتخابات از همان روزهای نخست تبلیغات شکل گرفت ولیکن تا روز 27 خرداد 84 فضای انتخاباتی روز به روز تمایل بیشتری به سمت احمدی نژاد نشان داد و در نهایت وی در رقابت با هاشمی در دور دوم و با 782/284/17رای و 69/61 درصد آرا و در مقابل 701/046/10 رای هاشمی رفسنجانی (93/35) عنوان اولین رئیس جمهور انتخاب شده در دور دوم در حیات سیاسی جمهوری اسلامی را به خود اختصاص داد.

اشاره ای کوتاه به برخی آمار در سال 84 حائز اهمیت خواهد بود :

شهرستان‌های کوچک
در شهرستان‌های کوچک به طور متوسط در 200 شهرستان کوچک کروبی (2/22 درصد)، هاشمی (2/21 درصد)، معین (3/15درصد)، احمدی نژاد (15 درصد) و قالیباف (4/14 درصد) به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم را کسب کرده‌اند.

شهرستان‌های متوسط
در شهرستان‌های متوسط به طور میانگین کروبی (7/22 درصد)، هاشمی (5/21 درصد)، احمدی نژاد (2/16درصد)، معین (1/16 درصد) و قالیباف (5/15درصد) به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم را داشته‌اند. همچنین بررسی آرا در نقاط شهری و روستایی نشان می‌دهد که هاشمی، معین و قالیباف در شهرستان‌های با اکثریت روستایی رای بیشتری داشته‌اند در مورد مهدی کروبی با درصد کمی وضعیت در نقاط شهری بهتر بوده‌است و در مورد احمدی نژاد همانند شهرستان‌های کوچک ملاحظه می‌شود که درصد آرای او در نقاط شهری به میزان قابل توجهی بیشتر از نقاط روستایی است.

شهرستان‌های بزرگ
در شهرستان‌های بزرگ کشور احمدی نژاد (8/24 درصد)، هاشمی (7/22 درصد)، قالیباف (5/15 درصد)، کروبی (8/13 درصد) و معین (2/13 درصد) به ترتیب حائز اکثریت آرا شده‌اند. در مورد هاشمی، قالیباف و معین، تفاوت قابل ملاحظه در آرای نقاط شهری و روستایی وجود ندارد. لیکن مهدی کروبی به طور قابل توجهی در نقاط روستایی دارای رای بیشتری است و محمود احمدی نژاد مشابه شرایط شهرستان‌های کوچک و متوسط در شهرستان‌های بزرگ نیز در نقاط شهری حائز آرای بیشتری شده‌است.

با ملاحظات اخیرالذکر این واقعیت هویدا می گردد که اگرچه بسیاری تصور می کنند که سبد رای دکتر احمدی نژاد، تنها طبقه ضعیف جامعه بوده است ولیکن نیم نگاهی به برخی آمار نشانگر این واقعیت مکتوم و نهفته است که اگرچه رئیس جمهور فعلی کشور، امروز و پس از 8 سال توجه به محرومین و مستضعفین و سرکشی به شهرها و روستاهایی که به تعبیر رهبر انقلاب « در دولت های قبل، آرزوی دیدن یک مدیرکل را داشتند » در میان طبقه ضعیف جایگاهی قابل اعتماد و مطمئن پیدا کرده است ولیکن این موضوع خود بیانگر دو نکته مهم است :

اول : در سال 84 و پیش از شروع به کار دولت نهم، رای دکتر احمدی نژاد (به نسبت دیگر کاندیداها) در روستاها پائین تر از شهرها بوده است ولیکن همین رای در سال 88 و پس از 4سال توجه مستمر و واقعی دولت به مناطق محروم به بالاترین حد رسیده است به طوری که از 10 میلیون رای روستاها و شهرهای کوچک، احمدی نژاد با کسب نصاب 9 میلیون رای رکورد شکنی میکند، اما این بالاتر رفتن رای در روستاها لزوما به معنای از دست دادن رای طبقه متوسط نبوده است چه آنکه احمدی نژاد در سال 88 حدود ( 7 میلیون نسبت به دور دوم انتخابات سال 84) و حدود 19 میلیون(نسبت به دور اول سال 84) با افزایش آرا مواجه شده است که این در نوبه خود یک نوع رکورد محسوب میشود.

برای درک بهتر این موضوع ضروری است مروری گذرا بر تعداد آرای هاشمی رفسنجانی در دور اول (سال 1368) و مقایسه آن با آرای دور دوم (1372) ریاست جمهوری،رئیس کنونی مجمع تشخیص مصلحت داشت.

اگرچه هاشمی در سال 68 با15550528 رای به جایگاه ریاست جمهوری رسید ولیکن در سال 72  هم مشارکت به نسبت دوره پیشین حدود 5 درصد کاهش یافت و به 50 درصد رسید و هم رای هاشمی رفسنجانی 5 میلیون نفر ریزش را تجربه کرد.

نکته جالب دیگر، بالارفتن درصد مشارکت آراء پس از چهارسال از شروع به کار دولت نهم و در انتخابات سال 88 است و در حالی که پس از دولت اول هاشمی مشارکت آرا 5 درصد کاهش یافته بود، مشارکت در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری در سال 88 رشدی شگرف در افزایش مشارکت در انتخابات را نشان می دهد و در حالی که میزان مشارکت در دور دوم سال 1384 ، 76/59 درصد از واجدین شرایط در انتخابات بود، این میزان در سال 1388 به حدود 85 درصد از واجدین شرایط می رسد.

آمار مقایسه ای این محور در دو دوره فعالیت دکتر احمدی نژاد نشانگر افزایش بیش از 26 درصدی میزان مشارکت واجدان شرایط رأی دادن در انتخابات است .

دوم : رای قاطع به دکتر احمدی نژاد در سال 88  بر خلاف ادعای بسیاری از خواص تنها به جهت ایجاد فضای دوقطبی نبود. درواقع طبقه ضعیف با رای 90 درصدی به دولت در واقع سیاست های محروم زدایی از مناطق مستضعف را به عینه تائید کردند و اگر نبود کار و تلاش شبانه روزی دولت خدوم در سالهای 84 تا 88، با آن حجم وسیع همراهی خواص بر علیه دولت نهم، بی شک دولت دهم ادامه خط دولت نهم نمی بود.

سوم : اگرچه امروز عده ای تصور می کنند که دولت در میان طبقه متوسط و بالا جایگاهی ندارد ولیکن همین عده پیش از این نیز و در تحلیلی غلط مدعی شده بودند که در سال 84 بیشترین سبد رای دولت در بین محرومین بوده است، حال آنکه با بررسی آمار سال 84 مشخص می شود، رای دولت در این سال در طبقه متوسط بالاتر از طبقه محروم بوده است.بنابراین ادعای فرو ریختن رای دکتر احمدی نژاد در بین طبقه متوسط نیز از آن جا که اولا فاقد برهان  است و ثانیا به مثابه ادعای پیشین این گروه ایرادشده است نمی تواند چندان قابل اعتنا باشد.

منبع: روزنامه شهروند